(VOVworld)-ការកសាងក្រមប្រតិបត្តិតំបន់នៅសមុទ្រខាងកើត(COC)រវាងអា
ស៊ាននិងចិនកំពុងមានសញ្ញាវជ្ជមាន ខណៈពេលដែលថ្មីៗនេះ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃ
ភាគីទាំងពីរបានមានជំនួបនៅថៃ និងរួមគ្នាអះអាងនូវការ ប្តេជ្ញាចិត្តចាប់ផ្តើមដំ
ណើរ ការនេះយ៉ាងឆាប់ៗ។ ទោះបីជាសាធារណមតិបានពិនិត្យឃើញថា​ត្រូវ
ចំណាយរយៈពេលច្រើនដើម្បី  សំណុំឯកសារកតិ្តយុគ្គនេះទើបអាចសម្រេចបាន
ក្តី ប៉ុន្តែ នេះក៏ត្រូវបានចាត់ទុកជាការ ចាប់ផ្តើមដ៏សែនសំខាន់ ក្នុងដំណើការ
ស្វែងរកដំណោះស្រាយសន្តិភាពនៅសមុទ្រខាងកើត។

ជំលោះនៅសមុទ្រខាងកើតអាចនឹងបានដោះស្រាយ (រូបថតៈ Internet)

        ក្នុងព្រឹត្តការណ៌ថ្មីបំផុត នាថ្ងៃទី៣០តុលា ប្រកាសបន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំមិន​ផ្លូវការមុនសន្និសីទកំពូលអាស៊ាន បណ្តាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់អាស៊ាននិងចិនបានរួម ក្នាអះអាងនូវសារៈសំខាន់នៃការអនុវត្តយ៉ាងត្រឹមត្រូវនិងគ្រប់គ្រាន់ សេចក្តីថ្លែង​ការអំពីក្រមប្រតិបត្តិសម្រាប់ភាគីនានានៅសមុទ្រខាងកើត (DOC) ដែលបានអនុម័ត
នាឆ្នាំ២០០២ ក៏ដូចជា ការខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីចាប់ផ្តើមពិភាគ្សាអំពី ដំណើការកសាង
ក្រមប្រតិបត្តិតំបន់នៅសមុទ្រខាងកើត(COC) ក្នុងរយៈពេល ឆាប់បំផុត។ ប្រធាន
កណៈប្រតិភូថៃ លោក Sihasak Phuangketkeow បានឲ្យ ដឹងថា​ភាគីទាំងពីរទទួល
បានការឯកភាពដ៏សែនសំខាន់និងមានការយកចិត្តទុកដាក់រួមក្នុងការរក្សាសន្តិភាព ស្ថិរភាពនៅសមុទ្រខាងកើត។ ពីព្រោះថា ទំនាក់ទំនងអាស៊ានចិន មិនត្រឹមតែនាំ
មកនូវផលប្រយោជន៌ឲ្យភាគីទាំងពីរ​ ប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងជាសសរសំខាន់សម្រាប់
សន្តិភាព ស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ទៀតផង។ រីឯអគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោកSurin
Pitsuwan បានអះអាងនាថ្ងៃទី៣១តុលាថាចិននិងអាស៊ានកំពុងសម្តែងនូវ “មនសិ
ការចាំបាច់១” ក្នុងការខំប្រឹងប្រែងបន្ធូស្រាលភាពតានតឹង។ដោយហេតុនេះ ពេល
វេលានេះ ជាឱកាសដើម្បីអាស៊ានមានការតភ្ជាប់ ជម្រុញ កិច្ចចរចារជាមួយចិន។
នាសព្វថ្ងៃ COC ត្រូវបានបណ្តាប្រទេសអាស៊ាន សម្រេច​រាល់កត្តាជាសារវ័ន និង
ត្រៀមរៀបចំយកមកពិភាគ្សាជាមួយចិន បន្ទាប់នោះនឹង ដាក់ជូនសន្និសីទកំពូល
អាស៊ានដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅកម្ពុជាជាចុងខែវិច្ឆិការ នេះ។

         គោលគំនិតអំពី COC សំរាប់ដំបន់ត្រូវបាននាំចេញ ក្នុងសេចក្តី​ថ្លែងការ
អាស៊ានឆ្នាំ១៩៩២។ ប៉ុន្តែត្រូវចំណាយអស់រយៈពេល១០ឆ្នាំចលនាចរចារដល់ឆ្នាំ​
២០០២​នៅរាជធានីភ្នំពេញ-កម្ពុជា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសបណ្ដាប្រទេសអាស៊ាននិង​ចិនទើបនឹងធ្វើដំណើរបានពាក់កណ្ដាលផ្លូវជាមួយការឯកភាពអនុម័តលើ DOC។
និងក៏​ត្រូវចំណាយអស់រយៈពេលជិត១០ឆ្នាំក្រោយមកដែរនៅសន្និសីទ Bali ឥណ្ឌូ
នេស៊ីនាខែកក្កដា​ឆ្នាំ​២០១១ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាននិងចិនទើបនឹងទទួល
បានការឯកភាពនិង​អនុម័តជាផ្លូវការលើគោលការណ័ណែនាំអនុវត្ត DOC។ ទោះ
បីត្រូវបានចាត់ទុក​ជា​ការបោះជំហានក្នុងដំណើរការគ្រប់គ្រងជំលោះក្តីប៉ុន្តែ DOC
មិនទប់ស្កាត់បាន​រាល់​ភាពតានតឹងលើសមុទ្រខាងកើតឡើយ។ ពីព្រោះសមុទ្រ
ខាងកើតតាំងពី​មុន​មកដើរតួនាទីសំខាន់ពិសេសអំពីសេដ្ឋកិច្ចនិងតួនាទីយុទ្ធ
សាស្ត្រចំពោះបណ្ដាប្រទេសក្នុងដំបន់និងនាបច្ចុប្បន្នសារៈសំខាន់របស់វាបាន
ហួសចេញពីក្របខ័ណ្ឌ​ដំបន់និងទាក់ទាញការយកចិត្តទុកដាក់របស់ប្រទេសជា
ច្រើន។

        និងក្រោយរយៈពេល១០ឆ្នាំអនុវត្តសេចក្តីថ្លែងការណ៍ DOC នោះ DOC បានបង្ហាញបណ្ដាកំហិតពីព្រោះ DOC ត្រឹមតែជាការបង្ហាញអំពីកិច្ចសន្យា​នយោបាយរវាងបណ្ដាប្រទេស ទន្ទឹមនឹងនោះវាក៏គ្មានយន្តការមួយធានា​អនុវត្ត​យ៉ាងម៉ត់ចត់ឡើយ។ ដូច្នេះ ការកសាងឯកសារមួយមានចរិតលក្ខណៈ ខ្ពស់ជាងដើម្បីដោះស្រាយបណ្ដាជំលោះនៅសមុទ្រខាងកើតជាការទាមទាចាំ
បាច់រវាងបណ្ដាប្រទេសអាស៊ាននិងចិនក្នុងដំណាក់កាលនាបច្ចុប្បន្ន។ ប៉ុន្តែ​តាម
បណ្ដាអ្នកវិភាគថា ដើម្បីការចរចារអំពីCOC រវាងអាស៊ាននិងចិនទៅដល់ទីដៅគឺ
ជា​ដំណើរមួយដ៏វែងដែលត្រូវខំប្រឹងប្រែងកសាងទំនុកទុកចិត្តរបស់ភាគីទាំងពីរ។ អាស៊ាននិងចិនត្រូវឯកភាពអំពីបញ្ហាធំៗចំនួន៣គឺធ្វើយ៉ាងម៉េចកំណត់បាន​ក្រប
ខ័ណ្ឌដំបន់ជំលោះ ដំបន់គ្មានជំលោះ កំណត់ច្បាស់បណ្ដាសកម្មភាពមិន​បាន​អនុញ្ញាតនិងយន្តការឃ្លាំមើលដោះស្រាយជំលោះ។ ដើម្បីដោះស្រាយរាល់​ការ​លំបាកក្នុងការកសាង COC ត្រូវមានសុច័ន្ទះសហប្រតិបត្តិការរបស់ភាគីនានា
ដែលមានសិទ្ធិផល​ប្រយោជន៍នៅសមុទ្រខាងកើតដោយផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ ក្នុងនោះមានច្បាប់សមុទ្រ​របស់អ.ស.បឆ្នាំ១៩៨២។ ប្រសិនបើបណ្ដាភាគីមិន
ឯកភាពបានលើខ្លឹមសារនេះ COC ក៏នៅត្រឹមតែជាសេចក្តីថ្លែងការនយោបាយ
ស្ម័គចិត្តដូចជា DOC  តែ​ប៉ុណ្ណោះ​។

        ឆ្នាំនេះ អាស៊ាននិងចិនបានរំលឹកខួបលើកទី១៥ទិវាបង្កើតទំនាក់ទំនងដៃគូរ និងពីបំរែបំរួលនាបច្ចុប្បន្ន សាធារណៈមតិសង្ឃឹមថាភាំគីទាំងពីរនឹងទទួលបានការ
​ចាប់​ផ្ដើមសំខាន់និងនាំចេញបានសេចក្តីថ្លែងការរួមយ៉ាងចាប់រហ័សអំពីការកសាង
COC ដាក់ជូនសន្និសីទកំពូលអាស៊ានដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនាពេលខាងមុខនៅ
កម្ពុជា។ នេះនឹងជាការបោះជំហានសំខាន់ឆ្ពោះទៅខឿនសន្តិភាពចីរភាពនៅ
សមុទ្រខាងកើត៕