អាហ្វហ្គានីស្ថាននៅតែអស្ថិរភាពក្រោយរយៈពេល១៤ឆ្នាំប្រឆាំងភេរវកម្ម
HONG VAN -
(VOV5) /
(VOV)_១៤ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីថ្ងៃដែលប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក George W.Bushបំផុស
សង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្មនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន (ថ្ងៃទី៧តុលាឆ្នាំ ២០០១) រហូតមកដល់
ពេលនេះប្រទេសនៅអាស៊ីខាងត្បូងនេះ នៅតែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអស្ថិរភាពដដែរ។
រូបភាពអំពីប្រទេសមួយប្រកបដោយសន្តិភាព អភិវឌ្ឍន៍ប្រហែលជានៅឆ្ងាយអនេក។
 |
| អាហ្វហ្គានីស្ថាននៅតែអស្ថិរភាពក្រោយរយៈពេល១៤ឆ្នាំប្រឆាំងភេរវកម្ម |
ស្ថានភាពអស្ថិរភាពនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន ត្រូវបានបង្ហាញច្បាស់នៅក្នុងវិស័យ
សេដ្ឋកិច្ចដ៏អន់ខ្សោយ និងពួកឧទ្ទាមតាលីបង់កំពុងរីកសាយភាយខ្លាំងក្លាពីមួយថ្ងៃ
ទៅមួយថ្ងៃ និងជនគាំទ្ររដ្ឋឥស្លាមស្វ័យប្រកាស (IS ) នៅប្រទេសនេះនៅបន្តកើន
ឡើង។
ជំលោះបន្តកើតមានឡើង
ចាប់ពីថ្ងៃទី១មករាឆ្នាំ២០១៥ ជាថ្ងៃដែលកងកម្លាំងសន្តិសុខជាតិអាហ្វហ្គានីស្ថាន
ទទួលភារកិច្ចធានាសន្តិសុខជាផ្លូវការ ពីអង្គការ NATO មក ស្ថានភាពជាក់ស្ដែង ការ
ជំលោះនៅអាហ្វហ្គានីស្ថានមិនទាន់បានបញ្ចប់ឡើយ។ ផ្ទួយទៅវិញនឹងពក្សសំដី
សុទិដ្ឋិនិយមនាឆ្នាំ២០១៤ របស់កងទ័ពអាមេរិក ស្ដីពីស្ថានភាពអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដូច
ជា៖កំទេចប្រព័ន្ធភេរវកម្មអន្តរជាតិ Al _ Qaeda នៅអាស៊ីខាងត្បូង (អាហ្វហ្គានីស្ថាន
និងប៉ាគីស្ថាន) កសាងកំពាំងយោធាមួយនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន អាចការពារប្រទេស
ដោយខ្លួនឯង។ ស្ថានភាពសន្តិសុខនៅទីនេះបានអាក្រក់ទៅៗ ដោយសារជនប្រ
ដាប់អាវុធតាលីបង់នៅអនុវត្តការវាយប្រហារដោយបង្ហូរឈាមខ្លាំងចំពោះជនស៊ី
វិលនិងកងកម្លាំងសន្តិសុខ។ ទោះបីជា ប្រធានាធិបតី Asraf Ghani បានអំពាវនាវ
ជាច្រើនលើកច្រើនសារអោយតាលីបង់ចូលរួមការចរចារ ក៏ដូចជា ចូលរួមដំណើ
ការនយោបាយរបស់ប្រទេសជាតិក៏ដោយ ប៉ុន្តែភាគីតាលីបង់បានបង្ហាញនូវការ
ស្ទាក់ស្ទើរ។ នៅឡើយហើយថែមទាំង ថ្នាក់ដឹកនាំតាលីបង់នៅប្រកាសថា៖ មិន
ចូលរួមការចរចារសន្តិភាពណាមួយ ប្រសិនបើមានការវត្តមានរបស់កងទ័ពបរ
ទេសនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាននេះ។
ប្រការគួរអោយព្រួយបារម្ភជាងទៀត នោះគឺ ក្រុមមនុស្សបានសន្យាថានឹង
ស្មោះត្រង់ គាំទ្រ រដ្ឋឥស្លាមស្វ័យប្រកាស (IS ) បានកើនឡើងពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។
តាមរបាយការណ៍របស់ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ Al _Qaeda របស់អង្គការសហប្រជា
ជាតិ បានអោយដឹងថា៖ កងកម្លាំងតាលីបង់ចំនួន១០% គាំទ្រ IS ។ទន្ទឹមនឹងនោះ រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្គានីស្ថានក៏បានបញ្ជាក់ថា៖ក្រុមតាលីបង់មួយចំនួនបាន
ប្រើប្រាស់ទង់សញ្ញារបស់ IS ឬគាំទ្រអង្គការនេះ នៅខេត្តចំនួន ២៥ ក្នុងចំណោម
ខេត្ត៣៤ នៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
ក្នុងស្ថានភាពច្របូកច្របល់ដូច្នេះ រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្គានីស្ថានបានចាប់ផ្តើម
មានការបែកបាក់ ផ្ទៃក្នុង។ ថែមទាំង គណបក្សប្រឆាំងបានស្នើប្រើប្រាស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ដើម្បីកំចាត់ចោលប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្ន និងរៀបចំការបោះឆ្នោតមុនកាលកំណត់។
សេដ្ឋកិច្ចឳនភាព ភាពក្រីក្រកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់
ឆ្នាំ២០១៥ ពិភពលោកបានឃើញរលកជនអន្តោប្រវេសន៍ ពីទ្វីបអាស៊ី អាហ្វ្រីក
ទៅអឺរ៉ុប។ ក្នុងនោះ បរិមាណជនអាហ្វហ្គានីស្ថាន ស្មើនឹង ៣៦% ( ១៥៣ពាន់នាក់)
ឈរលំដាប់ថ្នាក់ទី២ បន្ទាប់ពីស៊ីរី (៣៨%) តែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រការគួរអោយយកចិត្ត
ទុកដាក់នោះគឺ ជនអាហ្វហ្គានីស្ថានទៅកាន់អឺរ៉ុប ភាគច្រើនគឺជំនាន់វ័យក្មេង។
ក្រៅពីបញ្ហាសន្តិសុខនេះ មូលហេតុមួយទៀតដែលធ្វើអោយជនអាហ្វហ្គានីស្ថាន
ចេញទៅអឺរ៉ុបនោះគឺបញ្ដាសេដ្ឋកិច្ចជួបការលំបាកជាច្រើន។
នៅទីក្រុង Kabul ប្រជាជនចំនួន៨០% នៅតំបន់ទីប្រជុំជនជាបណ្ដុះអាសន្ន
ត្រូវរស់នៅក្នុងស្ថានភាពខ្វះទឹកស្អាត អនាម័យអន់ខ្សោយ។ ជនអាហ្វហ្គានីស្ថាន
ចំនួន៩លាននាក់ (ចំនួនប្រជាជនសរុបគឺ២៩លាននាក់) ត្រូវរស់នៅក្រោមបន្ទាត់
ក្រីក្រ ដោយមានប្រាក់ចំណូលតិចជាងមួយដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយថ្ងៃ។ មនុស្សធំ
ដឹងក្តីចំនួន២/៣មិនចេះអក្សរ។ ក្រៅពីនោះ តាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសហ
ប្រជាជាតិថា៖ ផ្ទៃដីដាំដំណាំអាភៀននៅអាហ្វហ្គានីស្ថានក្នុងឆ្នាំ២០១៤ បានកើន
ឡើងខ្ពស់បំផុតតាំងពីមុនមក។ បណ្ដាសកម្មភាពលក់ដូរគ្រឿងញៀននេះមិន
គ្រាន់តែនាំមកនូវប្រាក់ចំណេញសំរាប់តាលីបង់ និងពួកឧទ្ទាមផ្សេងៗទៀតប៉ុណ្ណោះ
ទេ ថែមទាំងបង្កើនអំពើពុករលួយ និងបទល្មើសផ្សេងទៀត។
១៤ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីថ្ងៃបំផុសសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងភេរវកម្មមក អាហ្វហ្គានីស្ថាន
នៅតែប្រឈមមុខនឹងវិបត្តិជាច្រើន អំពីសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកិច្ច។ សញ្ញាមួយអំពី
ស្ថានភាពសន្តិភាព និងជីវភាពរស់នៅសម្បូរធូធារ នៅឆ្ងាយអនេកចំពោះប្រជា
ជននៅប្រទេសនេះ៕
HONG VAN
-VOV5