នារីជនជាតិ E De ត្បាញក្រណាត់ចរបាប់ដោយមានក្បូរក្បាច់ពិសេសដោយឡែក។ (រូបថត៖ VOV)

លោកស្រី H Nun Bya មានអាយុជិត៧០ឆ្នាំ នៅភូមិ Cu Ebong ឃុំ Ea Kao ទីក្រុង Buon Ma Thuot បានផ្សាភ្ជាប់នឹងកីតម្បាញឡើងដល់ជាង៦០ឆ្នាំមក ហើយ។ តាមលោកស្រី H Nun និយាយថា ក្បូរក្បាច់រចនាលើសម្លៀកបំពាក់ របស់ជនជាតិ E De ច្រើនតែមានពណ៌ស្នូលគឺពណ៌ខ្មៅ ក្រហម លឿងនិងស។ ចាប់ពីអតីតកាលមក ជនជាតិ E De តែងតែប្រើប្រាស់សសៃកប្បាសដើម្បីត្បាញ ក្រណាត់។ កប្បាសបន្ទាប់ពីប្រមូលផលរួចមក ត្រូវទាញជាសសៃអំបោះហើយ ជ្រលក់ពណ៌ដោយភក់ ស្លឹកឈើ មើម ឬស ឬសំបកដើមឈើព្រៃ។ នៅពេល ទាញបានសសៃអំបោះដោយមានពណ៌ដូចបំណង ពួកគេនឹងដាក់លើកីតម្បាញ ចាប់ផ្ដើមបង្កើតជារូបរាងក្បូរក្បាច់។

ចំពោះប្រភេទសម្លៀកបំពាក់នីមួយៗ ជនជាតិ E De នឹងមានរបៀបតុប តែង រចនាក្បូរក្បាច់ផ្សេងៗគ្នា។ សម្លៀកបំពាក់សម្រាប់បុរសមានក្បូរក្បាច់ខុសពី សម្លៀកបំពាក់សម្រាប់ស្ត្រី ហើយសម្លៀកបំពាក់ប្រចាំថ្ងៃក៏មានក្បូរក្បាច់ខុសពី សម្លៀកបំពាក់ក្នុងឱកាសទិវាបុណ្យផងដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត ក្បូរក្បាច់លើ សម្លៀកបំពាក់ថែមទាំងបង្ហាញនូវភាពជាអ្នកមាននិងឋានៈរបស់អ្នក ស្លៀកពាក់ទៀតផង។

សម្លៀកបំពាក់នីមួយៗ មានក្បូរក្បាច់ខុសៗពីគ្នា។

លោកស្រី H Yar Kbuor សិប្បការិនីត្បាញចរបាប់នៅភូមិ Ktla ឃុំ Drai Sap ស្រុក Krong Ana ខេត្ត Dak Lak ឲ្យដឹងថា ជនជាតិ E De មានបច្ចេកទេស Kteh ដែលត្រូវបានចាត់ទុកជាបច្ចេកទេសកំពូលនៃសិល្បៈរចនាក្បូរក្បាច់លើ សម្លៀកបំពាក់។ មុននោះ ត្រឹមតែគ្រួសារអ្នកមានប៉ុណ្ណោះទើបប្រើប្រាស់សម្លៀកបំពាក់ ដែលមានក្បូរក្បាច់រចនាដោយបច្ចេកទេសនេះ។ តាមនោះ kteh ជា បច្ចេក ទេសដោយដៃ ដែលប៉ាក់សសៃអំបោះពណ៌ជាមួយគ្រាប់អង្កាំទៅជាខ្សែ ក្បូរក្បាច់ជាប់ៗគ្នា នៅតាមជាយអាវ ឬជើងថ្នេរអាវ ជើងសំពត់។

តាមលោកស្រី H Yam Bkrong ប្រធានសហករណ៍ឃុំត្បាញចរបាប់ Tong Bong នៅភូមិ Tong Ju ឃុំ Ea Kao ទីក្រុង Buon Ma Thuot បានឲ្យដឹងថា តាំង ពីអតីតកាលមក ជនជាតិ E De ច្រើនតែប្រើប្រាស់អ្វីៗដ៏ជិតស្និទ្ធជាមួយធម្មជាតិ ដើម្បីដាក់ចូលក្នុងការរចនាក្បូរក្បាច់លើសម្លៀកបំពាក់ដូចជា បក្សី អណ្ដើក សត្វ បង្គួយ កន្ធាយ ដើមឈើ ផ្លែផ្កា ដូចជាដើមប៉ប្រក ផ្លែតាឡាត់ ឬក៏ឧបករណ៍ប្រើ ប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃដូចជា ត្បាល់បុកអង្ករ ផ្ទះផុតពីដី ជាដើម។ បច្ចុប្បន្ននេះ ជាមួយ នឹងការអភិវឌ្ឍរបស់សង្គម សសៃអំបោះសម្រាប់ត្បាញចរបាប់ស្ទើរតែជាសសៃ អំបោះឧស្សាហកម្ម ប៉ុន្តែការរចនាក្បូរក្បាច់ ពណ៌នៅតែបានធ្វើតាមបែប ប្រពៃណីដដែល។ ទន្ទឹមជាមួយគ្នានោះ នារីជនជាតិ E De ក៏មានការច្នៃប្រឌិតថ្មី ក្នុងការត្បាញដូចជា៖ បន្ថែមសសៃអំបោះ បន្ថែមរូបភាព និងការលាយពណ៌ដើម្បី បង្កើតឡើងក្បូរក្បាច់ដ៏វិសេសវិសាល ជួយឲ្យផ្ទាំងចរបាប់កាន់តែស្អាតឆើតឆាយ និងពិសេសដោយឡែកថែមទៀត។ លោកស្រី H Yam Bkrong បានចែករំលែកថា៖

ក្នុងជីវភាពសម័យទំនើប សម្លៀកបំពាក់ចរបាប់ស្ទើរតែគ្មានវត្តមាននៅក្នុង សកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់បងប្អូនជនជាតិ E De នៅខេត្ត Dak Lak ទៀតឡើយ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងពិធីបុណ្យនិងពិធីការសំខាន់ៗ ជនជាតិ E De នៅតែស្លៀកពាក់សម្លៀក បំពាក់ចរបាប់ជាប្រពៃណីឬទាន់សម័យ ដែលត្រូវបានប៉ាក់ក្បូរក្បាច់។ លំនាំ ក្បូរក្បាច់បានក្លាយទៅជាចំណុចលេចធ្លោលើសម្លៀកបំពាក់ បង្កើតឡើង លក្ខណៈពិសេសដោយឡែកនៃសម្លៀកបំពាក់ចរបាប់ E De នៅក្នុងចំណោម សម្លៀកបំពាក់ជាច្រើនរបស់ជនជាតិផ្សេងៗនៅខេត្ត Dak Lak៕