(vovworld) - ວັນທີ 15/3 ກ່ອນນີ້ 5 ປີ, ຢູ່ ຊີຣີ ໄດ້ເກີດການປະທະກັນແລະ ຍູ້ປະເທດນີ້ຕົກເຂົ້າສູ່ສະພາບເສິກກາງເມືອງຢ່າງໄວ. ຈາກປະເທດທີ່ມີຄວາມສັນຕິສຸກ ແລະ ພັດທະນາຢູ່ພາກພື້ນອາຊີຕາເວັນອອກ, ພາຍຫຼັງ 5 ປີ ແຫ່ງເສິກກາງເມືອງ, ຊີຣີ ໄດ້ຖືກທຳລາຍຢ່າງໜັກໜ່ວງໃນທຸກດ້ານ. ຫຼາຍກາລະໂອກາດກ່ຽວກັບສັນຕິພາບກໍ່ຖືກພາດໂອກາດ.
ນະຄອນ Homs ຂອງຊີຣີ ຖືກທຳລາຍຍ້ອນສົງຄາມ (ພາບ:AP)
ໂດຍເລີ່ມມາຈາກການແຫ່ຂະບວນປະທ້ວງຢ່າງສັນຕິພາບ, ກ່ອນທີ່ປິນຂັ້ນໄດກາຍເປັນເສິກກາງເມືອງຢ່າງນອງເລືອດນັ້ນ, ການລຸກຮື້ຂຶ້ນຢູ່ ຊີຣີ ໄດ້ກາຍເປັນການສູ້ຮົບອັນນອງເລືອດໃນການປະຕິວັດລະດູບານໃໝ່ ອາຣັບ ຄັ້ງຕ່າງໆຢູ່ຕາເວັນອອກກາງ ແລະ ອາຟະລິກາເໜືອ.
ການເສຍຫາຍຢ່າງໜັກໜ່ວງ
ຕາມສະຫະປະຊາຊາດແລ້ວ (ສປຊ), ໃນສະພາບເສິກກາງເມືອງຢູ່ຊີຣີເປັນເວລາ 5 ປີຜ່ານມານັ້ນ, ໄດ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດປະມານ 270.000 ຄົນ ແລະ ຜູ້ຖືກບາດເຈັບ 1 ລ້ານກວ່າຄົນ. ການປະທະກັນໄດ້ພາໃຫ້ພົນລະເມືອງ ຊີຣີເກືອບເຄິ່ງໜຶ່ງ (23 ລ້ານຄົນ) ຕ້ອງຍ້າຍອອກຈາກເຮືອນຊານ. ອົງການຫຼົບໄພ ສປຊ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ມີຊາວ ຊີຣີ 4,8 ລ້ານຄົນຕ້ອງອົບພະຍົບໄປຍັງປະເທດຕ່າງໆເພື່ອຫຼົບໄພ, ອັນໄດ້ກໍໃຫ້ເກີດວິກິດການອົບພະຍົບໃຫຍ່ທີ່ສຸດນັບແຕ່ກ່ອນມາຮອດປະຈຸບັນໃຫ້ແກ່ເອີລົບ. ພົນລະເມືອງທີ່ຍັງເຫຼືອສ່ວນຫຼາຍພວມຕ້ອງການໄດ້ຮັບການໜູນຊ່ວຍມະນຸດສະທຳ. ມີຫຼາຍນະຄອນຖືກທຳລາຍ, ໃນນັ້ນມີ Aleppo, ເຊິ່ງແມ່ນນະຄອນໃຫຍ່ສຸດ ແລະ ເຄີຍເປັນໃຈກາງການຄ້າຂອງ ຊີຣີ. ແລະ ນະຄອນ Homs, ເຊິ່ງແມ່ນນະຄອນໃຫຍ່ອັນດັບ 3ຂອງ ຊີຣີ, ປະຈຸບັນເກືອບຄືວ່າບໍ່ມີຄົນຢູ່ອີກ. ບັນດາໂບກອິດສະລາມ ດ້ວຍສະຖາປັດຕະຍະກຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະກໍ່ຖືກທຳລາຍ. ມໍລະດົກໂລກເກືອບທັງໝົດຂອງ ຊີຣີກໍ່ຖືກເປເພ ຫຼືທຳລາຍ, ໃນນັ້ນມີ ຫໍປະສາດ Cracdes Chevaliers, ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຫໍປະສາດແຕ່ສະໄໝເຄິ່ງບູຮານທີ່ໄດ້ຮັບການອະນຸລັກຮັກສາຮອບດ້ານທີ່ສຸດຢູ່ໂລກ.
ພື້ນຖານເສດຖະກິດ ຊີຣີ ກໍ່ຮັບຜົນສະທ້ອນຢ່າງໜັກໜ່ວງ ເມື່ອຄວາມເສຍຫາຍໄດ້ຂຶ້ນເຖິງເກືອບ 60%, ໃນຂະນະທີ່ບັນດານັກຊ່ຽວຊານຄາດຄະເນວ່າອັດຕາໄພເງິນເຟີ້ຢູ່ປະເທດນີ້ອາດຈະຂຶ້ນເຖິງລະດັບ 27,77% ໃນທ້າຍເດືອນ 3/2016.
ສົ່ງຜົນສະທ້ອນເຖິງຫຼາຍປະເທດ
ເສິກກາງເມືອງຢູ່ ຊີຣີບໍ່ພຽງແຕ່ທຳລາຍ ຊີຣີເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງເຮັດໃຫ້ໂລກມີການປ່ຽນແປງໄປນຳອີກ. ເສດຖະກິດຂອງຫຼາຍປະເທດບ້ານໃກ້ເຮືອນຄຽງຄື: ຕວກກີ, ເລບານອນ, ຈໍແດນ, ອີຣັກ ກໍ່ຖືກຜົນສະທ້ອນຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງຈາກຊາວອົບພະຍົບ ຊີຣີ. ຕາມຕົວເລກສະຖິຕິຂອງທະນາຄານໂລກ (WB) ແລ້ວ, ຊາວ ຊີຣີອົບພະຍົບ ກວ່າ 630.000 ຄົນ ເຮັດໃຫ້ ຈໍແດນເສຍເງິນເຖິງ 2,5 ຕື້ USD/ປີ. ສ່ວນ ເລບານອນ ແລະ ຕວກກີຖະແຫຼງບໍ່ມີຄວາມສາມາດຮັບປະກັນໃຫ້ແກ່ຊາວອົບພະຍົບ ຊີຣີອີກ. ການປະທະກັນຢູ່ ຊີຣີກໍ່ເພີ່ມຄວາມເຄັ່ງຕຶງດ້ານເຊື້ອຊາດຜີວພັນຢູ່ ຕວກກີຕື່ມອີກ.
ອົງການແຫ່ງລັດອິດສະລາມ (IS) ພາຍຫຼັງສ້າງຖານທີ່ໝັ້ນຕົ້ນຕໍຢູ່ນະຄອນ Raqqa(ຊີຣີ) ແລ້ວ, ປີ 2014, ໄດ້ເປີດກວ້າງຖານທີ່ໝັ້ນໄປຍັງ ອີຣັກ,ຈາກນັ້ນຄວບຄຸມບໍລິເວນທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ຂຶ້ນກັບປະເທດຈຳນວນໜຶ່ງຢູ່ຕາເວັນອອກກາງ.
ຄວາມມານະພະຍາຍາມເຈລະຈາເພື່ອມີສັນຕິພາບ
ມີຫຼາຍມາດຕະການເພື່ອແນໃສ່ຢຸດຕິການປະທະກັນຢູ່ ຊີຣີ ໄດ້ຮັບການຊຸກຍູ້ໃນໄລຍະຜ່ານມາ, ໃນນັ້ນມີຮອບເຈລະຈາຢູ່ ເຊີແນວ ຄັ້ງທີ 1 (ປີ 2012) ແລະ ຄັ້ງທີ 2 (ປີ 2014) ແຕ່ທັງສອງຝ່າຍພັດບໍ່ນຳໃຊ້ກາລະໂອກາດທັງສອງໄດ້, ເມື່ອບໍ່ມີທັດສະນະລວມກ່ຽວກັບອະນາຄົດຂອງປະທານາທິບໍດີ Bashar al Assad. ສຸດທ້າຍພາຍຫຼັງຄວາມມານະພະຍາຍາມ, ນັບທັງເລື່ອງໂຈະເວລາອີກ, ການເຈລະຈາສັນຕິພາບກ່ຽວກັບ ຊີຣີ ຮອບທີ 3 ຢູ່ ເຊີແນວກໍ່ຖືກດຳເນີນ. ປະຈຸບັນ, ຊາວ ຊີຣີ ແລະ ຫາງສຽງພວມລໍຖ້າໝາກຜົນແຫ່ງການເຈລະຈາສັນຕິພາບ ໂດຍ ສປຊ ອຸປະຖຳ, ເຊິ່ງພວມດຳເນີນ (ແຕ່ວັນທີ 14/3). ທ່ານ Staffan de Mistura ທູດພິເສດ ສປຊ ກ່ຽວກັບ ຊີຣີ ກ່າວເຕືອນວ່າ, ຖ້າຫາກວ່າການເຈລະຈາໃນຄັ້ງນີ້ປະລາໄຊ ຈະບໍ່ມີມາດຕະການໃດໆ ສາມາດປ່ຽນແທນເພື່ອແກ້ໄຂການປະທະກັນຢູ່ ຊີຣີໄດ້. ກ່ອນໜ້ານັ້ນຂໍ້ຕົກລົງຢຸດຍິງຢູ່ ຊີຣີ ກໍ່ເລີ່ມໄດ້ຮັບການປະຕິບັດແຕ່ວັນທີ 27/2 ເພື່ອສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ແກ່ການເຄື່ອນໄຫວກູ້ຊ່ວຍມະນຸດສະທຳ, ນີ້ເປັນຂີດໝາຍໃຫ້ແກ່ຄວາມມານະພະຍາຍາມດ້ານການທູດ ດ້ວຍຂອບຂະໜາດໃຫຍ່ສຸດນັບແຕ່ກ່ອນມາຮອດປະຈຸບັນ ເພື່ອແນໃສ່ຢຸດຕິການປະທະກັນທີ່ແກ່ຍາວເປັນເວລາ 5 ປີຜ່ານມາຢູ່ປະເທດຕາເວັນອອກກາງນີ້.
ເຖິງວ່າໄດ້ມີການປ່ຽນແປງຫຼາຍຢ່າງ ນັບແຕ່ຮອບເຈລະຈາໂດຍກົງ ຄັ້ງສຸດທ້າຍລະຫວ່າງລັດຖະບານ ຊີຣີ ແລະ ຝ່າຍຄ້ານຖືກປະລາໄຊແລ້ວກໍ່ຕາມ. ແຕ່ບັນຫາອະນາຄົດຂອງ ປະທານາທິບໍດີ Bashar al Assad ຍັງໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນຮົ້ວກີດຂວາງໃຫຍ່ສຸດ ທີ່ພາໃຫ້ການເຈລະຈາສັນຕິພາບຄັ້ງນີ້ຍາກທີ່ຈະບັນລຸຜົນໄດ້. ໃນຂະນະນັ້ນ, ຄະນະກຳມະການເຈລະຈາຂັ້ນສູງ (HNC), ເຊິ່ງຕາງໜ້າໃຫ້ພັນທະມິດທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ລວມມີຝ່າຍຄ້ານຫຼາຍກຸ່ມຢູ່ ຊີຣີ, ພັດຖືວ່າ, ການເຈລະຈາຄັ້ງນີ້ຄວນສຸມໃສ່ການສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານຂ້າມຜ່ານ ແລະ ທ່ານ Assad ຕ້ອງປະລະສິດອຳນາດເພື່ອເລີ່ມຕົ້ນໄລຍະຂ້າມຜ່ານນີ້. ເລື່ອງອຳນາດການປົກຄອງ ຊີຣີ ແລະ ຝ່າຍຄ້ານສືບຕໍ່ສະແດງຄວາມບໍ່ປະນິປະນອມ, ແລະ ບໍ່ຜ່ອນສັ້ນຜ່ອນຍາວນັ້ນ ຈະສົ່ງຜົນສະທ້ອນເຖິງຮອບເຈລະຈາຄັ້ງນີ້ ແລະ ຜົນສຸດທ້າຍມັນບໍ່ຕ່າງຫຍັງການເຈລະຈາສອງຮອບກ່ອນນັ້ນ.
ປະເທດ ຊີຣີ ຖືກຮັບຜົນສະທ້ອນຢ່າງໜັກໜ່ວງໃນຕະຫຼອດ 5 ປີ ແຫ່ງການປະທະກັນ. ປະຈຸບັນ, ປະຊາຊົນ ຊີຣີ ພວມປາຖະໜາຢາກມີສັນິພາບກວ່າເວລາໃດໝົດ. ແຕ່ເຂົາເຈົ້າພັດບໍ່ສາມາດຕັດສິນຊາຕະກຳຂອງຕົນໄດ້, ຫາກຕ້ອງຂຶ້ນກັບເຈດຕະນາດີ ແລະ ຄວາມມານະພະຍາຍາມເຈລະຈາຂອງຫຼາຍຝ່າຍ. ເບິ່ງຄືວ່າກາລະໂອກາດກ່ຽວກັບພື້ນຖານສັນຕິພາບຢູ່ ຊີຣີຍາກທີ່ຈະບັນລຸໄດ້.