Quan hệ Việt Nam - Cuba được xây dựng và vun đắp từ tình cảm đoàn kết, hữu nghị và ủng hộ lẫn nhau, được thử thách qua những thời điểm khó khăn, nhiều thăng trầm của lịch sử, trở thành tài sản vô giá và nguồn cổ vũ lớn lao cho sự nghiệp cách mạng ở mỗi nước.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân với Chủ tịch Quốc hội Cu Ba Esteban Lazo Hernández. Ảnh: Trọng Đức - TTXVN

Nền tảng tốt đẹp

Kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao (tháng 12/1960), quan hệ đoàn kết, ủng hộ, hợp tác toàn diện Việt Nam - Cuba không ngừng được củng cố và phát triển. Năm 1973, Fidel Castro là vị nguyên thủ nước ngoài đầu tiên và duy nhất thăm vùng giải phóng miền Nam khi chiến tranh chưa kết thúc. Cuba là nước Mỹ Latinh đầu tiên và cũng là một trong những nước sớm nhất trên thế giới công nhận chính thức Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.

Trong quá trình Việt Nam tái thiết, phát triển đất nước, Cuba giúp đỡ Việt Nam xây dựng nhiều công trình hạ tầng giao thông, phát triển chăn nuôi gia súc, đào tạo đội ngũ nguồn nhân lực trình độ đại học và sau đại học với các chuyên ngành nông nghiệp, xây dựng, kiến trúc, y học, khoa học xã hội... Cuba tặng Việt Nam một số công trình kinh tế - xã hội như khách sạn Thắng Lợi (Hồ Tây, Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam - Cuba (Đồng Hới, Quảng Bình),  trại bò giống Ba Vì, Xí nghiệp gà Lương Mỹ (Hà Nội); đồng thời cử chuyên gia về cầu đường sang Việt Nam tham gia xây dựng đường Trường Sơn, thời kỳ Việt Nam đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước.

Trong việc thúc đẩy quan hệ song phương, Việt Nam và Cuba cũng tiến hành thường xuyên, hiệu quả các cơ chế hợp tác Ủy ban liên Chính phủ, Hội thảo lý luận giữa hai Đảng, Tham khảo chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao, Đối thoại về an ninh - quốc phòng. Về ngoại giao đa phương, hai bên duy trì quan hệ hợp tác, ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế, diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên hợp quốc.

Cùng với quan hệ chính trị tốt đẹp, hợp tác kinh tế thương mại giữa hai nước cũng được quan tâm thúc đẩy. Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2016 đạt 247,64 triệu USD. Hiện Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba tại châu Á. Tuy nhiên, thương mại Việt Nam - Cuba chủ yếu phụ thuộc vào mặt hàng gạo. Ngoài gạo, Việt Nam xuất khẩu một số mặt hàng khác như: than đá, hóa chất, dệt may, máy tính... Cuba xuất khẩu chủ yếu sang Việt Nam mặt hàng dược phẩm. Để cải thiện cán cân thương mại, trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam luôn khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên mở rộng hợp tác nhằm đưa quan hệ kinh tế thương mại tương xứng với quan hệ chính trị ngoại giao hữu nghị truyền thống đặc biệt giữa hai nước. Ngày càng có nhiều doanh nghiệp Việt Nam quan tâm tìm hiểu các cơ hội kinh doanh, phát triển các dự án đầu tư tại Cuba.  Phía Cuba cũng chủ động đề xuất doanh nghiệp Việt Nam tham gia đầu tư vào các lĩnh vực tiềm năng như sản xuất lương thực, thăm dò, khai thác dầu khí, công nghiệp, du lịch, công nghệ sinh học và các lĩnh vực ưu tiên phát triển tại Đặc khu Kinh tế Mariel. Việt Nam và Cuba cũng thúc đẩy khả năng hợp tác giữa Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel và Công ty Viễn thông Nhà nước Cuba ETECSA trong lĩnh vực viễn thông.

Về nông nghiệp, dự án hợp tác hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất lúa, gạo giai đoạn 2011-2015 của Việt Nam đạt kết quả tích cực. Các dự án hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất ngô, đậu tương và nuôi trồng thủy sản đã kết thúc giai đoạn 1, hiện hai bên đang tiếp tục thực hiện giai đoạn 2. Việt Nam và Cuba cũng nghiên cứu, triển khai các dự án nông nghiệp - thủy sản khác trong thời gian tới. Ngoài ra, hợp tác trong các lĩnh vực an ninh - quốc phòng, giáo dục - đào tạo, văn hóa, y - dược, khoa học - kỹ thuật giữa hai nước cũng được quan tâm tăng cường.

Thúc đẩy ngoại giao nghị viện

Trong quan hệ giữa hai Quốc hội, Quốc hội Việt Nam thường xuyên cử các Đoàn thăm hữu nghị và trao đổi với Cuba. Gần đây nhất, Đoàn Việt Nam do Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân dẫn đầu thay mặt Đảng, Nhà nước sang Cuba, viếng lãnh tụ Fidel Castro (11/2016). Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng thăm Cuba (15 - 19/2/2017) và Đoàn công tác chuyên môn của Quốc hội sang làm việc tại Cuba (ngày 13 - 19/3/2017). Để thúc đẩy hợp tác nghị viện hiệu quả hơn, thời gian qua, hai Quốc hội đều đã thành lập Nhóm Nghị sỹ hữu nghị ở mỗi nước. Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Việt Nam - Cuba, Quốc hội khóa XIV do Thượng tướng, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh Võ Trọng Việt làm Chủ tịch Nhóm.

Chuyến thăm Việt Nam lần này của đoàn Đại biểu Quốc hội Cuba do Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernandez dẫn đầu nhằm tìm hiểu về vai trò, chức năng của Quốc hội; cơ cấu tổ chức và hoạt động của các cơ quan của Quốc hội, đặc biệt là Ủy ban Thường vụ Quốc hội; trao đổi kinh nghiệm và thực tiễn về quá trình đổi mới, phát triển đất nước của Việt Nam.

Chuyến thăm không chỉ thể hiện sự coi trọng mối quan hệ với Quốc hội Việt Nam mà còn tạo xung lực mới cho mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam và Cuba ngày càng thân thiết, sâu sắc và vững chắc.