Trong quan hệ với Việt Nam, Cuba luôn dành riêng cho Việt Nam những tình cảm tốt đẹp và sâu sắc, ngưỡng mộ và khâm phục Việt Nam trong đấu tranh giải phóng dân tộc và đổi mới, phát triển đất nước. Cách đây 54 năm (2/12/1960), Cuba là quốc gia đầu tiên ở Tây Bán cầu chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Kể từ đó, quan hệ Việt Nam-Cuba luôn được duy trì, phát triển.

Thời gian qua, quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác toàn diện Việt Nam - Cuba tiếp tục phát triển và đi vào chiều sâu. Hai bên duy trì thường xuyên các chuyến thăm cấp cao và tiếp xúc song phương. Năm 2012, Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng thăm Cuba và Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cuba Raul Castro Ruz thăm Việt Nam. Năm 2013, Phó Chủ tịch Thứ nhất Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Diaz Canel thăm Việt Nam.

Hai bên duy trì cơ chế hoạt động của Ủy ban liên Chính phủ thường niên, tăng cường trao đổi đoàn các cấp, ngành nhằm tăng cường quan hệ hợp tác toàn diện giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước. Kỳ họp 30 Ủy ban Liên Chính phủ Việt Nam - Cuba tại La Habana 9/2012, Kỳ họp 31 tại Hà Nội 9/2013 đã tập trung trao đổi các nội dung hợp tác nông nghiệp, cung cấp gạo, giáo dục, y tế, xây dựng, công nghệ sinh học…, khẳng định sự nhất trí cao tiếp tục đưa mối quan hệ hợp tác phát triển thực chất, hiệu quả hơn, phù hợp với tình hình cụ thể mỗi nước. Hai bên đã thống nhất nội dung Chương trình nghị sự Kinh tế trung hạn giữa hai Chính phủ để ký kết trong thời gian tới.

Có thể khẳng định quan hệ chính trị tốt đẹp Việt Nam-Cuba đang dần chuyển hóa sang hợp tác kinh tế, tạo sự khích lệ lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam hướng sang Cuba đầu tư và Cuba đang trở thành điểm đến mới của doanh nghiệp Việt Nam. Hiện tại, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba tại châu Á. Trao đổi kinh tế - thương mại giữa hai nước năm 2011 đạt 274 triệu USD; năm 2012 đạt 175 triệu USD; năm 2013 đạt hơn 200 triệu USD. Nhìn chung, kim ngạch thương mại Việt Nam-  Cuba có tốc độ tăng trưởng chậm và chủ yếu phụ thuộc vào mặt hàng gạo. Ngoài gạo Việt Nam xuất khẩu một số mặt hàng khác như than đá, hóa chất, dệt may, máy tính… Chiều ngược lại, Cuba xuất khẩu sang Việt Nam chủ yếu là dược phẩm. Người tiêu dùng Cuba rất ưa chuộng hàng hóa Việt Nam vì chất lượng tốt và giá hợp lý. Một số mặt hàng thực phẩm Việt Nam là lựa chọn số một của người tiêu dùng Cuba.

Ngoài thương mại, hiện tại, nhiều doanh nghiệp Việt Nam rất quan tâm đầu tư vào Cuba. Trong đó, một số dự án được Cuba đánh giá cao như dự án xây dựng khách sạn và sân gôn 18 lỗ của Tập đoàn Tổng công ty xây dựng Nhà Hà Nội (HUD), dự án thăm dò và khai thác dầu khí của Petrovietnam, dự án sản xuất điều hoà và tủ lạnh, dự án sản xuất máy nông nghiệp… Trong nông nghiệp, dự án trồng lúa ở tỉnh Pinardel Rio đang thực sự phát huy hiệu quả với những cánh đồng lúa năng suất đạt từ 5 đến 6 tấn/hecta một vụ. Nhiều thỏa thuận hợp, biên bản hợp tác giữa các Bộ, ngành hai nước cũng được ký kết như thỏa thuận giữa Thành ủy Hà Nội và Thành ủy La Habana; giữa Bộ Tài chính hai nước, biên bản ghi nhớ đầu tư xây dựng khách sạn 5 sao tại Lahabana trị giá lên tới 250 triệu đôla Mỹ..  Mới đây, Bộ trưởng Công nghiệp nhẹ Cuba Damar Maceo Cruz kêu gọi doanh nghiệp Việt Nam tăng cường đầu tư vào các dự án hợp tác giữa Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Công nghiệp nhẹ Cuba, đặc biệt là trong các lĩnh vực dệt may, da giày, đồ gỗ và đồ nhựa. Các lĩnh vực có nhiều tiềm năng hợp tác giữa hai bên là y tế và sản xuất dược phẩm, khai thác và chế biến niken…, đang được doanh nghiệp hai nước hết sức quan tâm, đẩy mạnh trong thời gian tới.

Trong bối cảnh đó, chuyến thăm chính thức Cuba của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng không chỉ thắt chặt mối quan hệ đồng chí mà còn tạo nền móng để mở ra lộ trình hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Cuba. Kinh nghiệm phát triển kinh tế và gia tăng thương mại, đầu tư với Việt Nam là những nội dung quan trọng được Cuba mong đợi trao đổi với Việt Nam trong chuyến thăm này. Trong bối cảnh, Việt Nam đang triển khai Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thư 11 của Đảng Cộng sản Việt Nam và Cuba đang chuyển mình cải cách mạnh mẽ, chuyến thăm chính thức Cuba của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng là dịp để hai bên thúc đẩy các giải pháp hợp tác kinh tế-thương mại, nhằm tăng tính hiệu quả và bền vững, phù hợp với điều kiện mới và lợi ích của mỗi nước. Chuyến thăm cũng là dịp để hai bên cùng trao đổi quan điểm về con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội, góp phần xây dựng thành công sự nghiệp cách mạng ở mỗi nước./.