Trung Quốc và Mỹ là hai nền kinh tế lớn nhất nhì thế giới, GDP của hai nước chiếm xấp xỉ 1/3 GDP toàn cầu, kim ngạch thương mại song phương dự kiến vượt 500 tỷ USD trong 2013. Do đó, bất kỳ biến động nhỏ nào trong nền kinh tế, tài chính của mỗi nước đều ảnh hưởng lớn tới nhau và tới nền kinh tế thế giới. Hơn nữa, hai nước cùng là ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, giữ vai trò quan trọng trong việc cân bằng các quan hệ quốc tế, nên với những "điểm nóng" bùng phát trên thế giới, sự đồng thuận giữa Trung - Mỹ rất có ý nghĩa để giúp vấn đề được giải quyết triệt để, tích cực. Bên cạnh đó, Trung Quốc và Mỹ cũng là hai nước lớn nhất khu vực châu Á-Thái Bình Dương, nơi được coi là động lực phát triển của thế giới, do vậy, mối bang giao Bắc Kinh - Washington đã và đang được xem là đóng vai trò chủ đạo trong việc định hình các chuyển động chính trị, kinh tế ở khu vực này, quyết định tương lai của khu vực cũng như thế giới. Do vậy, xét dưới bất kỳ góc độ nào, quan hệ Mỹ-Trung đã vượt xa phạm trù hai nước và mang ý nghĩa quốc tế rộng lớn. Việc củng cố, thắt chặt sự hợp tác giữa hai bên luôn là chủ đề được dư luận bàn thảo, kỳ vọng.

Ông Barack Obama tiếp ông Tập Cận Bình khi còn là Phó Chủ tịch Trung Quốc năm 2012. Ảnh: Internet

Thế nhưng, trong thời gian qua, quan hệ Trung - Mỹ xảy ra không ít thăng trầm liên quan đến sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc và chiến lược xoay trục an ninh của Mỹ từ Tây sang Đông. Sự cạnh tranh và kiềm chế lẫn nhau giữa Mỹ và Trung Quốc đã tạo ra một vòng xoáy địa lý-chính trị-an ninh mới ở châu Á-Thái Bình Dương, làm bùng phát nhiều điểm nóng trong khu vực, đồng thời tạo ra một cuộc đua tranh sức mạnh và tăng cường tiềm lực quân sự của nhiều nước. Trong khi Washington triển khai mạnh mẽ chính sách "tái cân bằng" và mở rộng ảnh hưởng tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Bắc Kinh cũng tìm cách gia tăng ảnh hưởng tại khu vực Mỹ Latinh, vốn được coi là "sân sau" của Mỹ. Điều đó được thể hiện rõ bởi chuyến công du 3 nước Trung Mỹ gồm Trinidad và Tobago, Costa Rica và Mexico, hồi cuối tháng 5/2013, của Chủ tịch Tập Cận Bình. Chuyến thăm diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống B. Obama đón tiếp Tổng thống Myanmar U Thein Sein, lãnh đạo một quốc gia mà Trung Quốc vốn có ảnh hưởng sâu rộng. Qua chuyến đi này, Bắc Kinh muốn khẳng định rằng sẵn sàng mở rộng quan hệ với những nước nhỏ bên cạnh các cường quốc như Mỹ. Một điểm khá thú vị là nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ được chào đón ở Trinidad và Tobago chỉ vài ngày sau chuyến thăm của Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden tới quốc gia Trung Mỹ này.

Gần đây, vấn đề an ninh mạng cũng là điểm làm "sứt mẻ" trong quan hệ Trung - Mỹ. Không phải ngẫu nhiên, ngày 5/6, Giám đốc Trung tâm ứng phó khẩn cấp mạng lưới máy tính quốc gia (CNCERT) của Trung Quốc, ông Hoàng Trừng Thanh cho biết, Bắc Kinh có "cả núi dữ liệu" chỉ rõ nhiều hoạt động tấn công mạng của Mỹ nhằm vào Trung Quốc, dư luận cho rằng, động thái này là đáp trả với cáo buộc mà Bộ Quốc phòng Mỹ đưa ra hồi đầu tháng 5/2013. Theo đó, Lầu Năm Góc công bố bản báo cáo hàng năm mang tên "Báo cáo phát triển quân sự và an ninh liên quan đến Trung Quốc năm 2013", trong đó lần đầu tiên chính thức cáo buộc chính phủ và quân đội Trung Quốc tiến hành các cuộc tấn công mạng nhằm vào Mỹ. Trong báo cáo gửi Quốc hội Mỹ, cơ quan này cho rằng, trong năm 2012, một số hệ thống máy tính trên thế giới, trong đó có những hệ thống thuộc chính phủ Mỹ; tiếp tục là mục tiêu bị xâm nhập, trong đó một số vụ "dường như có thể quy trách nhiệm trực tiếp cho chính phủ và quân đội Trung Quốc”. Mâu thuẫn này đã và đang tạo rào cản cho mối quan hệ hợp tác song phương. Đây cũng là chủ đề chính dự kiến được đưa ra trong cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống B. Obama và Chủ tịch Tập Cận Bình.

Bởi vậy, cuộc gặp thượng đỉnh này giữa hai nhà lãnh đạo hai cường quốc trở nên ý nghĩa rất quan trọng. Theo giới phân tích, tại cuộc diện kiến này, hai nhà lãnh đạo sẽ đề cập thẳng thắn các vấn đề khúc mắc giữa hai nước, từ an ninh mạng, mất cân bằng thương mại, tỷ giá đồng Nhân dân tệ, an ninh-an toàn hàng hải ở Biển Đông và Biển Hoa Đông, vấn đề hạt nhân của Triều Tiên... tới “niềm tin chiến lược” vốn chưa vững chắc trong quan hệ hai nước. Chỉ kéo dài thời gian ngắn 2 ngày, nhưng hai nhà lãnh đạo sẽ có khá nhiều thời gian để phát triển quan hệ cá nhân cũng như thảo luận các vấn đề quan trọng trong quan hệ giữa hai nước. Ông Tập Cận Bình sẽ thể hiện được hình ảnh của một nhà lãnh đạo mới ở Trung Quốc tự tin và mạnh mẽ trong quan hệ bình đẳng với Mỹ trong bối cảnh Bắc Kinh đang đẩy mạnh triển khai chính sách ngoại giao toàn diện với tất cả các nước và khu vực. Còn Washington sẽ hiểu rõ hơn nhà lãnh đạo sẽ “chèo lái" đất nước Trung Quốc trong nhiều năm tới, đồng thời có thể trấn an các đồng minh ở châu Á-Thái Bình Dương về một tương lai hòa bình và ổn định thông qua việc cải thiện quan hệ Mỹ-Trung, một trong những trục quan hệ chính trên bàn cờ thế giới thế kỷ 21./.