Những ngày qua, thế giới chứng kiến thêm 1 cuộc giao tranh mới giữa quân đội Thổ Nhĩ Kỳ với lực lượng người Kurk ở đông bắc Syria ngay sau khi Mỹ rút quân khỏi khu vực này.

Mặc dù chiến dịch của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ mang tên Mùa Xuân hòa bình và lãnh đạo nước này cũng tuyên bố chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tại biên giới Syria sẽ không đi sâu hơn 30 km vào khu vực Đông Bắc Syria song nó có thể gây bất ổn, gia tăng căng thẳng ở Trung Đông và có nguy cơ trở thành cuộc chiến toàn diện.                                                      

Người Kurd ở miền Bắc Syria và đặc biệt, lực lượng YPG là một trong những bất đồng quan điểm cơ bản và xung khắc lợi ích chiến lược giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ. Đồng minh này của Mỹ ở Syria lại là đối tượng mà Thổ Nhĩ Kỳ muốn triệt hạ bởi Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng, YPG hậu thuẫn đảng PKK ở Thổ Nhĩ Kỳ bị chính quyền cấm. Việc khống chế được YPG mới làm tiêu tan được ý chí của người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ, Syria, Iraq và Iran là đấu tranh vì nhà nước độc lập có chủ quyền và lãnh thổ riêng cho người Kurd trong khu vực này, khôi phục nhà nước riêng vốn đã từng có trong quá khứ lịch sử.

Xe quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tham gia tấn công tại Syria. Nguồn ảnh TTXVN

Quan ngại

Việc quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tấn công người Kurk ở đông bắc Syria ngay sau khi Mỹ rút quân là sự việc không bất ngờ. Trước đây Thổ Nhĩ Kỳ đã từng 2 lần đưa quân đội tràn sang Syria để tấn công lực lượng YPG của người Kurk. Vì vậy, việc Mỹ rút quân đội ra khỏi Syria là cơ hội lớn mở lối cho Thổ Nhĩ Kỳ lần thứ ba tiến hành những chiến dịch quân sự nhằm vào YPG ở Syria.

Trong chiến dịch này, Thổ Nhĩ Kỳ muốn thiết lập một vùng đệm sâu 32km và dài 480km trong lãnh thổ Syria để bảo vệ an ninh. Ankara định dùng hành lang an toàn này để tái định cư khoảng một triệu trong tổng số 3,6 triệu người Syria đang tị nạn ở Thổ Nhĩ Kỳ. Vùng đệm này có thể mở rộng vài km bên trong Syria.

Giới phân tích cho rằng chiến dịch Mùa xuân hòa bình của Ankara khiến người ta liên tưởng tới một kế hoạch đầy tham vọng của chính quyền Tổng thống Erdogan tại quốc gia láng giềng. Dường như Thổ Nhĩ Kỳ đang hy vọng có thể lấp được khoảng trống ở Syria sau khi Mỹ rút quân. Và việc duy trì ảnh hưởng ở Syria, gia tăng vai trò ở khu vực là mục tiêu tham vọng mà chính quyền Tổng thống Erdogan hướng tới.

Tuy nhiên chiến dịch này sẽ gây ra những hệ lụy. Theo tờ DW (Đức), chiến dịch của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm vào người Kurd ở Đông Bắc Syria ngoài việc gây đổ máu còn gây bất ổn tiềm tàng khắp khu vực Trung Đông trong những năm tới.

Trong khi đó, người Kurd ở Syria cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang muốn thanh trừng sắc tộc và sắp xếp dân số khu vực dọc biên giới. Ước tính có 1,8 triệu người Kurd ở Syria, trong đó một nửa sống ở vùng đệm mà Thổ Nhĩ Kỳ đề xuất ở trên.

Ngoài ra, khoảng 11.000 phần tử IS trong các nhà tù có thể trốn thoát nếu hỗn loạn xảy ra, kéo theo sự tham gia của nhiều bên liên quan và có thể khiến tổ chức khủng bố IS trỗi dậy trở lại. Cho đến nay, Lực lượng Dân chủ Syria (SDF), trong đó lực lượng dân quân YPG là thành phần, vẫn tiến hành các hoạt động chống lại các phần tử IS đang ẩn náu kể từ khi giành lại được vùng lãnh thổ cuối cùng của mình vào đầu năm nay. Các nhà lãnh đạo người Kurd ở Syria từ lâu đã cảnh báo rằng SDF có thể không tiếp tục giam giữ tù nhân IS nếu tình hình rơi vào mất ổn định bởi cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ.

Về phía dân thường, chiến dịch sẽ đẩy hàng trăm nghìn dân phải chạy vào khu vực do lực lượng dân chủ ở Syria (SDF) kiểm soát ở phía Nam và khu vực người Kurd ở Iraq. Chiến dịch cũng sẽ làm trầm trọng thêm căng thẳng sắc tộc trong nhiều năm tới, khiến Ankara sẽ phải đối phó với cuộc nổi dậy lâu dài của người Kurd.

Chưa có hồi kết

Chiến dịch Mùa Xuân hòa bình của Thổ Nhĩ Kỳ trong những ngày qua gây quan ngại trong cộng đồng quốc tế. Nhiều tiếng nói phản đối hay những lời cảnh báo đã được Liên hợp quốc, các quốc gia bày tỏ. Tuy nhiên trong khi vẫn đẩy mạnh chiến dịch quân sự, lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ cũng trấn an dư luận rằng chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tại biên giới Syria sẽ không đi sâu hơn 30 km vào khu vực Đông Bắc Syria. Và chiến dịch này không phải là sự xâm lược. Lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ cứng rắn cảnh báo rằng nước này sẽ "mở cửa" và gửi hàng triệu người tị nạn Syria tới châu Âu nếu chiến dịch quân sự đang diễn ra của Ankara ở miền Bắc Syria được coi là một sự xâm phạm. Theo nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ, Ankara đã phát động cuộc tấn công ở miền Bắc Syria ngoài "tình yêu dành cho người dân Syria" còn để bảo vệ họ trước các lực lượng người Kurd vốn được Ankara coi là các phần tử khủng bố.

Xem ra chiến dịch Mùa Xuân hòa bình sẽ được Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục triển khai cho đến khi nào nước này đạt được mục đích truy quét các tay súng thuộc tổ chức Các Đơn vị bảo vệ nhân dân (YPG) người Kurd mà Ankara liệt vào danh sách các tổ chức khủng bố.

Việc chiến dịch này có thật sự đem lại mùa xuân hòa bình như tên gọi hay không thì chưa biết nhưng trước mắt động thái này đang gâyra những  bất ổn cho khu vực và gặp phải sự phản đối mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế.

Kết thúc phiên họp kín của Hội đồng Bảo an đêm 10/10, 5 nước châu Âu (gồm Pháp, Đức, Anh, Bỉ và Ba Lan) đã ra tuyên bố chung kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ dừng các hoạt động quân sự trong chiến dịch tấn công lực lượng người Kurd tại Syria.