Từ ngày 1/7, Áo chính thức tiếp nhận chức Chủ tịch Hội đồng Liên minh Châu Âu (EU). Trong nhiệm kỳ 6 tháng tới đây, Chính phủ của Thủ tướng Sebastian Kurz phải xử lý rất nhiều vấn đề quan trọng mà ý nghĩa của những quyết định được đưa ra chắc chắn sẽ có tác động lâu dài và mạnh mẽ đến tương lai của một EU hoặc đoàn kết, hoặc chia rẽ hơn khi EU đang đối mặt với một loạt thách thức nghiêm trọng.

Theo quy định, Chủ tịch Hội đồng EU được các nước thành viên luân phiên đảm nhiệm sau mỗi 6 tháng. Nước chủ tịch có nhiệm vụ chủ trì các cuộc họp của Hội đồng EU, quyết định chương trình nghị sự, ấn định chương trình làm việc và tạo thuận lợi để đối thoại cả ở các cuộc họp của hội đồng và với các thể chế EU khác. 

Thời điểm quan trọng của EU

Áo tiếp nhận chức Chủ tịch EU từ Bulgaria trong bối cảnh khối này đang đứng trước những thách thức rất lớn cả về đối nội và đối ngoại. An ninh nội khối, cuộc khủng hoảng nợ công, hay vấn đề người nhập cư mà khối này vừa đạt được thỏa thuận đang rất cần một ý chí chính trị mạnh mẽ để thực thi. Đàm phán về Brexit (Anh rời khỏi EU), quan hệ với Mỹ, Nga… cũng đặt gánh nặng lên vai tân Chủ tịch Áo.

Thủ tướng Áo Sebastian Kurz. Ảnh: THX/TTXVN

Theo chương trình nghị sự toàn diện được Chính phủ Áo công bố, ưu tiên lớn trong nhiệm kỳ chủ tịch luân phiên 6 tháng của nước này là thúc đẩy vấn đề an ninh và chính sách nhập cư. Với khẩu hiệu “Một Châu Âu bảo vệ”, quan điểm của Áo kêu gọi một chính sách di dân châu Âu khắt khe hơn, tăng cường bảo vệ các đường biên giới bên ngoài của Liên Hiệp Châu Âu, đảm bảo an ninh cho người dân, đối phó với nạn nhập cư bất hợp pháp. Áo cũng chủ trương thúc đẩy các cuộc đàm phán về ngân sách dài hạn cho Liên Hiệp Châu Âu, giai đoạn 2021-2027. Ngoài ra, Áo cũng chủ trương mở rộng cửa Liên Hiệp Châu Âu để đón tiếp các thành viên mới.

Brexit cũng là vấn đề ưu tiên cần phải giải quyết để nước Anh có thể chính thức rời EU vào tháng  3/2019 một cách “êm thấm”, định hình lại quan hệ kinh tế song phương giữa Anh và EU.

Trong quan hệ với Nga, trên vai trò Chủ tịch EU, Áo sẽ thúc đẩy một mối quan hệ theo hướng thân thiện với cường quốc này sau các lệnh trừng phạt để giảm thiểu thiệt hại cho doanh nghiệp châu Âu. Với Mỹ, Áo phải làm sao thúc đẩy đàm phán để ngăn chặn nguy cơ về một cuộc chiến tranh thương mại. 

Nhiệm kỳ không dễ dàng

Mục tiêu nhiều tham vọng như vậy nhưng những khó khăn khách quan cũng như nội tại của khối có thể khiến những mục tiêu đầy tham vọng của Áo khó trở thành hiện thực.

Thứ nhất, năm 2018 là năm mang tính quyết định của EU, khi nhiều thể chế của tổ chức này đang chuẩn bị tái cơ cấu về nhân sự do nhiều cuộc tổng tuyển cử diễn ở các nước thành viên cũng như cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào năm sau. Trong bối cảnh này, Chính phủ nhiều nước hiện nay đang tập trung vào những vấn đề có ý nghĩa thực chất liên quan đến đời sống chính trị trong nước hơn là ở cấp độ EU. Do vậy, có thể sự “đồng tâm hiệp lực” trong EU bị hạn chế.

Thứ hai, trong các vấn đề gai góc còn tồn tại của EU vẫn đang chứng kiến lập trường không thống nhất của các nước thành viên, nổi cộm nhất là vấn đề người nhập cư. Dù hội nghị thượng đỉnh EU vừa kết thúc ngày 29/6 đạt được một thỏa thuận về vấn đề này, nhưng bất đồng giữa các nước Đông và Tây Âu vẫn hiện hữu khiến việc thực thi thỏa thuận này là hết sức mong manh.

Thời gian qua, Áo đã thể hiện quyết tâm muốn ngăn sự chia rẽ trong EU và hành động như một trung gian đối thoại giữa các bên. Trên cương vị mới, dưới sự chèo lái của vị Thủ tướng trẻ nhất trong lịch sử, thêm nữa, Áo đã từng hai lần đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch Hội đồng EU (1998 và 2006), đây là thời điểm để quốc gia Tây Âu này chứng tỏ khả năng là nhân tố thúc đẩy sự đoàn kết trong EU. Tuy nhiên trong bối cảnh EU đang đối mặt vô vàn khó khăn liên quan tới Anh rời khỏi EU (Brexit), vấn đề người nhập cư, sự phân hóa về lợi ích giữa các nước thành viên, an ninh nội khối cũng như ngân sách EU…, thì 6 tháng nhiệm kỳ quả thật là một thử thách khó khăn với Vienna.