Hội nghị thượng đỉnh ASEAN – Hàn Quốc, đang diễn ra tại thành phố cảng Busan, Hàn Quốc, là sự kiện ngoại giao lớn và là một phần của “Chính sách hướng Nam mới” của Hàn Quốc, trong đó ASEAN là một trọng tâm. Hội nghị năm nay đánh dấu chặng đường hợp tác tròn 30 năm giữa ASEAN và Hàn Quốc, là dịp để đưa quan hệ hai bên lên một cấp độ cao hơn, xây dựng tầm nhìn cho 30 năm tới.

Sự kiện quy tụ các nhà lãnh đạo và quan chức chính phủ của 10 quốc gia ASEAN gồm Indonesia, Philippines, Singapore, Malaysia, Campuchia, Brunei, Thái Lan, Myanmar, Lào và Việt Nam. Hội nghị thượng đỉnh lần này đánh giá lại những thành tựu hợp tác đạt được giữa hai bên trong 30 năm qua và đưa ra phương hướng hợp tác trong 30 năm tới. 

Từ đối tác trở thành đối tác chiến lược

Quan hệ đối tác Hàn Quốc- ASEAN bắt đầu từ năm 1989 và hiện nay trở thành quan hệ đối tác chiến lược. Sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau đã giúp hai bên tìm được tiếng nói chung trong nhiều vấn đề.

Quan hệ ASEAN-Hàn Quốc được xây dựng trên nền tảng hợp tác lâu dài, đặc biệt kể từ năm 2010, khi hai bên nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược. Từ năm 2014, hai bên đã triển khai Tuyên bố chung “Tầm nhìn tương lai của Quan hệ Đối tác Chiến lược: Xây dựng niềm tin, Tạo dựng hạnh phúc”. “Chính sách hướng Nam mới” được Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đưa ra năm 2017 ngay sau khi lên nắm quyền. Trong 2 năm thực hiện chính sách này, quan hệ giữa Hàn Quốc và ASEAN nói chung cũng như giữa Hàn Quốc và từng nước thành viên ASEAN nói riêng, đã có những bước tiến mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực. Về quan hệ ngoại giao, ông Moon Jae-In đã trở thành Tổng thống Hàn Quốc đầu tiên thăm tất cả 10 quốc gia ASEAN trong thời gian đương nhiệm. Trong lĩnh vực kinh tế-thương mại, hiện Hàn Quốc tiếp tục là đối tác thương mại và nhà đầu tư trực tiếp lớn thứ năm của ASEAN. Trao đổi thương mại đã tăng gấp khoảng 20 lần so với 30 năm trước. Sự tương đồng, kết nối từ văn hóa, âm nhạc đến ẩm thực.. đang góp phần đưa quan hệ hai bên phát triển nhanh chóng.

Trong khi đó, các nước ASEAN cũng đón nhận “Chính sách hướng Nam mới” của Hàn Quốc tích cực, khiến Hàn Quốc trở thành một trong những đối tác gần gũi và quan trọng hàng đầu của ASEAN. Hàn Quốc tham gia hầu hết các cơ chế do ASEAN thành lập và dẫn dắt như Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn an ninh khu vực (ARF), ASEAN+3. Hai bên cũng có những  bước đi ủng hộ lẫn nhau trong các vấn đề quốc tế, hợp tác chặt chẽ trong các vấn đề khu vực và toàn cầu, như phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu, không phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. ASEAN và Hàn Quốc chia sẻ lập trường về các vấn đề mang tính nguyên tắc như giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hoà bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, tôn trọng và bảo vệ tự do hàng hải và hàng không trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Hiện thực hóa “một cộng đồng ASEAN-Hàn Quốc cùng phát triển

Trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với nhiều vấn đề, trong đó chiến tranh thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ vẫn chưa chấm dứt, Hàn Quốc cần có các đối tác mới để giảm sự phục thuộc vào các đối tác truyền thống, giúp tăng cường ảnh hưởng tại một khu vực rộng lớn và ASEAN, với vị thế và vai trò ngày càng tăng, nổi lên trở thành một đối tác đáng tin cậy.

Hiện nay, ASEAN đang nỗ lực triển khai thực hiện Tầm nhìn ASEAN 2025. Năm 2020, trọng tâm của ASEAN là đoàn kết, thúc đẩy liên kết và kết nối khu vực, nâng cao khả năng thích ứng và tận dụng các cơ hội của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đẩy mạnh giao lưu văn hóa, giao lưu nhân dân, trong đó tăng cường liên kết kinh tế nội khối, nâng tầm quan hệ giữa ASEAN và các nước đối tác, trong đó có Hàn Quốc. Lập trường nhất quán của ASEAN là ủng hộ phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên, kêu gọi các bên duy trì đà đối thoại, thực hiện đầy đủ các thỏa thuận đã đạt được, hướng tới mục tiêu duy trì hòa bình lâu dài, bền vững trên bán đảo Triều Tiên. Vì thế, an ninh khu vực và quốc tế là một nội dung quan trọng trong quan hệ ASEAN-Hàn Quốc, trong đó các nước đều nhấn mạnh cần duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác của khu vực và quốc tế.

Trên cơ sở hợp tác tốt đẹp 30 năm qua, Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Hàn Quốc lần này là dấu mốc mới, định hướng tầm nhìn cho quan hệ ASEAN-Hàn Quốc 30 năm tiếp theo. Đồng thời, đây là dịp để khuyến khích và truyền cảm hứng tới người dân, doanh nghiệp, chính phủ các nước ASEAN, Hàn Quốc, có thêm động lực thực hiện mục tiêu “một cộng đồng ASEAN-Hàn Quốc cùng phát triển, thịnh vượng và hòa bình cho người dân”.