Có thể nói trong 18 năm gia nhập ASEAN, năm 2013 là thời điểm Việt Nam thể hiện sự tham gia mạnh mẽ và tích cực đóng góp trong nhiều vấn đề chung của ASEAN, nhất là khi thời điểm Cộng đồng ASEAN 2015 đang ngày một đến gần. Không chỉ đóng góp tích cực vào việc thực hiện hiệu quả, đúng tiến độ các trọng tâm ưu tiên của ASEAN, Việt Nam còn trực tiếp tham gia và đóng góp quan trọng trong việc xác định các quyết sách lớn của ASEAN, nhất là tham gia xây dựng các Tuyên bố trong lĩnh vực chuyên ngành về an sinh xã hội, phụ nữ và trẻ em, phòng chống dịch bệnh, quản lý thiên tai.

Nỗ lực thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực

Một thành tựu nổi bật của ASEAN năm 2013 là đạt bước tiến mạnh mẽ trong việc xây dựng cộng đồng kinh tế ASEAN. Con số hoàn thành 80% các giải pháp được nêu trong kế hoạch xây dựng Cộng đồng kinh tế ASEAN trên tất cả các lĩnh vực, là một minh chứng cho thấy sự hội nhập kinh tế giữa các nước thành viên ASEAN đã ở mức khá cao. Trong việc thực hiện các mục tiêu xây dựng Cộng đồng kinh tế ASEAN, Việt Nam được đánh giá là hoàn thành đúng mục tiêu, tiến độ, khối lượng công việc, đứng thứ 4 sau Singapore, Malaysia và Thái Lan.

Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh (Ảnh: Hà Nội mới)

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết: “Cho đến nay, trong ASEAN có 3 trụ cột là trụ cột an ninh chính trị, trụ cột kinh tế, trụ cột văn hóa xã hội thì các mục tiêu đạt được là cộng đồng Asean vào năm 2015 thì đạt được 80%, còn lại 20% là các nước phải cùng nhau cố gắng hoàn thiện trong 2014 – 2015 thì mới hoàn thành để trở thành cộng đồng. Việt Nam chúng ta đã hoàn thành khoảng 84%. Năm 2014 và 2015 là năm rất bản lề trong việc chúng ta phải thực hiện hết các cam kết để ASEAN trở thành cộng đồng ASEAN vào năm 2015”.

Duy trì đoàn kết nội khối

Bên cạnh việc thúc đẩy hợp tác nội khối, Việt Nam đã có những đóng góp thúc đẩy quan hệ đối ngoại của ASEAN phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu; khuyến khích các Đối tác tham gia và đóng góp xây dựng vào các trọng tâm và ưu tiên của khu vực. Việt Nam đã đảm nhiệm và đang phát huy tốt vai trò nước điều phối quan hệ đối thoại ASEAN–EU (2012 – 2015), tạo cơ sở để tiếp tục phát triển quan hệ ASEAN – EU. Đồng thời, Việt Nam phối hợp chặt chẽ với các nước điều phối quan hệ với các đối tác của ASEAN thúc đẩy và nâng quan hệ lên tầm cao hơn, nhất là phối hợp với Thái Lan trong thúc đẩy quan hệ ASEAN – Trung Quốc, trong đó có việc xử lý vấn đề Biển Đông và thúc đẩy xây dựng Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở biển Đông (COC). Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định: “Trong ASEAN, vấn đề biển Đông năm 2013 đã đạt được sự thống nhất đoàn kết cao. Đây là kết quả nổi bật sau khi năm 2012, tại Hội nghị các ngoại trường ASEAN lần thứ 45 đã không ra được bản tuyên bố chung. Nhưng, nhờ nỗ lực của Việt Nam cùng các nước ASEAN, năm 2013 là năm đạt được kết quả và cụ thể là việc Trung Quốc đồng ý cùng các nước ASEAN tiến hành tham vấn về việc xây dựng COC. Trước đây năm 2012 khi Việt Nam làm điều phối viên của Asean – Trung Quốc, Việt Nam đã cùng các nước xây dựng các thành tố cơ bản của các ứng xử ở biển Đông COC thì nay trên cơ sở các thành tố này thì ASEAN và Trung Quốc sẽ cùng thảo luận”.

Hướng tới mục tiêu một cộng đồng chung  

Mặc dù ASEAN đã đạt các kết quả khả quan năm qua, tuy nhiên những năm tới ASEAN vẫn gặp nhiều thách thức như nguồn lực hạn chế, tác động từ cạnh tranh giữa các nước lớn trong khu vực. Điều này đòi hỏi từng nước thành viên phải nỗ lực hơn nhằm duy trì đoàn kết để thực hiện tối đa các mục tiêu còn lại trong Lộ trình xây dựng Cộng đồng. Với Việt Nam, tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN không chỉ dừng ở 31/12/2015 mà còn phải đặt ra một định hướng để ASEAN tiếp tục phát triển, phát huy vai trò của mình ở khu vực sau 2015.

Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh

Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh cho rằng: “Bài toán ASEAN đoàn kết, hướng tới mục tiêu liên kết cao hơn là vấn đề Việt Nam cần phải chú trọng. ASEAN đoàn kết là lợi ích sát sườn của Việt Nam. Tiêu chí xây dựng Cộng đồng thời gian tới sẽ nâng cao hơn nữa. Đó là chất lượng liên kết ASEAN, nâng cao gấp đôi mức sống, hạ tỷ lệ nghèo đói xuống 1 nửa… Tất cả biện pháp đó Việt Nam chúng ta đang nghiên cứu, đề xuất, tìm cách thực hiện…Muốn hình thành cộng đồng ASEAN thì phải triển khai quyết liệt và điều này còn có ý nghĩa quan trọng với hòa bình khu vực”.

Xây dựng một ASEAN đoàn kết vững mạnh không chỉ là nguyện vọng và mong muốn của Việt Nam mà còn là của tất cả các quốc gia thành viên ASEAN. Việc xây dựng cộng đồng 2015 chỉ là cái mốc, bởi còn nhiều việc nữa phải làm để ASEAN thực sự đoàn kết và ngày càng khẳng định vị thế trên thế giới. Trong tiến trình chung đó, chủ trương của Việt Nam là tiếp tục nỗ lực cùng các nước thành viên đưa ASEAN phát triển một cách mạnh mẽ hơn nữa không chỉ tới 2015 mà còn ở những năm sau 2015./.