Năm 1966, ông Trần Đình Kiêm được Nhà nước cho sang Hungary học tập và gắn bó với đất nước này từ đó đến nay. Với tình yêu đất nước Hungary, năm 2015, ông biên soạn và cho ra đời hai quyến đại từ điển Việt – Hung, Hung – Việt với mục đích chào mừng 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam và Hungary. Năm nay, chào mừng 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, "Sách dạy tiếng Hung cho người Việt” mà ông dày công nghiên cứu, biên soạn đã ra mắt công chúng muốn học tiếng Hung.

Tác giả Trần Đình Kiêm cùng bộ từ điển của ông. Ảnh: Trần Hà Anh/Vietnam+

Nghe âm thanh phỏng vấn tại đây:

Phóng viên: Thưa ông, ông cho biết cơ duyên nào đưa ông tới việc dành nhiều thời gian để nghiên cứu, biên soạn ra các cuốn sách, từ điển phục vụ cho người Việt học tiếng Hung?

Ông Trần Đình Kiêm: Bản thân tôi cảm thấy may mắn từ năm 1966 đến nay tôi liên tục được gắn bó với tiếng Hungary, được làm việc, tiếp xúc với phần lớn các bạn bè Hungary. Vì vậy, tiếng Hungary, có thể nói, trở thành một ngôn ngữ mà tôi sử dụng hàng ngày trong suốt hơn nửa thế kỷ qua.

Trong thời gian gần đây, quan hệ giữa hai nước Việt Nam và Hungary ngày càng phát triển tốt đẹp. Ngoài việc hàng năm Chính phủ Hungary cung cấp cho Việt Nam 200 suất học bổng thì số người Việt sang lao động, kinh doanh tại đây ngày càng tăng. Cộng đồng người Việt tại Hungary trở nên càng ngày càng lớn mạnh. Là một người sống ở Hungary tương đối lâu, tôi biết việc bất đồng ngôn ngữ là rào cản lớn đối với cộng đồng. Vì thế, tôi nghĩ mình phải làm điều gì đó giúp ích cho bà con. Trước hết giúp họ có thể giao tiếp với người bản xứ, qua đó hòa nhập tốt hơn vào xã hội của đất nước sở tại.

Ban đầu, tôi cũng chỉ định biên soạn một cuốn từ điển hội thoại Việt - Hung nho nhỏ, có phiên âm để giúp người Việt có thể giao tiếp một cách cơ bản. Tuy nhiên, sau khi thấy cuốn hội thoại đó được đón nhận một cách nhiệt tình, tôi đi đến một quyết định táo bạo hơn. Đó là biên soạn hai quyển từ điển Việt - Hung và Hung - Việt.

Phóng viên: Sau khi hai cuốn từ điển Việt – Hung, Hung – Việt do ông biên soạn ra mắt công chúng vào năm 2015, cộng đồng người Việt tại Hungary đã đón nhận như thế nào và những cuốn từ điển này có những lợi ích gì đối với những người Việt học tiếng Hung?

Ông Trần Đình Kiêm: Hai quyển từ điển Việt – Hung, Hung – Việt do tôi biên soạn đã được đưa vào thư viện của Viện Hàn Lâm Khoa học Hungary và Thư viện của Bộ Ngoại giao và Kinh tế Hungary. Sau khi hai quyển từ điển này ra đời, tờ báo Népszabadság (tờ nhật báo lớn nhất của Hungary) và Hội Hữu nghị Hung - Việt cũng đã đăng bài phỏng vấn và giới thiệu về hai quyển từ điển này.

Cá nhân tôi thấy rằng sự ra đời của 2 cuốn từ điển này đã để lại một ấn tượng khá tốt trong cộng đồng người Việt với các bạn bè Hungary làm ăn gắn bó với Việt Nam. Có lẽ một phần là do từ trước đến nay, chỉ có một cuốn từ điển Hung - Việt cỡ trung được ấn hành vào những năm 70 của thế kỷ trước. Từ đó đến nay, chưa có một quyển từ điển nào thay thế nó, mà ngôn ngữ thì thay đổi không ngừng.

Điều đặc biệt, cuốn từ điển Việt - Hung từ xưa đến nay chưa được biên soạn và quyển từ điển này của tôi là quyển từ điển đầu tiên. Tôi nghĩ đó có lẽ cũng là lý do chính khiến cho mọi người đón nhận cặp từ điển này một cách nồng nhiệt.

Tôi soạn hai quyển từ điển này, trước hết, tôi nghĩ là dành cho những đối tượng biết tiếng Hung, đặc biệt là những gia đình có con cháu sinh ra và lớn lên ở Hungary. Các cháu ít có cơ hội tiếp xúc với tiếng mẹ đẻ của mình. Hi vọng, hai quyển từ điển này sẽ giúp các cháu trong việc học tiếng Việt, hiểu rõ hơn nữa về cội nguồn văn hóa của mình và giữ gìn bản sắc văn hóa Việt Nam. Tôi cũng muốn dành cho các lưu học sinh Việt Nam sang theo học ở Hungary bằng tiếng Hung. Tôi hi vọng cuốn từ điển này sẽ là một công cụ để hỗ trợ và giúp họ trong việc học tập tốt hơn. Tôi cũng muốn dành cho các bạn bè của Hungary có quan hệ với Việt Nam, yêu mến Việt Nam, các nhà dịch thuật của Hungary và đặc biệt là các nhà nghiên cứu về văn hóa Việt Nam có thêm một công cụ thực hiện công việc của mình một cách dễ dàng hơn.

Phóng viên: Ông có thể giới thiệu rõ hơn về cuốn sách “Tiếng Hung cơ bản dành cho người Việt” vừa được ấn hành?

Ông Trần Đình Kiêm: Tôi nhận thấy trong số bà con sang Hungary lao động làm việc, phần lớn là đều chưa biết tiếng Hung, chỉ nói mà không biết mặt chữ, chưa nói gì đến những khái niệm về ngữ pháp. Có thể họ không có cơ hội hoặc không có đủ thời gian để học tiếng một cách bài bản và nghiêm túc.

Sách dạy tiếng Hung cho người nước ngoài đã có nhiều với các phiên bản tiếng Hung, phiên bản tiếng Anh, phiên bản tiếng Đức, v.v. Tuy nhiên, sách dạy bằng tiếng Việt thì chưa có. Tiếng Hungary rất khó về mặt phát âm và ngữ pháp. Có thể nói, trong các ngôn ngữ ở châu Âu, tiếng Hungary là khó nhất. Ta thường hay nói vui là “phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam”, nhưng theo tôi đánh giá và nói vui là so với tiếng Việt, thì ngữ pháp tiếng Hung là động đất 10 độ richter chứ không phải là bão táp. Vì thế, một cuốn sách dạy tiếng Hung cơ bản bằng tiếng Việt, tôi nghĩ, sẽ giúp ích cho nhiều người đặc biệt là những người muốn học tiếng Hung.

Xuất phát từ ý nghĩ đó và tận dụng thời gian cách ly xã hội do đại dịch Covid – 19, tôi đã bắt tay vào biên soạn quyển sách có tên “Tiếng Hung cơ bản dành cho người Việt”. Quyển sách này bao gồm 23 bài cơ bản về ngữ pháp tiếng Hungary với nhiều từ mới, các bài đối thoại có nội dung đơn giản, rất đời thường. Tôi hi vọng rằng quyển sách này sẽ là một công cụ có ích đối với bà con trong cộng đồng, đặc biệt đối với những người muốn học và làm chủ tiếng Hung.

Ông Trần Đình Kiêm tặng sách cho một người bạn Hungary.

Phóng viên: Báo giới cũng như bạn bè Hungary đánh giá về việc làm này của ông như thế nào?

Ông Trần Đình Kiêm: Thời gian qua, có một số bài giới thiệu cuốn sách chủ yếu viết bằng tiếng Việt, trong đó có tờ báo Nhịp cầu thế giới, một tờ báo của cộng đồng được hoạt động ở Hungary hơn hai chục năm qua, đã có bài viết khá tỉ mỉ giới thiệu cuốn sách này. Tuy nhiên, khi biết tin quyển sách này của tôi được ấn hành, rất đông bạn bè, bà con trong cộng đồng người Việt tại Budapest, các bạn Hungary và nhiều bạn của tôi sống ở Việt Nam nhưng trước đây đã từng theo học Hungary liên tục gửi lời chúc mừng cho tôi. Đó là một điều hạnh phúc, một sự cổ vũ lớn đối với bản thân tôi. Tôi vui mừng nhận thấy rằng so với các tác phẩm trước đây thì đứa con tinh thần này của tôi được bà con đón nhận một cách nhiệt tình hơn và nhanh chóng hơn. Hi vọng, quyển sách này sẽ có ích cho bà con cộng đồng Việt Nam sinh sống tại Hungary ít nhất là đối với những ai thật sự muốn học ngôn ngữ Hungary.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông.