(VOV5) - Đây cũng là lý do nghề thủ công truyền thống vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải đã và đang được đồng bào tích cực gìn giữ, trao truyền từ đời này qua đời khác.
Đồng bào Mông ở Lai Châu có rất nhiều nghề thủ công truyền thống và mỗi nghề đều mang đậm nét văn hóa vùng miền, chứa đựng những câu chuyện kể về thế giới quan, nhân sinh quan của đồng bào. Đây cũng là lý do nghề thủ công truyền thống vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải đã và đang được đồng bào tích cực gìn giữ, trao truyền từ đời này qua đời khác.
Nghe âm thanh bài viết tại đây:
Để hoàn thành một bộ váy, áo từ vải lanh, phụ nữ Mông phải làm rất nhiều công đoạn cầu kỳ, phức tạp, cần sự khéo léo, kiên trì và thời gian. Trong đó, vẽ sáp ong là công đoạn quan trọng nhất, quyết định cả thẩm mỹ và giá trị vật chất của váy áo. Sáp ong được mang ra nấu chảy, mặt vải được miết thật phẳng và được người dân dùng bút tre tự tay thiết kế để vẽ.
Đặc biệt, khi vẽ hoa văn (hình tam giác, hình trôn ốc, đồng tiền, chữ thập…), người phụ nữ phải ngồi ở bếp lửa, chấm bút vào bát sáp ong nóng đặt trên than hồng. Tỷ mỷ, kỳ công và đòi hỏi sự sáng tạo nên để hoàn chỉnh một dải vải làm thân váy, người phụ nữ phải mất cả tuần, cả tháng, thậm chí vài tháng. Sau khi vẽ xong toàn bộ hoa văn, tấm vải được mang đi luộc, nhuộm chàm và phơi nắng mới có thể sử dụng. Lâu và kỳ công là vậy nhưng mỗi người phụ nữ đồng bào dân tộc Mông ở Pha Mu vẫn luôn gìn giữ nghề vẽ sáp ong trên vải.
 Mỗi bản vẽ họa tiết bằng sáp ong là độc bản dưới bàn tay khéo léo của người phụ nữ Mông. Ảnh: VOV |
Do quá trình trao truyền cũng như sự sáng tạo mang tính bí quyết riêng của mỗi cá nhân, các thế hệ đòng bào dân tộc Mông đã tạo ra những hoa văn “độc bản” mang tính nghệ thuật cao trên vải. Chị Hảng Thị Giàng, ở bản Pá Khoang, xã Pha Mu, huyện Than Uyên, chia sẻ: Các bức họa tiết vẽ đẹp hay xấu phụ thuộc vào sự khéo tay của người vẽ: "Từ khi sinh ra mình đã thấy các bà, các mẹ vẽ sáp ong trên vải rồi. Lớn lên cũng được bà, mẹ và các chị gái truyền dạy và học hỏi của chị em họ hàng ở trong bản. Khi được truyền dạy và biết làm thì mình thường xuyên làm để giữ gìn bản sắc dân tộc mình. Mình sẽ truyền dạy cho con cháu vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải, để con cháu biết và tiếp tục giữ gìn bản sắc dân tộc của mình."
 Nghề vẽ họa tiết bằng sáp ong trên vải được lưu truyền qua các thế hệ phụ nữ dân tộc Mông ở Lai Châu. Ảnh: VOV |
Để bảo tồn nghề truyền thống độc đáo này, Đoàn Thanh niên xã Pha Mu đã tuyên truyền, vận động đoàn viên, thanh thiếu niên trong xã gìn giữ, bảo tồn, phát huy những giá trị truyền thống của dân tộc mình.
Anh Giàng A Tủa, ở bản Huổi Bắc, xã Pha Mu, huyện Than Uyên, cho biết: 'Nghề vẽ hoa văn bằng sáp ong là một nghề truyền thống thủ công, chứa đựng những giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật đặc sắc. Thế hệ trẻ chúng tôi sẽ quyết tâm cùng nhau bảo vệ và phát huy tài hoa, tinh tế và khéo léo của người phụ nữ Mông. Đặc biệt là giúp cho thế hệ phụ nữ trẻ nối tiếp và hiểu được văn hóa của dân tộc Mông".
Cùng với đó, Chính quyền xã vận động các gia đình người Mông trao truyền nghề cho thế hệ trẻ. Đồng thời, khuyến khích các hộ gắn giữ gìn nghề với chỉnh trang không gian nhà ở, xây dựng bản văn hóa cộng đồng, thu hút du khách tới tham quan, trải nghiệm. Ông Hoàng Phi Hùng, Chủ tịch UBND xã Pha Mu, huyện Than Uyên, cho biết: "Hiện nay, trên địa bàn xã Pha Mu có khoảng 50 phụ nữ từ 15 đến 45 tuổi đang lưu giữ, bảo tồn và phát huy nghệ thuật vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải. Nghề vẽ sáp ong này hiện đang được truyền dạy bằng phương pháp truyền khẩu, thực hành trực tiếp do người phụ nữ lớn tuổi truyền dạy. Để bảo tồn và phát huy nét đẹp truyền thống này, hằng năm xã thường tổ chức các cuộc thi cho các thí sinh trình diễn trang phục dân tộc, thi dệt và thi vẽ sáp ong. Vì vậy, loại hình tri thức dân gian mang bí quyết nghề và tính mỹ thuật cao này vẫn đang được giữ gìn và phát huy."
Nghề vẽ sáp ong trên vải vẫn đang được chị em phụ nữ Mông nơi đây lưu giữ, truyền lại cho thế hệ sau. Ngày nay, những tấm vải sau khi được vẽ không chỉ là món quà tặng cho gia đình, người thân… mà với những giá trị thẩm mỹ, nét văn hóa của dân tộc Mông, du khách trong nước và quốc tế đã tìm mua sản phẩm này. Đây cũng là cơ hội để đồng bào phát triển nghề vẽ sáp ong trên vải và phát triển kinh tế bằng chính nghề truyền thống của dân tộc mình.