Đã có những cánh cửa mở lại nền văn học Nga đương đại, mà chìa khóa là từ các dịch giả người Việt ở cả trong và ngoài nước, có vốn hiểu biết sâu sắc về văn hóa Nga và tâm huyết với việc bắc cầu văn hóa.

Bạn trẻ đến với Phố sách Hà Nội - Ảnh: Báo Hà nội mới

Nghe âm thanh bài viết tại đây:

Tình cờ có mặt tại Phố Sách Hà Nội, chị Thanh (ở Thanh Xuân, Hà Nội) tỏ ra hết sức ngạc nhiên khi thấy những cuốn sách văn học Nga đương đại có mặt trên quầy. Chị Thanh cho biết, đã lâu chị không biết về những tác phẩm văn học Nga hiện nay, và tưởng chỉ còn những tác phẩm đã được in trong quá khứ: “Ngày xưa thế hệ của chúng tôi hầu như chỉ đọc văn học Nga, gần như thế. Những cuốn như Ông già Khốt ta bít hay Cánh buồm đỏ thắm là những quyển sách gối đầu giường thời tuổi thơ. Còn bây giờ có nhiều sự lựa chọn hơn. Nhưng những ấn tượng thời tuổi thơ, tôi vẫn nhớ những quyển sách Nga in bìa rất đẹp. và ngày đấy với các bạn trẻ khi sự lựa chọn về các tác phẩm văn học không nhiều thì gần như là những quyển sách đi theo suốt cả quãng đời tuổi trẻ của mình.”

Những tác phẩm văn học Nga đình đám một thời.

Sự trở lại của văn học Nga trong những năm gần đây, có sự tham gia của nhiều đơn vị xuất bản, như NXB Trẻ, Trung tâm văn hóa ngôn ngữ Đông Tây, Công ty cổ phần văn hóa và truyền thông Nhã Nam, NXB Phụ nữ…

Những trang sách nổi tiếng của văn học Nga một thời được NXB Kim Đồng cho ra mắt với diện mạo mới, thiết kế đẹp ngang ngửa sách của NXB Cầu Vồng (Matxcơva) xưa.

Chị Ngô Thu Ngần, trưởng phòng biên tập sách Văn học nước ngoài, NXB Phụ nữ cho biết, với sự nỗ lực đầu tư vào nguồn sách hay trong những năm qua, NXB Phụ nữ cũng đã tìm đến với những tác phẩm văn học đình đám của Nga, thông qua cầu nối là các dịch giả có hiểu biết, tâm huyết với nền văn học này, để đưa đến cho bạn đọc những món ăn tinh thần thật sự đáng giá: “Trong dự án về phát triển văn học nước ngoài, NXB Phụ nữ của chúng tôi bên cạnh việc in lại một số tác phẩm kinh điển của văn học Nga đã thân quen với độc giả Việt Nam từ thế hệ trước, chúng tôi cũng khai thác một số tác giả đương đại Nga mà có ảnh hưởng trên thế giới.

Cuốn Nhật ký mẹ chồng đầy chất hài hước của văn học Nga đương đại,

Ví dụ, trong năm 2016, 2017, 2018 chúng tôi cũng đã xuất bản một số tác phẩm văn học Nga đương đại nổi tiếng như Lời nguyện cầu từ Chernobyl (Nguyễn Bích Lan dịch), và Những nhân chứng cuối cùng (Phan Xuân Loan dịch), của Svetlana Alexievich là tác giả đoạt Nobel Văn học 2015. Chúng tôi cũng giới thiệu Nhật ký mẹ chồng (Phan Xuân Loan, Nguyễn Thị Kim Hiền dịch) ; Vợ, người tình và quý ông hoàn hảo (Phan Xuân Loan dịch) của một tác giả nữ rất hài hước của Nga là Maria Metlitskaya, cũng được độc giả đón nhận rất nhiệt tình. Có một nhà văn khác mà chúng tôi cũng chọn là Aleksei Varlarmov, với truyện Ra đời do dịch giả Phan Xuân Loan giới thiệu, và trong năm 2019 cũng sẽ có một truyện vừa của ông được xuất bản. Bên cạnh những đóng góp của thế hệ trước, chúng tôi cũng rất vui nhận được sự đóng góp nhiệt tình của thế hệ mới như những dịch giả Nguyễn Thị Kim Hiền, Phan Xuân Loan, là những người vẫn miệt mài chuyển ngữ từ tiếng Nga sang tiếng Việt để giới thiệu với độc giả”

Dịch giả Nguyễn Thị Kim Hiền

Dịch giả Nguyễn Thị Kim Hiền, hiện đang làm tại Ban tiếng Việt tại Sputnik, và đã góp công đầu trong việc đưa văn học Nga đương đại trở lại, cho biết: “Tôi rất yêu văn học Nga. Khi đọc quyển gì hay rất muốn chia sẻ với người khác, với những người không biết tiếng Nga ở trong nước nên cứ mày mò dịch. Sau khi đã dịch được những quyển xuất bản ở Việt Nam, và người ta đã biết đến mình, thì các NXB họ nhờ mình giới thiệu những tác phẩm nổi tiếng, có giá trị. Rồi tôi làm ra những đề cương cho NXB họ xem và thấy có thể xuất bản ở Việt Nam thì liên hệ bản quyền và sau đấy họ nhờ mình dịch. Đấy là trường hợp những quyển như là Sonechka của Lyudmila Ulitskaya mà báo chí Việt Nam đánh giá là Sự trở lại của văn học Nga. Mặc dù làm việc vất vả, và tiền thù lao dịch ở nước ta rất ít, nhưng tôi thấy rất phấn khởi vì bạn đọc trở lại đọc văn học Nga.”

Dịch giả Phan Xuân Loan tại buổi Lễ giới thiệu các tác phẩm văn học Nga được dịch sang tiếng Việt -Ảnh: Phan Hưng

Trở lại câu chuyện dịch thuật văn học Nga – một nền văn học chưa bao giờ thôi lớn lao, đồ sộ, dịch giả Phan Xuân Loan cho biết, chị hy vọng những nỗ lực của các dịch giả tâm huyết sẽ giúp cho bạn đọc hiểu về văn học Nga hôm nay nhiều hơn, nhìn sâu và thấu hiểu hơn về một nền văn hóa lớn, từng có ảnh hưởng mạnh mẽ trên thế giới: “Nói chung đội ngũ dịch giả văn học Nga hiện nay không ít đâu. Chúng ta đã có những dịch giả rất nổi tiếng và những tác phẩm của các vị ấy để lại những dấu ấn rất sâu sắc trong lòng những người yêu văn học Nga. Tôi biết đội ngũ dịch giả văn học Nga hiện giờ vẫn còn những người rất tâm huyết.”

Trong số những tác phẩm đến với bạn đọc Việt Nam, cũng có một số tác phẩm được Quỹ Hỗ trợ, quảng bá văn học Việt - Nga giới thiệu, Chính phủ Nga tài trợ và xuất bản, như tuyển tập truyện vừa Kinh nghiệm tình ái gồm 6 tác phẩm đoạt giải thưởng quốc gia Liên bang Nga về văn học nghệ thuật trong hơn 10 năm qua, tuyển tập truyện ngắn Đôi cánh do Đào Minh Hiệp và Phan Bạch Châu dịch (ấn hành năm 2017). truyện vừa Con gái Ivan, mẹ Ivan của Valentin Rasputin - một trong những nhà văn lớn của văn học Nga đương đại (Đào Minh Hiệp dịch, ấn hành năm 2018)…

Những tác phẩm hay của văn học Nga, vẫn đang tiếp tục đến với bạn đọc Việt Nam.