Nhắc đến Đồ Sơn, Thành phố Hải Phòng, chúng ta sẽ nghĩ ngay đến Khu du lịch nổi tiếng với bãi biển, hàng dừa xanh cùng những đồi thông xanh ngút ngàn… cùng với đó là những địa danh nổi tiếng, trong đó phải nhắc đến Km số 0, nơi xuất phát của những con tàu không số, làm nhiệm vụ bí mật, chở vũ khí chi viện cho chiến trường miền Nam trong những năm tháng chống đế quốc Mỹ, làm nên con đường huyền thoại mang tên “đường Hồ Chí Minh trên biển”.

 Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước hào hùng của nhân dân Việt Nam, cùng với đường Trường Sơn trên bộ thì lực lượng Hải quân nhân dân Việt Nam đã có hơn 14 năm làm nhiệm vụ vận tải chiến lược trên biển, vinh dự được mang tên "Đường Hồ Chí Minh trên biển".

Bến Tàu không số hay còn gọi là Bến K15. Tên gọi Bến K15, “K” là ký hiệu quân sự chỉ cảng, “15” là số hiệu lấy từ số của Nghị quyết của Trung ương Đảng về đường lối và phương pháp cách mạng miền Nam tại Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 15. Để vận chuyển hàng chi viện cho miền Nam, chủ yếu là vũ khí, nhằm hiện thực hóa phương pháp đấu tranh quân sự, đấu tranh vũ trang theo tinh thần Nghị quyết 15 của Đảng Cộng sản Việt Nam, tên gọi Bến K15 đã ra đời để chỉ bến tàu của “đoàn tàu không số” tại chân đồi Nghinh Phong, Phường Vạn Hương, quận Đồ Sơn, Thành phố Hải Phòng. Bến K15 được chọn làm càng vì khi xưa là một vịnh nhỏ, được bao bọc bởi ba dãy núi nên nơi đây rất kín đáo, khuất gió biển… rất thuận lợi để thành lập cầu cảng giúp tàu ra vào nhận vũ khí một cách dễ dàng.

Di tích còn sót lại của bến tàu không số Hải Phòng ở quận Đồ Sơn ngày nay . Ảnh haiphong.vn

Tại Bến K15, ngày 11/10/1962, một con tàu gỗ thực hiện “chuyến hàng” đầu tiên, chở 30 tấn vũ khí, sau 5 ngày trên biển đã đến căn cứ Vàm Lũng (Rạch Gốc – Cà Mau) an toàn. Sự kiện này có ý nghĩa quan trọng bởi nó đánh dấu khả năng thiết lập một con đường vận tải chiến lược trên biển để nối liền hai miền Nam Bắc là hoàn toàn có thể. Bến K15 vì thế đã trở thành nơi xuất phát đầu tiên và chủ yếu của “Đoàn tàu không số”. Cũng từ đó, cùng với đường mòn Hồ Chí Minh trên bộ, quân và dân có thêm đường mòn Hồ Chí Minh trên biển để thực hiện nhiệm vụ “Tất cả cho tiền tuyến”, “Tất cả cho miền Nam đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.

Trở lại thăm Bến cảng K15 nhân kỷ niệm 60 năm Ngày mở Đường Hồ Chí Minh trên biển (1961-2021), ông Trần Văn Hữu, Chủ tịch Hội truyền thống đường Hồ Chí Minh trên biển Việt Nam, xúc động chia sẻ: "Trong 14 năm vận chuyển vũ khí, biết bao nhiêu những con tàu mãi mãi nằm lại ở biển sâu khi trên đường đi gặp kẻ thù và chiến đấu. Mỗi lần ra đi đều xác định phải hoàn thành nhiệm vụ, đưa vũ khí vào miền Nam và trở về, hoặc gặp kẻ thù thì chiến đấu hy sinh, hy sinh người, cả tàu, cả hàng hóa, vũ khí. Trong 14 năm chiến đấu, hy sinh, đối mặt với song to, gió lớn anh em luôn chịu đựng gian khổ".

Bến tàu không số Hải Phòng còn được biết đến với cái tên thân thương “bến Nghiêng”

Suốt 14 năm (1961-1975), “Đoàn tàu không số” đã thực hiện được 1.879 lượt chuyến tàu vận tải, vận chuyển gần 153.000 tấn vũ khí, đạn dược, hơn 80.000 lượt người, đi qua 3.758.000 hải lý trên đường Hồ Chí Minh xuyên Biển Đông. Trải qua những năm tháng chiến tranh, Bến tàu K15 hiện nay chỉ còn lại chứng tích là những trụ bê tông cầu cảng cách bờ biển khoảng 30 mét, phía trên bờ là một số nền móng kho hàng, bể nước…

Để tưởng nhớ chiến công của những thủy thủ tàu không số, Thành phố Hải Phòng đã xây dựng tượng Đài tưởng niệm đường Hồ Chí Minh trên biển ngay cạnh di tích bến tàu K15. Giữa màu xanh của núi đồi Đồ Sơn trong tiếng rì rào của sóng biển, di tích bến tàu K15 hùng dũng, uy nghiêm chính là biểu tượng anh hùng, ca ngợi lòng quả cảm, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì Tổ quốc của cán bộ chiến sỹ trên những con tàu không số năm xưa. Năm 2008, bến tàu K15, điểm khởi đầu của con đường huyền thoại Hồ Chí Minh trên biển được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia. 

Bà Lưu Thị Thu Huyền, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ du lịch và Quản lý di tích quận Đồ Sơn, Thành phố Hải Phòng, cho biết: Trung bình mỗi năm, tượng đài kỷ niệm đường Hồ Chí Minh trên biển và di tích bến tàu K15 Đồ Sơn đón hàng nghìn lượt du khách đến tham quan. Nơi đây không chỉ là điểm tham quan du lịch hấp dẫn mà còn là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng bổ ích cho các thế hệ trẻ hôm nay nhớ về những chiến công chói lọi của quân và dân ta trong những năm kháng chiến chống Mỹ hào hùng. Các trường học đến với K15, ngoài thăm quan, học tập về lịch sử, còn tổ chức các sự kiện kết nạp Đội viên, Đoàn viên. Các em học sinh đến với K15 rất vui vẻ, phấn khởi.

Ngày nay, Bến tàu K15 trở thành một đầu mối quan trọng cho tuyến du lịch sinh thái, văn hóa kết hợp tín ngưỡng: Bến Nghiêng - Hòn Dấu. Từ đây, mất khoảng 20 phút đi tàu, du khách sẽ đặt chân lên đảo Hòn Dấu, Khu du lịch nổi tiếng của Hải Phòng với vẻ đẹp hoang sơ, tĩnh lặng, cùng thảm thực vật nguyên sinh độc đáo và nét huyền bí, linh thiêng bao phủ bởi sự tích về ngôi đền thờ Nam Hải Đại Vương - Vị thần bảo vệ che chở cho ngư dân trên biển. Dạo bước giữa thiên nhiên trong lành, hướng mắt nhìn ra phía biển, bất cứ ai cũng cảm thấy bồi hồi xúc động khi nghĩ về những đoàn tàu không số với biết bao sự hy sinh thầm lặng góp phần làm nên chiến thắng lịch sử của dân tộc Việt Nam.