Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Lễ đội đua ngựa Bắc Hà trước đây diễn ra xung quanh cánh đồng, các quả đồi và đích là bãi đất ở trung tâm thị trấn. Khi gần về tới đích, các kị mã nhảy thật nhanh xuống đất, rút khẩu súng kíp trên vai và nhằm vào bia bắn 5 phát súng rồi cướp quả cầu đỏ, nhảy lên ngựa quay về điểm xuất phát. Ai vừa nhanh, vừa bắn súng trúng đích nhiều nhất là người chiến thắng. Huyền thoại về những chàng kị sĩ Bắc Hà có tài cưỡi ngựa phi nước đại mà vẫn bắn súng trăm phát đều trúng đích cũng từ đó mà có. Ngày này, cuộc đua ngựa ở Bắc Hà đã không còn thi bắn súng, các nài ngựa cũng có một sân thi đấu riêng, cuộc đua cũng được tổ chức chuyên nghiệp và hấp dẫn người xem hơn.

Lễ hội đua ngựa Bắc Hà giờ cũng đã mở rộng thu hút các nài ngựa đến từ nhiều tỉnh Tây Bắc như: Yên Bái, Hà Giang, Lai Châu, Sơn La, Điện Biên… vì vậy, đối với đồng bào các dân tộc Bắc Hà, việc chuẩn bị cho cuộc đua khá công phu với mong muốn giành chức vô địch. Ông Vàng Văn Tải (dân tộc Tày, thôn Na Áng A, xã Na Hối, huyện Bắc Hà), có thâm niên nuôi ngựa hơn 30 năm, cho biết: Không chỉ ở Bắc Hà mà cả khu vực Tây Bắc, ngựa là loài vật quen thuộc được nuôi ở hầu hết các hộ gia đình. Con ngựa vừa là loài trung thành với chủ, vừa phục vụ đắc lực cho cuộc sống của người dân vùng cao nên được coi là tài sản vô cùng quý giá.

Mấy năm gần đây, phong trào đua ngựa nổi lên nên những chú ngựa nhà, ngoài thời gian lên nương, đi thồ hàng sẽ được tập luyện để trở thành ngựa đua. Ông Vàng Văn Tải cho biết ngựa tốt để đua phải là ngựa đực có thân hình cao lớn, vó dài, thẳng, lông mượt, đôi mắt tinh nhanh, vồng ngực nở rộng, bụng thon gọn, bước chạy dài và đều. Ông Vàng cho biết nêu tiêu chí chọn ngựa của mình rằng: Chọn con ngựa để đi đua thì chân phải thẳng, móng dày… nếu móng chân mà tòe ra như chân con vịt thì ngựa chạy kém. Sau đó về cho ăn uống đầy đủ, sạch sẽ. Chiến thắng của tôi ngày xưa là do ngựa của tôi thuần, ngoan và chịu khó tập luyện. Tôi tập sáng và chiều nhưng không tập quá sức con ngựa.

Đua ngựa ở Bắc Hà không phải là cuộc đua của những vận động viên chuyên nghiệp mà là những người nông dân và ngựa đua là những con ngựa thồ. Đặc biệt, đua ngựa ở Bắc Hà là “đua mộc”, những nài cưỡi trên những lưng ngựa không có yên cương, không bàn đạp giữ chân mà chỉ có đai buộc ngựa, hai móc sắt buộc vào dây hai bên hàm để điều khiển. Nài ngựa không cầm roi quất ngựa khi tăng tốc chỉ cần hai tay phải cầm dây cương vừa điều khiển vùa giữ thăng bằng, hai chân kẹp chặt vào bụng ngựa. Nhìn những nài ngựa cúi rạp mình trên lưng những con “tuấn mã” đang phi nước đại mới thấy cái khó và sự dũng cảm của những kỵ sĩ trên đường đua. Anh Vàng Văn Huỳnh, nài ngựa đã dành 2 chức vô địch năm 2012 và 2013, chia sẻ khi thi đấu cũng cần quan sát ngựa của đối phương để điều khiển ngựa, đồng thời giữ khoảng cách, tránh để ngựa chen lấn va chạm nhau dễ xảy ra tai nạn: Ngồi vững trên lưng để điều khiển con ngựa khi chạy. Lúc vào cua thì kéo cương và hãm tốc độ lại để tránh bị ngã. Khi đường thẳng thì thả cương và thúc ngựa chạy hết tốc lực.

Năm nào cũng vậy, giải đua ngựa truyền thống Bắc Hà cũng thu hút rất đông du khách trong nước và ngoài nước đến tham dự. Xem những thanh niên địa phương điều khiển những con ngựa thồ hàng, kéo cày hằng ngày mà khán giả có nhiều phen phải nín thở khi có chú ngựa chạy quá đà lao ra khỏi sân, phi thẳng về phía rào chắn, hay thót tim khi có nài ngựa bị ngã ngựa trên đường đua. Ông Matthias Matt, một du khách đến từ Thành phố Hamburg, Đức, chia sẻ: Tôi rất thú vị. Nét đặc sắc nhất là sự tham dự của tất cả người dân địa phương. Tôi cảm thấy người dân ở đây ai cũng muốn đến xem cuộc đua này. Tôi thấy các cuộc đua ở đây không khác gì lắm so với các cuộc đua ở đất nước chúng tôi nhưng cái điểm chung tôi thấy là ai cũng thích. Có một điều rất thú vị là có hai con ngựa khi về gần đích lại cùng dừng lại và tiến vào sân ăn cỏ… tôi và mọi người xem khi đó đều rất vui và cùng nhau cười. Đó thực sự là một ngày hội thú vị.

Lễ hội đua ngựa Bắc Hà, một ngày hội hấp dẫn, thử thách lòng gan dạ, nhanh nhẹn của người chơi, đã trở thành một nét văn hóa độc đáo của người dân vùng cao Tây Bắc. Vẫn là các chàng trai người dân tộc địa phương thật thà, dùng cảm… vẫn những chú ngựa do chính họ nuôi dưỡng hàng ngày để thồ hàng, kéo cày làm nương nhưng khi vào cuộc đua lại mang đến cho khán giả những màn biểu diễn hấp dẫn, những cuộc so tài nóng bỏng. Những cuộc đua ngựa luôn để lại trong lòng mỗi du khách ấn tượng khó quên khi một lần đến với cao nguyên Bắc Hà./.