Ngọc Chiến, là một xã vùng cao ở huyện Mường La, cách thành phố Sơn La khoảng 80 km. Đây là một trong những địa danh du lịch nổi tiếng ở vùng Tây Bắc với phong cảnh thơ mộng, núi non hùng vĩ. “Miền quê cổ tích” là danh từ mà rất nhiều du khách đặt cho Ngọc Chiến sau khi tới đây thăm quan, trải nghiệm.

  Ngọc Chiến là nơi sinh sống của nhiều dân tộc khác nhau như người Kinh, Mông, La Ha, Thái... Chính vì thế nền văn hóa tại đây phong phú, đặc sắc. Để đến Ngọc Chiến phải đi qua đỉnh núi Sam Síp ở độ cao gần 2.000 m so với mực nước biển, với 30 khúc cua ẩn mình trong mây. Khi vượt qua đỉnh đèo, du khách ngỡ như lạc vào miền cổ tích, ở đó phong cảnh sơn thủy hữu tình. Đặc biệt, thiên nhiên nơi đây còn “ưu ái” dành cho Ngọc Chiến những mỏ nước khoáng nóng tự nhiên, rất có lợi cho sức khỏe.

Bản làng Ngọc Chiến xây dựng "Làng du lịch cộng đồng Ngọc Chiến với tiêu chí kinh doanh du lịch bền vững giúp

Điểm hấp dẫn đầu tiên trong hành trình, có lẽ là việc được thưởng thức “bản giao hưởng thiên nhiên” Ngọc Chiến - đó là sự hòa quyện của gió, của suối và những chiếc guồng nước ở các bản Khua Vai, Mường Chiến, bản Lướt và bản Phày. Bước qua những tảng đá xếp dài và cầu tre bắc ngang suối, ngồi bên chiếc chòi nhỏ ngắm nhìn guồng nước lớn quay đều, tiếng nước suối chảy róc rách đem đến cảm giác bình yên lạ thường. Nếu tới đây vào mùa lúa chín, du khách có cơ hội chiêm ngưỡng ruộng bậc thang xanh mướt rì rào trong gió hay những cánh đồng lúa vàng ươm nhuộm cả một góc trời.

Chị Hoàng Thùy Dung, du khách đến từ Hà Nội, cảm nhận: "Đây là lần đầu tiên tôi cùng bạn bè đến xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La. Khi đến đây chúng tôi rất là ngỡ ngàng khi mà khung cảnh rất nên thơ, vẫn còn nhiều nét hoang sơ. Người dân ở đây thì nhà nào cũng có cái cổng bằng đá rất lạ, mọi người thân thiện. Khi chúng tôi đến đây được mọi người giới thiệu về vẻ đẹp của Ngọc Chiến. Dường như mỗi người dân đều trở thành một hướng dẫn viên du lịch chuyên nghiệp và thân thiện."

Ngọc Chiến không chỉ đẹp nên thơ mà còn cuốn hút du khách bởi kiến trúc “xanh” độc đáo. Những ngôi nhà truyền thống mái lợp pơ mu, những chiếc bàn bằng tre, những bức từng trang trí bằng đá cuội, những con đường ngập tràn trong sắc hoa. Ngọc Chiến còn thu hút du khách bởi những chiếc cổng chào độc đáo ở từng bản đến từng gia đình. 19 chiếc cổng chào của 15 bản trong xã Ngọc Chiến được thiết kế như những tác phẩm nghệ thuật, làm từ những vật liệu thân thiện với thiên nhiên.

Ngọc Chiến có khoảng 1.680 hộ, gồm các dân tộc Thái, Mông, La Ha, sinh sống chủ yếu bằng nghề trồng trọt, chăn nuôi. Trong đó, người Thái chiếm đa số.

Ông Lò Văn Án, trưởng bản Mường Chiến, cho biết: "Thực hiện chủ trương của xã, sau khi lĩnh hội về triển khai cho bà con, tuyên truyền cho bà con là mình làm cái cổng to đẹp cho khách vào tham quan, gắn với phát triển du lịch. Cổng chung của bản làm hết 46 triệu, mỗi thành viên trong gia đình đóng góp 10 hòn đá chẳng hạn, rồi bà con nhân dân đóng góp tiền mua cát sỏi để xây."

Các Homestay ở Ngọc Chiến được thiết kế khá độc đáo và mang nét đặc trưng của dân tộc Tây Bắc. Từ nhà sàn, cầu tre, bể bơi, vườn hoa mận, hoa đào, vườn thông,... tất cả hòa quyện, hấp dẫn du khách cùng ẩm thực đồng bào dân tộc phong phú, đặc sắc. Hầu hết các gia đình ở đây khi xây nhà đều dựng những bức tường, cổng chào độc đáo, trang trí sáng tạo, làm nên nét đẹp riêng biệt, hiếm nơi nào có.

Từ những con đường mòn dẫn vào bản làng, du khách có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thung lũng với những mái nhà sàn và ruộng bậc thang thấp thoáng phía xa.

Ông Lò Văn Phới, bản Đông Xuông, xã Ngọc Chiến chia sẻ: "Mình sống với tự nhiên, với sông, với suối thì có đá cuội tự nhiên. Mình hình dung thiết kế một đôi cổng thật đẹp, nhặt đá ở suối về xây. Không gian của mình có đến đâu thì mình làm đến đó. Tường mình không xây bằng gạch nữa mà mình xây bằng đá, đá cuội, đá tự nhiên. Trên đá đó mình xây cái rãnh rộng, để đất trồng hoa, rất đẹp."

Khi ghé tới Ngọc Chiến Mường La, bạn sẽ thấy giữa cánh đồng là 2 cây cổ thụ trăm tuổi đứng kề bên nhau và được gọi là “cây tình nhân”. Hai cây cổ thụ không to, không cao nhưng toàn thân phủ rêu phong, hẳn đã có rất lâu đời. Từ xa, nhìn 2 cây giống như hình ảnh 2 người đang bên nhau, che chở và bảo vệ nhau. Ngọc Chiến với thời tiết quanh năm mát mẻ, nơi đây thường được ví như Sapa hay Đà Lạt giữa lòng Sơn La.

Ở bản Lướt, du khách sẽ được trải nghiệm hoạt động tắm cộng đồng trong các bể nước khoáng nóng theo cách của người Thái.

Ông Bùi Tiến Sỹ, Bí thư Đảng ủy xã Ngọc Chiến, huyện Mường La, tỉnh Sơn La, cho biết: "Cách làm của Ngọc Chiến là hướng đến mỗi sản phẩm du lịch đều đặc biệt, riêng biệt và khác biệt với tất cả các sản phẩm du lịch ở nơi khác trên địa bàn tỉnh nói riêng và cả nước nói chung. Định hướng quan điểm rất rõ là lấy văn hóa làm nền tảng để phát triển kinh tế, du lịch. Vậy nên tất cả những việc đang làm đều là khôi phục và gìn giữ những nét văn hóa truyền thống, đặc sắc của cha ông để lại."

Với những nét đẹp nên thơ, nguyên sơ và đậm đà bản sắc, cùng sự giản dị, chân thành, mến khách của người dân, Ngọc Chiến luôn hấp dẫn du khách, đem đến cảm giác thanh bình về một miền quê tươi đẹp. Nếu có dịp ghé thăm, không ít người sẽ nhớ mãi miền quê cổ tích này và sẽ còn trở lại.