Đều đặn vào các tối từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, lớp học xóa mù chữ ở Nhà văn hóa thôn Phặc Chè, xã Hoành Mô, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh lại sáng đèn. Đây là lớp học đặc biệt bởi đa số các học viên là đồng bào dân tộc thiểu số, cao tuổi, ban ngày bận công việc đồng áng, nương rẫy, buổi tối rảnh rỗi mới đi học.

 Dạy chữ ở vùng cao vốn đã khó khăn, vất vả, thì dạy chữ ở những lớp xóa mù chữ cho đối tượng cao tuổi, khả năng tiếp thu cũng hạn chế, càng gian nan hơn. Giáo viên giảng dạy được lựa chọn kỹ, ưu tiên người địa phương. Đặc biệt, để xóa mù chữ cho đồng bào, cán bộ, giáo viên đã có cách làm hay “3 cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng làm việc) với học viên.

Lớp học xóa mù chữ ở thôn Phặc Chè, xã Hoành Mô, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh

Cô giáo Nông Thị Lan cho biết: "Tôi là người dân tộc Tày nên khi dạy cũng cố gắng học tiếng nói của người Dao, người Sán Chỉ để dạy họ cho dễ hiểu. Nhưng cũng chỉ học được những từ đơn giản như từ đọc - là "tủ"; viết là "vá" để tôi và học viên có thể hiểu nhau và tiếp thu nhanh hơn."

Khác với những lớp học chữ thường thấy, ở lớp học xóa mù chữ nơi đây đa dạng về độ tuổi, có người đã ở tuổi làm ông, làm bà, nhưng lần đầu tiên mới biết đến chữ viết. Học viên của lớp chủ yếu là bà con người Dao, Sán Chỉ, độ tuổi từ 28 đến 60 và đa phần là lao động chính trong các gia đình nên luôn bận bịu với con cái, việc nhà, việc nương rẫy... Lúc đầu do tâm lý e ngại, tự ti, nên lớp học chỉ gần chục người. Dần dần, người này rủ người kia, được tiếp xúc với con chữ, thì họ rất hào hứng, lớp học ngày càng đông. Dù nét bút còn ngượng nghịu, vụng về, nhưng ai nấy đều rất hăng say học tập, mong sớm biết đọc, biết viết. Sau 9 tháng, học viên sẽ được cấp chứng chỉ xóa mù chữ khi vượt qua các bài kiểm tra theo quy định.

Hai vợ chồng anh Dương A Chíu và chị Trần Thị Chạu là người Sán Chỉ, anh chị có 3 đứa con, hiện đang là vụ thu hoạch mùa hoa bận rộn nhưng vẫn cố gắng tới lớp. "Chữ không biết nên chỉ tính được tiền mấy nghìn, mấy trăm thôi, chưa tính được tiền triệu. Không biết chữ thì cũng không biết ký tên, mỗi lần đi xuống xã toàn điểm chỉ.

Bình Liêu hiện huyện thuộc nhóm có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số trong độ tuổi 15 đến 60 không biết chữ cao nhất ở tỉnh Quảng Ninh.

Hai vợ chồng rủ nhau đi học. Các con biết hết rồi nên phải đi học thôi. Khi biết chữ mình sẽ đọc được các xe đi Bình Liêu, Móng Cái hay Tiên Yên... Cũng khó nhưng mình vui lắm, phải quyết tâm học."

Bình Liêu hiện huyện thuộc nhóm có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số trong độ tuổi 15 đến 60 không biết chữ cao nhất ở tỉnh Quảng Ninh. Thực hiện phổ cập giáo dục và xóa mù chữ cho người lớn, thời gian qua công tác xóa mù chữ cho người dân được chính quyền huyện Bình Liêu đặc biệt quan tâm. Từ năm 2014 đến nay, huyện biên giới Bình Liêu (Quảng Ninh) đã triển khai được 96 lớp xóa mù chữ, cấp giấy chứng nhận cho 1.625 học viên, trong đó có 410 học viên hoàn thành chương trình xóa mù chữ mức độ 2 (tương đương lớp 4, 5).

Ông Hoàng Ngọc Ngò, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Bình Liêu, cho biết: "Đa số người dân được phổ cập ở cấp độ 1 đã biết đọc biết viết nhất là khi họ có điện thoại để sử dụng cho cuộc sống hàng ngày. Một số người muốn học nâng cao trình độ và học thêm kỹ thuật trồng trọt và chăn nuôi nhưng thực tế học cũng có những khó khăn vì chủ yếu bà con là người dân tộc thiểu số. Riêng nói tiếng Việt đã khó khăn rồi để học thêm trình độ cao càng khó hơn. Chúng tôi cũng đề cao vai trò vận động của chính quyền nhưng để xóa mù chữ thành công cũng cần sự nỗ lực từ chính người đi học."

Cô giáo chỉ bảo, uốn nắn từng nét chữ cho từng học viên

Xóa mù chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số được xác định là nhiệm vụ quan trọng, lâu dài. Nỗ lực xóa mù chữ của các thầy cô giáo, của các huyện Bình Liêu đang giúp đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây cải thiện chất lượng cuộc sống, xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội vùng biên giới, miền núi còn nhiều khó khăn.