ເຮືອນເລກທີ 5 ຖະໜົນ ເຈົາວັນລຽມໃນປະຈຸບັນ

ຊື່ຄົບຖ້ວນຂອງຮ່ອງຮອຍສະຖານເຮືອນເລກທີ 5 ຖະໜົນ ເຈົາວັນລຽມ ແມ່ນ “ແຫ່ງທີ່ສະຫາຍ ຫງວຽນເຕິດແທັ່ງ ໄດ້ຢູ່ກ່ອນທີ່ອອກໄປຕ່າງປະເທດ ເພື່ອຊອກຫາເສັ້ນທາງກູ້ຊາດ”. ຕາມເອກະສານປະຫວັດສາດແລ້ວ ເຮືອນຫຼັງນີ້ໃນເມື່ອກ່ອນແມ່ນສຳນັກງານຂອງອົງການ ລຽນແທັ່ງ, ວັນທີ 19 ກັນຍາ ປີ 1910 ໂດຍໄດ້ຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອຈາກອົງການ ລຽນແທັ່ງ, ອ້າຍບ່າວຜູ້ຮັກຊາດ ຫງວຽນເຕິດແທັ່ງ ຈາກ ຟານທຽດ ໄປຍັງ ໄຊງອນ ດ້ວຍໜັງສືທີ່ໃສ່ຊື່ວ່າ ຫງວຽນວັນບາ. ຫງວຽນວັນບາ  ໄດ້ຢູ່ໃນເຮືອນເລກທີ 1 - 2 – 3 ກວາຍແຕັດເຕີດ ເຈິເຫຼີນ, ປັດຈຸບັນແມ່ນເຮືອນເລກທີ 1 – 3 – 5 ຖະໜົນ ເຈົາວັນລຽມ ເພື່ອເຮັດວຽກ ແລະ ລໍຖ້າໂອກາດ ເພື່ອອອກໄປຕ່າງປະເທດ. ໃນໄລຍະຢູ່ເຮືອນຫຼັງນີ້ເປັນເວລາ 9 ເດືອນ, ຫງວຽນວັນບາ ໄດ້ເຮັດວຽກຢູ່ໃນໂຮງຮຽນຊ່າງເຄື່ອງຈັກ, ຂາຍໜັງສືພິມຢູ່ທ່າກ່ຳປັ່ນການຄ້າເມືອງ 5 ເພື່ອຫາເງິນລ້ຽງຊີບ, ຊອກຮູ້ຊີວິດຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ສະພາບການຕໍ່ສູ້ຂອງຜູ້ອອກແຮງງານຊັ້ນຕ່າງໆຢູ່ພາກໃຕ້.  ວັນທີ 15 ມີນາ ປີ 1911 ຫງວຽນເຕິດແທັ່ງ ດ້ວຍຊື່ວ່າ ຫງວຽນວັນບາ ໄດ້ລົງເຮືອ ລາຕູເຈ ເຈວີເລ ດ້ວຍບົດບາດເປັນຜູ້ຊ່ວຍວຽກໃນເຮືອນຄົວ ໄດ້ອອກຈາກທ່າກ່ຳປັ່ນ ຍ່າຣົງ ອອກໄປຕ່າງປະເທດ ເພື່ອຊອກຫາເສັ້ນທາງກູ້ຊາດ. ນາງ ຫງວຽນທິທູຖຸ໋ຍ ຜູ້ນຳທ່ຽວຊົມຢູ່ເຂດຮ່ອງຮອຍສະຖານຢູ່ແຫ່ງນີ້ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

  “ທຳອິດແຂກທ່ອງທ່ຽວມີຄວາມສົນໃຈທີ່ສຸດ ແມ່ນໄລຍະກ່ອນທີ່ປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ອອກໄປຕ່າງປະເທດ ເພື່ອຊອກຫາເສັ້ນທາງກູ້ຊາດ, ຄາວນັ້ນເພິ່ນມີຊື່ວ່າ ຫງວຽນເຕິດແທັ່ງ. ໃນຊຸມວັນບຸນ ຫຼື ເຫດການສະເຫຼີມສະຫຼອງກໍ່ມີຊາວໜຸ່ມຫຼາຍຄົນ ມາຢ້ຽມຢາມຮ່ອງຮອຍສະຖານຢູ່ແຫ່ງນີ້”.

ທ້າຍປິ 1988 ກະຊວງວັດທະນະທຳ ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ ຫວຽດນາມ ໄດ້ຕົກລົງຮັບຮອງເຮືອນເລກທີ 5 ຖະໜົນ ເຈົາວັນລຽນ ແມ່ນຮ່ອງຮອຍສະຖານປະຫວັດສາດລະດັບຊາດ ແລະ ໄດ້ເອີ້ນແຫ່ງນີ້ດ້ວຍຊື່ທີ່ໃກ້ຊິດຕິດແທດຄື  “ເຮືອນລຸງ ໂຮ່”. ເກືອບ 110 ປີທີ່ຜ່ານມາ ສະຖາປັດຕະຍະກຳຕາມແບບເກົ່າແກ່ຂອງເຮືອນຫຼັງນີ້ ຍັງຄົງໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ເໝືອນເດີມ. ນາງ ເຈິ່ນທິລານ ຫົວໜ້າພະແນກຄົ້ນຄວ້າສ້າງເອກະສານ ຮ່ອງຮອຍສະຖານຂອງສູນອະນຸລັກຮັກສາປູຊະນີຍະສະຖານປະຫວັດສາດ, ພະແນກວັດທະນະທຳ ກິລາ ນະຄອນໂຮ່ຈີມິນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຮ່ອງຮອຍສະຖານແຫ່ງນີ້ມີຄຸນຄ່າເປັນພິເສດ ເຊິ່ງເປັນຂີດໝາຍທີ່ສຳຄັນໃນການເດີນທາງໄປຕ່າງປະເທດ ເພື່ອຊອກຫາເສັ້ນທາງກູ້ຊາດຂອງປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ. ນາງເຈິ່ນທິລານ ເວົ້າວ່າ:

 “ກ່ຽວກັບຮ່ອງຮອຍສະຖານປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ນັ້ນ, ທົ່ວປະເທດກໍ່ມີຫຼາຍ. ສະເພາະຮ່ອງຮອຍສະຖານແຫ່ງນີ້ ເຖິງວ່າເນື້ອທີ່ບໍ່ກວ້າງໃຫຍ່ກໍ່ຕາມ ແຕ່ຄຸນຄ່າ ແລະ ຄວາມໝາຍແມ່ນສຳຄັນທີ່ສຸດ. ປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ໄດ້ຢູ່ທີ່ນີ້ ແລະ ດຳລົງຊີວິດໃນສະພາບການທີ່ຫຍຸ້ງຍາກທີ່ສຸດ, ມີພຽງແຕ່ຜູ້ໃກ້ຊິດໃຫ້ການຊ່ວຍໜູນເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ເພິ່ນໄດ້ແກ້ໄຂທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງ ເພື່ອຊອກຮູ້ກ່ຽວກັບເສັ້ນທາງກູ້ຊາດຂອງຕົນ”.

    ທ່ານ ຮວິ່ງຮວ່າງແອັງຕ໊ວນ ຫົວໜ້າພະແນກວັດທະນະທຳ ສິລະປະວັນນະຄະດີ, ສູນວັດທະນະທຳເມືອງ 5 ໃຫ້ຮູ້ວ່າ ໃນຊຸມວັນບຸນໃຫຍ່ຄື ວັນສ້າງຕັ້ງພັກວັນທີ 3 ກຸມພາ, ວັນປົດປ່ອຍພາກໃຕ້ວັນທີ 30 ເມສາ ແລະ ພິເສດແມ່ນວັນເກີດຂອງປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ຄືວັນທີ 19 ພຶດສະພາ, “ເຮືອນລຸງ ໂຮ່” ໄດ້ດຶງດູດຜູ້ມາຢ້ຽມຊົມທັດສະນະສຶກສາ ຖວາຍທູບທຽນບູຊາເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ. ທ່ານ ຮວິ່ງຮວ່າງແອັງຕ໊ວນ ເວົ້າວ່າ:

   “ຮ່ອງຮອຍສະຖານພິເສດຢູ່ເມືອງ 5 ແມ່ນແຫ່ງທີ່ປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ເຄີຍໄດ້ຢູ່ກ່ອນທີ່ອອກໄປຕ່າງປະເທດ ເພື່ອຊອກຫາເສັ້ນທາງກູ້ຊາດ ແລະ ໄດ້ຮັບການບູລະນະປະຕິສັງຂອນຫຼາຍຄັ້ງແລ້ວ. ໃນຄັ້ງມໍ່ໆມານີ້ ແມ່ນປີ 2019 ເຮືອນຫຼັງນີ້ ໄດ້ຮັບການບູລະນະໃຫ້ສວຍງາມກວ່າເກົ່າ. ແຕ່ລະປີ ສູນວັດທະນະທຳເມືອງ 5 ກໍ່ລ້ວນແຕ່ຈັດການເຄື່ອນໄຫວເດີນທາງໄປຍັງສະຖານທີ່ປະຫວັດສາດ ວັດທະນະທຳ ໃນນັ້ນພົ້ນເດັ່ນຂຶ້ນ ແມ່ນຮ່ອງຮອຍສະຖານເຮືອນເລກທີ 5 ຖະໜົນ ເຈົາວັນລຽມ ແລະ ໂຮງໝໍພະຍາດເຂດຮ້ອນ ເຊິ່ງແມ່ນແຫ່ງທີ່ທ່ານເລຂາທິການໃຫຍ່ຄົນທຳອິດຂອງພັກຄອມມູນິດ ຫວຽດນາມ ເຈິ່ນຝູ ໄດ້ເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳ”.