ກອງດົນຕີ 5 ປະເພດໃນວັດເຢີຍ

ບົດດົນຕີທີ່ດັງກ້ອງກັງວານຢູ່ສາລາບ້ານ ຊຶ່ງ ແມ່ນບ່ອນພັກຜ່ອນ, ດຳເນີນຊີວິດຂອງຊາວບ້ານ ແລະ ບັນດາພະສົງສຳມະເນັນ. ບັນດາໄມ້ຕີຂອງເດັກ 6-7 ຄົນພວມຕີໃສ່ລະນາດຫີນໄດ້ດັງກ້ອງກັງວານຂຶ້ນປະສານກັບສຽງໄມ້ໄຜ່, ສຽງຄ້ອງທີ່ເປັນປະທັບໃຈ. ອ້າຍຄູ ເລີມມິນເກືອງ ຜູ້ສອນດົນຕີໃຫ້ແກ່ພວກນ້ອງໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ນີ້ແມ່ນບັນດາອ້າຍຈົວໃນວັດໄວ 7ປີ ຫາ 13 ປີ. ພວກນ້ອງຖືກຄອບຄົວຝາກໄປບວດຢູ່ວັດເຢີຍ ແລະ ໄດ້ຮັບການຄັດເລືອກຮຽນດົນຕີ. ອ້າຍຄູ ເລີມມິນເກືອງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ : 

    “ ຢູ່ນີ້, ພວກນ້ອງຕົນຕໍທັງຮຽນ ທັງສະແດງຮັບໃຊ້ແຂກທ່ອງທ່ຽວ. ຕາມການຕີລາຄາຂອງອ້າຍຄູແລ້ວ, ພວກນ້ອງຮຽນເຂົ້າໃຈໄວ. ບໍ່ຄືຜູ້ເຖົ້າ. ຮຽນປະມານ 1 ເດືອນ, ກໍສາມາດເສບເຄື່ອງດົນຕີໄດ້ສິບກ່ວາບົດແລ້ວ. ການສອນໃຫ້ພວກນ້ອງ, ຕົ້ນຕໍແມ່ນເພື່ອໃຫ້ພວກນ້ອງຮູ້ຈັກດົນຕີພື້ນເມືອງ, ທັງເປັນການອະນຸລັກຮັກສາໄວ້ ”

     ອ້າຍຄູ ເລີມມິນເກືອງ ແນະນຳກ່ຽວກັບເຄື່ອງດົນຕີແຕ່ລະປະເພດວ່າ : 

     “ ດົນຕີນີ້ຖືກເອີ້ນວ່າ ດົນຕີ 5 ປະເພດ. ມີເຄື່ອງດົນຕີເຮັດດ້ວຍເຫຼັກ,  ມີເຄື່ອງດົນຕີເຮັດດ້ວຍທອງແດງ ນັ້ນແມ່ນຄ້ອງ, ໃນນັ້ນ ກໍມີຄ້ອງນ້ອຍ, ຄ້ອງໃຫຍ່. ສ່ວນກອງກໍເຮັດດ້ວຍໜັງຄວາຍຫຼືໜັງງົວເປັນຕົ້ນ”

    ໃນວົງດົນຕີຂອງ ອ້າຍຄູ ເລີມມິນເກືອງ , ສິ່ງປະທັບໃຈທີ່ສຸດແມ່ນ 2 ຊຸດຄ້ອງທີ່ມີຊື່ວ່າ ຄ້ອງກວງຕວບ ແລະ ກວງທົມຊຶ່ງເຮັດດ້ວຍທອງແດງ, ແຕ່ລະຊຸດປະກອບດ້ວຍຄ້ອງນ້ອຍມີຂວັ້ນ 16 ອັນຖືກເຊື່ອມຕໍ່ກັນກາຍເປັນຮູບຊີກວົງເດືອນ. ນັກເສບເຄື່ອງດົນຕີໄວເດັກ 2 ຄົນພວມນັ່ງໃນຮູບຊີກວົງເດືອນໂດຍໃຊ້ໄມ້ຕີ 2 ອັນເພື່ອລັ່ນຄ້ອງ ດ້ວຍສຽງແຮງ, ຄ່ອຍ ຫຼືຕາມຈັ່ງຈັ່ງຫວະໄວຊ້າທີ່ອີງຕາມຂະໜາດນ້ອຍໃຫຍ່ຂອງຫົວຄ້ອງ.                               

      ຢູ່ມໍ່ກັບສາລາບ້ານ, ໃຕ້ຮົ່ມເຢັນຂອງກົກໄມ້ໃຫຍ່, ກໍມີວົງດົນຕີ 5 ປະເພດອີກວົງດົນຕີໜຶ່ງ ຊຶ່ງປະກອບດ້ວຍບັນດານັກເສບເຄື່ອງດົນຕີເພດຊາຍໄວ 40 ຫາ 70 ປີ ກໍພວມເມົາມົວເສບບົດດົນຕີປະສານສຽງຂອງຊາວເຜົ່າຂະແມ.                                     

    ຕາມອ້າຍຈິ້ງຕຽນ, ສັງກັດກອງດົນຕີ 5 ປະເພດແລ້ວ, ບົດດົນຕີນີ້ແມ່ນບົດດົນຕີຂອງຂອງຊາວເຜົ່າຂະແມທີ່ເຄີຍຫຼິ້ນໃນບັນດາພິທີພາວະນາຂໍໃຫ້ມີຄວາມຢູ່ເຢັນເປັນສຸກ. ກອງດົນຕີ 5 ປະເພດຂອງອ້າຍຈິ້ງຕຽນ ກໍຫຼີ້ນເຄື່ອງດົນຕີທຸກປະເພດຂອງວົງດົນຕີ 5 ປະເພດ. ອ້າຍຈິ້ງຕຽນເວົ້າວ່າ : 

    “ ເຄື່ອງດົນຕີນີ້ຕາມພາສາຂະແມ ເອີ້ນວ່າ ກືມ, ຕາມພາສາຫວຽດເອີ້ນວ່າ ຕາມເທິບລຸກໝາຍວ່າ ພິນ 36 ສາຍ, ນອກຈາກນັ້ນ ກໍມີມີຂຸ່ຍ, ຊໍ, ຊາຍລາຍ, ປາໂຢ….ເມື່ອກ່ອນນີ້ ເຂົາເຈົ້າໃຊ້ເຄື່ອງດົນຕີຫຼາຍກ່ວານີ້, ມາຮອດປະຈຸບັນໄດ້ຫຼຸດໜ້ອຍລົງເພາະບໍ່ມີຜູ້ຖ່າຍທອດຄືນໃຫ້. ສະເພາະກອງດົນຕີ ພວກຂ້າພະເຈົ້າ ກໍ ຫຼີ້ນຢູ່ນີ້ທຸກໆວັນ ເພື່ອຮັບໃຊ້ພິທີບູຊາ, ຮັບໃຊ້ແຂກທ່ອງທ່ຽວມາຢ້ຽມຊົມວັດເພື່ອໂຄສະນາທາງດ້ານວັດທະນະທຳເຜົ່າຂະແມ”

         ພ້ອມກັບບັນດາບົດດົນຕີພື້ນເມືອງຂອງເຜົ່າຂະແມແລ້ວ, ບັນດານັກເສບເຄື່ອງດົນຕີໃນກອງດົນຕີ 5 ປະເພດຂອງອ້າຍຈິ້ງຕຽນ ຍັງສາມາດເສບບົດດົນຕີປະສານສຽງຂອງເຜົ່າກິງ, ເຜົ່າຮວາ ແລະ ນັບທັງບົດດົນຕີສາກົນອີກດ້ວຍ.                                        

      ໃນບົດດົນຕີລາວ,  ພ້ອມກັບສຽງດົນຕີຈາກວົງດົນຕີ 5 ປະເພດ ໂດຍບັນດາອ້າຍຈົວພວມຫຼິ້ນໃນສາລາບ້ານນັ້ນ ແມ່ນປຽບເໝືອນບົດດົນຕີປະສານສຽງທີ່ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຟັງຢູ່ວັດເຢີຍ. ຢູ່ນອກສາລາບ້ານ, ບັນດາຕົ້ນໄມ້ໃຫຍ່ທີ່ພວມປົກຄຸມຮົ່ມເຢັນໄປທົ່ວບໍລິເວນວັດ, ສຽງລົມຄ່ອຍໆພັດມາດັງວີໆປະສານດັບສຽງດົນຕີ ໄດ້ສ້າງຄວາມຜູກພັນກັນຢ່າງສະໜິດແໜ້ນລະຫວ່າງບັນດາເຜົ່າອ້າຍນ້ອງທີ່ຍາມໃດກໍຮ່ວມທຸກຮ່ວມທຸກບົນດິນແດນຫວຽດນາມ.