(vovworld) - ເມື່ອເຕື້ອງເຖິງທັງລອງ - ຮ່າໂນ້ຍ, ເຂົາເຈົ້າບໍ່ພຽງແຕ່ຄິດເຖິງໜອງໂຮ່ໄຕ, ໜອງໂຮ່ເກື່ອມ ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຄິດເຖິງແມ່ນ້ຳຮົ່ງ (ແມ່ນ້ຳແດງ) ທີ່ໄຫຼຜ່ານບັນດາແຂວງພາກເໜືອ ແລະ ທິດຕາເວັນອອກຂອງນະຄອນຫຼວງອີກດ້ວຍ. ສຳຫຼັບຊາວຮ່າໂນ້ຍແລ້ວ, ແມ່ນ້ຳແດງແມ່ນຂອງຂວັນໂດຍທຳມະຊາດບັນດານໃຫ້, ແມ່ນແມ່ນ້ຳທີ່ມີຄວາມໃກ້ສິດ ແລະ ສະໜິດສະໜົມ. ຜ່ານບົດຂຽນທີ່ມີຫົວຂໍ້ວ່າ: ”ແມ່ນ້ຳແດງ - ລຳນ້ຳສາຍແມ່”, ນັກຂ່າວ Le Phuong ຈະຊ່ວຍໃຫ້ທ່ານມີຄວາມເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບແມ່ນ້ຳທີ່ມີຊື່ສຽງລຳນີ້.
(ພາບ: google.com.vn)
ແມ່ນ້ຳແດງ, ຕອນໄຫຼຜ່ານບໍລິເວນນະຄອນຮ່າໂນ້ຍ ມີຄວາມຍາວ 163 ກ.ມ, ດ້ວຍຂົວກ່າຍຂ້າມ 5 ແຫ່ງ, ລວມມີ: ຂົວທັງລອງ, ຂົວລອງບຽນ, ຂົວເຈືອງເຢືອງ, ຂົວວິ້ງຕູຍ ແລະ ຂົວແທງຈີ່. ແມ່ນ້ຳແດງຕອນໄຫຼຜ່ານຮ່າໂນ້ຍ ມີລັກສະນະສະເພາະຂອງແຕ່ລະລະດູ: ມີຍາມນ້ຳໃສ, ຍາມນ້ຳຂຸ່ນ. ໃນຍາມນ້ຳແກ່ງແມ່ນ້ຳມີສີແດງ, ຍາມລະດູໃບໄມ້ຫຼົ່ນແມ່ນ້ຳມີສີບົວ, ບາງເທື່ອກໍ່ມີສີເຫຼືອງ. ໃນຍາມລະດູບານໃໝ່ແມ່ນ້ຳພັດມີສີແດງສ່ອງໃສປຽບເໝືອນແກ້ມແດງຂອງຍິງສາວ.
ແມ່ນ້ຳແດງ, ຫຼືເອີ້ນວ່າແມ່ນ້ຳກ້າຍ (ໝາຍຄວາມວ່າລຳນ້ຳສາຍແມ່). ນັບແຕ່ພັນປີມານີ້, ແມ່ນ້ຳລຳນີ້ໄດ້ນຳເອົາຄວາມອຸດົມສົມບຸນ ແລະ ດິນສັນດອນຈະເລີນພັນງອກງາມມາໃຫ້ທົ່ງນາຢູ່ພາກເໜືອ, ພາຍຫຼັງມື້ວັນເພັງເດືອນ 7 , ເມື່ອນ້ຳລົດລົງ, ທັງສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນ້ຳລ້ວນແຕ່ໄດ້ປ້ານດິນສັນດອນຕື່ມອີກ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ບັນດາເຂດດິນແຫ່ງທີ່ແມ່ນ້ຳແດງໄຫຼຜ່ານ ລ້ວນແຕ່ແມ່ນອູ່ເຂົ້າອູ່ປາທີ່ມີຊື່ສຽງຄື: ເຂົ້າຕ໋າມຫາຍເຫົ້າ, ເຂົ້າບັກເຮືອງ… ອັນໄດ້ປະກອບສ່ວນເຮັດໃຫ້ເຂດດິນສັນດອນແມ່ນ້ຳແດງກາຍເປັນໜຶ່ງໃນຈຳນວນອູ່ເຂົ້າໃຫຍ່ 2 ແຫ່ງຂອງທົ່ວປະເທດ. ເລາະລຽບຕາມສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນ້ຳແດງ, ຍັງເຫັນສວນສາລີ, ໜານມັນດາງ, ທົ່ງໝາກທົ່ວດິນທີ່ຂຽວອຸ່ມທຸ່ມ. ປ້າ Le Thi Du , ຊາວກະສີກອນຕາແສງຈູງເມົ່າ, ຢາເລິມ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”ດິນສັນດອນຂອງແມ່ນ້ຳແດງແມ່ນອຸດົມສົມບູນຫຼາຍ. ດັ່ງນັ້ນ, ຜັກ, ພືດປູກຢູ່ຫາດດິນສັນດອນນີ້ລ້ວນແຕ່ຂຽວສົດ ແລະ ຮັບຜົນດີ. ຢູ່ທີ່ນີ້, ພວກຂ້າພະເຈົ້າລ້ວນແຕ່ປູກຜັກດ້ວຍດິນສັນດອນຂອງແມ່ນ້ຳ, ນ້ຳຫົດກໍ່ເອົາມາຈາກແມ່ນ້ຳລຳນີ້, ດັ່ງນັ້ນ, ພັກ, ມັນ, ໝາກໄມ້ລ້ວນແຕ່ສະອາດ ແລະ ແຊບດີ. ແມ່ນ້ຳແດງມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດສຳຫຼັບຊາວກະສີກອນຄືພວກຂ້າພະເຈົ້າ”.
ແມ່ນ້ຳແດງໃນຍາມນ້ຳແກ່ງ
(ພາບ: google.com.vn)
ນັບແຕ່ດົນນານມາແລ້ວ, ປະຊາຊົນຢູ່ສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນ້ຳ ໄດ້ນຳໃຊ້ແມ່ນ້ຳລຳນີ້ເພື່ອເປັນທາງໄປມາຄ້າຂາຍລະຫວ່າງທ້ອງຖີ່ນຕ່າງໆ ກໍ່ຄືກັບຕ່າງປະເທດ. ປະຈຸບັນ, ເຖິງວ່າທາງຄົມມະນາຄົມໄດ້ຮັບການພັດທະນາດ້ວຍສາຍທາງລົດໄຟ, ທາງບົກແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ລູກຄ້າຫຼາຍຄົນຍັງເລືອກເອົາແມ່ນ້ຳແດງເປັນເສັ້ນທາງແລກປ່ຽນຄ້າຂາຍ.
ລ່ອງເຮືອທ່ອງທ່ຽວແມ່ນ້ຳແດງ
(ພາບ: google.com.vn) ເມື່ອເຕື້ອງເຖິງແມ່ນ້ຳແດງ, ເຂົາເຈົ້າຍັງຄົງຈົດຈຳພື້ນຖານອະລິຍະທຳທີ່ມີມາກ່ອນນີ້ນັບພັນປີ. ຍ້ອນມີແມ່ນ້ຳແດງຈຶ່ງມີເຂດດິນສັນດອນແມ່ນ້ຳແດງ ແລະ ມີພື້ນຖານອະລິຍະທຳແມ່ນ້ຳແດງ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ຊີວິດທາງດ້ານຈິດໃຈ ແລະ ຈິດວິນຍານຂອງປະຊາຊົນຈຶ່ງນັບມື້ນັບພັດທະນາ, ມີຫຼາຍງານບຸນປະເພນີ, ບັນດາຮີດຄອງປະເພນີໃນເມື່ອກ່ອນຍັງຄົງໄດ້ຮັບການສືບທອດ ແລະ ພັດທະນາຈົນເຖິງປະຈຸບັນ. ເພື່ອສະແດງຄວາມຮູ້ບຸນຄຸນຕໍ່ທຳມະຊາດ ແລະ ພາວະນາຂໍໃຫ້ດິນຟ້າອາກາດເອື້ອອຳນວຍຄວາມສະດວກເພື່ອໃຫ້ການປູກຝັງໄດ້ຮັບຜົນດີ, ຂໍໃຫ້ປະເທດຊາດມີຄວາມສະຫງົບ ແລະ ປະຊາຊົນຢູ່ເຢັນເປັນສຸກນັ້ນ, ປະຊາຊົນຢູ່ບັນດາທ້ອງຖີ່ນແຄມແມ່ນ້ຳເຄີຍຈັດຕັ້ງພິທີແຫ່ນ້ຳຈາກແມ່ນ້ຳຕາມຮີດຄອງປະເພນີຂອງບັນພະບຸລຸດ. ປ້າ Nguyen Thi Oanh, ຊາວບ້ານເຍິດເຕີນ, ເມືອງບາດິ່ງ, ຮ່າໂນ້ຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”5 ປີໃດເທື່ອໜຶ່ງ, ໝູ່ບ້ານຂອງຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ຈັດພິທີແຫ່ນ້ຳຈາກແມ່ນ້ຳແດງມາສາລາເພື່ອບູຊາ. ນ້ຳຕ້ອງນຳມາຈາກປາກແມ່ນ້ຳແດງບ່ອນທີ່ແມ່ນ້ຳສາມສາຍໄຫຼປ່ອງໃສ່ກັນ, ໂດຍເຈົ້າຂອງພິທີບູຊາລ່ອງເຮືອໄປຕັກເອົາເອງ. ແລະ ນ້ຳທີ່ຕັກເອົາມານັ້ນຈະຖືກຮັກສາໄວ້ໃນສາລາເປັນເວລາ 5 ປີຈົນເຖິງພິທີບູຊາຄັ້ງຕໍ່ໄປ”.
ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນລຳແມ່ນ້ຳທີ່ຕິດພັນກັບຊາວຮ່າໂນ້ຍເວົ້າສະເພາະ ແລະປະຊາຊົນບັນດາແຂວງທາງພາກເໜືອເວົ້າລວມເທົ່ານັ້ນ, ແມ່ນ້ຳແດງຍັງແມ່ນແຫ່ງທີ່ສ້າງຄວາມປະທັບໃຈໃຫ້ແກ່ນັກທ່ອງທ່ຽວທີ່ໄດ້ມາຢ້ຽມຊົມແມ່ນ້ຳລຳນີ້ອີກດ້ວຍ. ນັກທ່ອງທ່ຽວຊາວອົດສະຕາລີຜູ້ໜຶ່ງໄດ້ເວົ້າຄວາມຮູ້ສຶກກ່ຽວກັບແມ່ນ້ຳແດງວ່າ:
”ຂ້າພະເຈົ້າມີຄວາມປະທັບໃຈຕໍ່ແມ່ນ້ຳລຳນີ້ທີ່ສຸດ. ຢູ່ລຽບຕາມສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນ້ຳແດງແມ່ນບັນດາໝູ່ບ້ານ, ພື້ນຖານວັດທະນະທຳ ແລະ ບັນດາຮ່ອງຮອຍປະຫວັດສາດ. ຖ້າມີໂອກາດກັບມາຢ້ຽມຢາມແຫ່ງນີ້, ຂ້າພະເຈົ້າຈະເຊື້ອເຊີນເພື່ອນມິດຂອງຕົນໄປທ່ອງທ່ຽວລຽບຕາມສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນ້ຳແດງດ້ວຍລົດຖີບ ເພື່ອຊອກຮູ້ຕື່ມກ່ຽວກັບແມ່ນ້ຳລຳນີ້”
ນັບແຕ່ພັນປີມານີ້, ແມ່ນ້ຳແດງໄດ້ກາຍເປັນພາກສ່ວນທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ຂອງປະຫວັດສາດຫວຽດນາມຢ່າງເດັດຂາດ, ໃນນັ້ນມີປະຫວັດສາດນັບພັນປີຂອງນະຄອນຫຼວງ. ເຖິງວ່າການເວລາຈະລ່ວງເລີຍໄປກໍ່ຕາມ, ແຕ່ນະຄອນນັບມື້ນັບພັດທະນາ ແລະ ແມ່ນ້ຳແດງຍັງຄົງນຳເອົາດິນສັນດອນມາໃຫ້ສອງຟາກຝັ່ງ, ແລະ ເປັນພິຍານຫຼັກຖານແຫ່ງການປ່ຽນໃໝ່ຂອງນະຄອນຫຼວງ, ແມ່ນລຳແມ່ນ້ຳສາຍແມ່ທີ່ຫຼໍ່ລ້ຽງດິນແດນ ບ່ອນທີ່ມັນໄຫຼຜ່ານ.