ໃນໄລຍະຜ່ານມາ, ແຂວງ ຢາລາຍ ໄດ້ມີບັນດາມາດຕະການຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ ເພື່ອອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍວັດທະນະທຳຄ້ອງເຂດໄຕງວຽນ.

ທິມຕີຄ້ອງເດັກນ້ອຍ ເປຼກູ ຣູ ຕັ້ງໜ້າຝຶກຝົນຫວນຄືນບັນດາບົດຕີຄ້ອງທີ່ມີຈັງຫວະດົນຕີມ່ວນ

ຫວ່າງແລ້ວນີ້, ທິມຕີຄ້ອງເດັກນ້ອຍ ເປຼກູ ຣູ (ຕາແສງ ອຽນໂດ, ນະຄອນ ເປຼກູ) ຕັ້ງໜ້າຝຶກຝົນຫວນຄືນບັນດາບົດຕີຄ້ອງທີ່ມີຈັງຫວະດົນຕີມ່ວນ ເພື່ອສະແດງໃນໂອກາດບຸນປີໃໝ່ 2021 ຢູ່ຫໍບູຊາຂອງບ້ານ. ທິມຕີຄ້ອງເດັກນ້ອຍລວມມີສະມາຊິກ 17 ຄົນ ໂດຍນັກສິລະປະການໜຸ່ມ ຊີວທືມ ເປັນຜູ້ສ້າງແຫຼ່ງບັນດານໃຈ, ຄວາມເມົາມົວຕໍ່ສິລະປະຕີຄ້ອງນີ້. ອ້າຍ ຊີວທືມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ປີ 2008, ເມື່ອລາວຫາກໍ່ເອົາເມຍ, ຢູ່ໄປຼກູ ຣູ ເຫັນມີພຽງແຕ່ທິມຕີຄ້ອງຂອງຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ເທົ່ານັ້ນ, ສະນັ້ນ, ລາວຈຶ່ງເປີດຫ້ອງສອນຕີຄ້ອງໂດຍບໍ່ເສຍຄ່າໃຫ້ຊາວໜຸ່ມ ແລະ ເດັກນ້ອຍຮຽນຕີຄ້ອງໃນຕອນຄ່ຳຂອງແຕ່ລະມື້. ມາຮອດປະຈຸບັນ, ເປຼກູ ຣູ ມີທິມຕີຄ້ອງຂອງເຍົາວະຊົນ ແລະ ຊາວໜຸ່ມຕື່ມ 2 ທິມ; ສຽງຕີຄ້ອງໄດ້ກັບຄືນມາ, ດັງກອງກັງວານໃນບັນດາງານບຸນຂອງບ້ານ. ອ້າຍ ຊີວທືມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ທຳອິດ ຂ້າພະເຈົ້າພຽງແຕ່ມີຄວາມຄິດງ່າຍດາຍແມ່ນພວກເພື່ອນໜຸ່ມໃນປະຈຸບັນຖືກອິນເຕີເນັດ ແລະ ບັນດາວັດທະນະທຳຕ່າງປະເທດດຶງດູດໃຈຫລາຍເກີນໄປ, ບໍ່ສົນໃຈເຖິງວັດທະນະທຳຕີຄ້ອງ. ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ຈັກວິທີຕີຄ້ອງ ແລະ ເຫັນວ່າ ວັດທະນະທຳຕີຄ້ອງແມ່ນລ້ຳເລີດທີ່ສຸດ, ຂ້າພະເຈົ້າຢາກຖ່າຍທອດຄວາມງາມວັດທະນະທຳຂອງພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນຕົນໃຫ້ພວກເພື່ອນໜຸ່ມ. ພາຍຫລັງມີຄວາມເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳຄ້ອງແລ້ວ ພວກເພື່ອນໜຸ່ມຮຽນເປັນໄວ ແລະ ມີຄວາມເມົາມົວຕີຄ້ອງທີ່ສຸດ.”

ເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫລົ່າ ຊີວເຣັນ (ບ້ານ ອໍ, ຕາແສງ ອີອາອໍ) ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຊາວເຜົ່າ ຈໄຣ ຖືຄ້ອງແມ່ນຊັບສິນອັນລ້ຳຄ່າຂອງຄອບຄົວ. ຍ້ອນວ່າ ຄ້ອງບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນເຄື່ອງດົນຕີ ເພື່ອຕີໃນຍາມເບີກບານມ່ວນຊື່ນ, ຍາມໂສກເສົ້າງ່ວມເຫງົາເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມສົມບູນພູນສຸກອີກດ້ວຍ. ສະນັ້ນ, ບັນດາຄອບຄົວໃນບ້ານ ອໍ ທັງໝົດ ລ້ວນແຕ່ພະຍາຍາມຊື້ຄ້ອງຊຸດໜຶ່ງ ເພື່ອນຳໃຊ້ໃນໂອກາດສຳຄັນຂອງຄອບຄົວຕົນ, ໂດຍບໍ່ຕ້ອງໄປຢືມຂອງຄົນບ້ານໃກ້ຄຽງ. ເມື່ອຊີ້ມືໄປຝາເຮືອນທີ່ແຂວນເຕັມໄປດ້ວຍຄ້ອງ, ເຈົ້າເຫຼົ່າ ຊີວເຣັນ ເວົ້າວ່າ ຄອບຄົວຂອງລາວມີຄ້ອງ 2 ຊຸດ, ຊຸດໜຶ່ງຫາຍາກ ພຽງແຕ່ຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ນຳໃຊ້ຕີໃນໂອກາດສຳຄັນຄືງານສົບ, ເປີທີ, ແທງຄວາຍເທົ່ານັ້ນ. ເຈົ້າເຫຼົ່າ ຊີວເຣັນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ພາຍຫລັງລະດູເກັບກ່ຽວ ຂ້າພະເຈົ້າຈຶ່ງມີເງິນໄປຊື້ຊຸດຄ້ອງລ້ຳຄ່າດັ່ງກ່າວ, ຂ້າພະເຈົ້າຈະຮັກສາສະຫງວນໃຫ້ລູກຫລານນຳໃຊ້ໃນງານບຸນຕ່າງໆຄື ງານສົບ, ແທງຄວາຍ, ເປີທີ, ຂຶ້ນເຮືອນໃໝ່…ຂ້າພະເຈົ້າໂຄສະນາໃຫ້ລູກຫຼານວ່າ ຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊົນເຜົ່າເຮົາ ຕ້ອງມີຊຸດຄ້ອງ, ຕ້ອງຮັກສາໄວ້, ບໍ່ໃຫ້ຂາຍ.”

ເຈົ້າເຫຼົ່າ ຊີວເຣັນ

ແຂວງ ຢາລາຍ ແມ່ນທ້ອງຖິ່ນພວມຮັກສາຈຳນວນຄ້ອງຫລາຍທີ່ສຸດໃນ 5 ແຂວງເຂດໄຕງວຽນ. ຕາມໝາກຜົນແຫ່ງການສະຖິຕິປີ 2020, ຢູ່ແຂວງ ຢາລາຍ ຍັງຮັກສາຄ້ອງໄວ້ໄດ້ 5.600 ກ່ວາຊຸດ, ໃນນັ້ນ ມີກ່ວາ 930 ຊຸດທີ່ຫາຍາກ. ທຸກໆປີ, ຂະແໜງວັດທະນະທຳຂອງບັນດາເມືອງ, ເທດສະບານເມືອງ, ນະຄອນໃນແຂວງເກືອບທັງໝົດ ລ້ວນແຕ່ຈັດຕັ້ງງານສະແດງຕີຄ້ອງຂັ້ນຮາກຖານ, ມອບຄ້ອງໃຫ້ບັນດາບ້ານທີ່ເຂົ້າຮ່ວມ. ສິ່ງນີ້ ບໍ່ພຽງແຕ່ຊ່ວຍສ້າງບັນຍາກາດສະແດງຕີຄ້ອງເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງລະດົມຂະບວນການອະນຸລັກຮັກສາຄ້ອງຂອງພໍ່ແມ່ຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍນຳອີກ. ທ່ານ ຫງວຽນຊວັນຮ່າ, ຫົວໜ້າຫ້ອງການວັດທະນະທຳຖະແຫຼງຂ່າວນະຄອນ ໄປຼກູ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ທຸກໆປີ ນະຄອນຊື້ຊຸດຄ້ອງມອບໃຫ້ບັນດາບ້ານ ເພື່ອຝຶກຝົນການຕີຄ້ອງ, ຫ້ອງການຊົນເຜົ່າກໍ່ຈັດຕັ້ງບັນດາຊຸດຮຽນ ເພື່ອສືບທອດການຕີຄ້ອງໃຫ້ແກ່ລຸ້ນໜຸ່ມ. ເນື້ອໃນແມ່ນບັນດາບົດຕີຄ້ອງພື້ນເມືອງ, ນັກສິລະປະການຖ່າຍທອດບອກສອນແມ່ນເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າ, ຜູ້ມີອິດທິພົນຊື່ສຽງ.”

ໃນ 15 ປີຜ່ານມາ, ນັບແຕ່ເມື່ອວັດທະນະທຳຕີຄ້ອງເຂດໄຕງວຽນ ໂດຍອົງການວິທະຍາສາດ, ການສຶກສາ ແລະ ວັດທະນະທຳສະຫະປະຊາຊາດ (UNESCO) ໄດ້ຮັບຮອງເອົາເປັນວັດທະນະທຳເລົ່າຂານກັນມາ ແລະ ບໍ່ເປັນວັດຖຸຂອງມວນມະນຸດແລ້ວ, ແຂວງ ຢາລາຍ ໄດ້ປະຕິບັດບັນດາຄຳໝັ້ນສັນຍາຢ່າງເຂັ້ມງວດ ນັບແຕ່ການຈັດຕັ້ງງານບຸນຕີຄ້ອງຂະໜາດໃຫຍ່ ຈົນເຖິງການເຊີດຊູນັກສິລະປະການຕີຄ້ອງ…ທ່ານ ຫງວຽນດຶກຮ່ວາງ, ຮອງຫົວໜ້າພະແນກວັດທະນະທຳ, ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວແຂວງ ຢາລາຍ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ແຂວງ ຢາລາຍ ຈັດຕັ້ງ Festival ຕີຄ້ອງສາກົນ (2009), Festival ຕີຄ້ອງເຂດໄຕງວຽນ (2018). ພວກຂ້າພະເຈົ້າ ພວມສະເໜີບັນດາທ້ອງຖິ່ນ ຈະນຳການຕີຄ້ອງເຂົ້າໃນການສິດສອນຢູ່ໂຮງຮຽນ.”

ແຂວງ ຢາລາຍ ເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດເຖິງການຂຸດຄົ້ນບັນດາປັດໄຈຂອງວັດທະນະທຳຕີຄ້ອງ ເພື່ອພັດທະນາການທ່ອງທ່ຽວ ຄືສ້າງບັນດາຜະລິດຕະພັນທ່ອງທ່ຽວປະຊາຄົມ; ປະສານສົບທົບງານບຸນກັບບັນດາມໍລະດົກທຳມະຊາດຄື ງານບຸນດອກໄມ້-ພູເຂົາໄຟ ຈືດັງຢາ, ງານບຸນຫຍ້າບົວກັບວັນບຸນວັດທະນະທຳ-ກິລາບັນດາເຜົ່າ, ງານບຸນຊ່ວງເຮືອແມ່ນ້ຳ ໂປໂກ ຕິດພັນກັບງານມະໂຫລານວັດທະນະທຳຕີຄ້ອງ…ແຂວງ ຢາລາຍ ແມ່ນຈຸດພົ້ນເດັ່ນໃນການອະນຸລັກຮັກສາວັດທະນະທຳຕີຄ້ອງດ້ວຍຫລາຍຮູບການ./.