(vovworld)- ຕາມຄວາມນຶກຄິດມາແຕ່ດົນນານແລ້ວ, ບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດ ຫຼືບຸນເຕັດເມື່ອວຽນມາ ຈະນຳມາເຊິ່ງໂຊກລາບທຸກຢ່າງ. ໃຜໆກໍ່ປາດຖະໜາວ່າ, ຊຸມວັນຕົ້ນປີໃໝ່ຈະໄດ້ຮັບແຕ່ສິ່ງທີ່ໂຊກດີ, ສະດວກສະບາຍ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງປະຕິບັດຂໍ້ຄວາມຄະລຳຕ່າງໆ, ປາດຖະໜາໃຫ້ມີຄວາມໂຊກດີ, ສະຫງົບສຸກ.
(ພາບ: http://vietnamnet.vn)
ບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດ ຫຼືບຸນເຕັດແມ່ນງານບຸນສຳຄັນທີ່ສຸດໃນປີ, ໄດ້ເປີດກາລະໂອກາດໃໝ່, ການດຳລົງຊີວິດດ້ວຍວົງວຽນໃໝ່, ອາລົມຈິດໃໝ່ ແລະ ບັນດາການພົວພັນໃໝ່. ສະນັ້ນ, ຊາວຫວຽດນາມ ຖືບຸນປີໃໝ່ເປັນສຳຄັນທີ່ສຸດ. ນັບແຕ່ດົນນານມາແລ້ວ ກໍ່ປະກົດມີຂໍ້ຄວາມຄະລຳໃນບຸນເຕັດ. ພະມະຫາອາຈານ ທິກເຍີດຕື່-ຜູ້ມີຄວາມເຂົ້າໃຈດີກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳການເຫຼື້ອມໃສພື້ນເມືອງໄດ້ອະທິບາຍວ່າ:
“ການຄະລຳແມ່ນປະເພນີໄດ້ເຜີດແຜ່ໃນໝູ່ ປຊຊ, ນັ້ນແມ່ນບັນດາການກຳນົດຕິດພັນກັບການເຫຼື້ອມໃສຊື່ງຄຸນຄ່າສັດຈະທຳຂອງມັນບໍ່ມີການກຳນົດແຕ່ມັນກໍ່ໄດ້ສືບທອດກັນມາຈາກຄົນລຸ່ນກ່ອນຕະຫຼອດຮອດຄົນລຸ່ນຫຼັງ. ປຊຊ ຢ້ານວ່າຖ້າບໍ່ປະຕິບັດຕາມຂໍ້ຄວາມຄະລຳນັ້ນ, ຊີວິດອິນຊີຂອງຕົນ, ອາຍຸຍືນ, ສຸຂະພາບ, ຖານະຕຳແໜ່ງ…ອາດຈະຖືກຜົນສະທ້ອນ”
(ພາບປະກອບ)
ການຄະລຳໃນບຸນເຕັດມີມາແຕ່ດົນນານໃນແນວຄິດຈິດໃຈຂອງ ປຊຊ ແລ້ວ ແລະ ມາຮອດປະຈຸບັນມັນຍັງໄດ້ຖືກຮັກສາໄວ້ເໝືອນກັບຈຸດວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງ. ຕົວຢ່າງຄື: ຄະລຳບໍ່ກວາດເຮືອດໃນຊຸມວັນບຸນເຕັດ. ເຂົາເຈົ້າຖືວ່າ: ຖ້າກວາດເຮືອດໃນ 3 ວັນຕົ້ນປີໃໝ່, ເຈົ້າຖິ່ນເຈົ້າຖານຈະໃຈຮ້າຍ ແລະ ໜີໄປ, ເງິນຄຳຈະອອກຈາກເຮືອນ. ສະນັ້ນ, ຮອດວັນທີ 30 ຂອງບຸນເຕັດ (ໝາຍເຖິງວັນສຸດທ້າຍຂອງປີເກົ່າ), ທຸກຄົນຕ້ອງເຮັດອະນາໄມເຮືອນຢູ່, ສວນ, ແທ່ນບູຊາໃຫ້ສະອາດງາມຕາ ແລະ ພະຍາຍາມໃຫ້ສຳເລັດກ່ອນຈຸດເວລາສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕອ້ນຮັບປີໃໝ່. ຫຼາຍຄອບຄົວຢູ່ພາກເໜືອຫວຽດນາມ ຍັງຮັກສາປະເພນີເລືອກເອົາຜູ້ເຂົ້າເຮືອນອວຍພອນປີໃໝ່ໃນຈຸດເວລາທຳອິດຂອງປີໃໝ່. ປ້າບຸ່ຍທິເຍື້ອງ-ຢູ່ເມືອງຮາຍບ່າຈຶງ-ຮ່າໂນ້ຍ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ໃນບຸນປີໃໝ່, ຊາວຫວຽດນາມ ມັກຄະລຳ, ຕົວຢ່າງຄື: ຜູ້ທີ່ມີຍາດຕິພີ່ນ້ອງຫາກໍ່ເສຍຊີວິດ ຫຼືຜູ້ເກີດປີບໍ່ເໝາະກັບເຈົ້າຂອງເຮືອນຈະບໍ່ເຂົ້າເຮືອນອວຍພອນຄົນອື່ນໃນບຸນເຕັດ. ໃນວັນທີ 1 ຂອງບຸນເຕັດ, ຄະລຳບໍ່ໃຫ້ກັບໄຟ ຫຼືໃຫ້ຄົນອື່ນຕໍ່ໄຟ, ຍ້ອນຄິດວ່າ: ເຮັດຄືແນວນັ້ນແມ່ນໃຫ້ຄົນອື່ນໂຊກ, ລາບຂອງຕົນ. ຫຼາຍຄົນກໍ່ບໍ່ມັກແມວເຂົ້າເຮືອນຍ້ອນຄິດວ່າ ແມວຈະນຳຄວາມທຸກຍາກເຂົ້າເຮືອນ, ແຕ່ເມື່ອໝາເຂົ້າເຮືອນ, ເຂົາເຈົ້າພັດຄິດວ່າແມ່ນສິ່ງທີ່ໂຊກດີ“.
ບຸນເຕັດແມ່ນຊຸມວັນເບີດບານມ່ວນຊື່ນ, ເປີດສາກ, ເລີ່ມຕົ້ນຄວາມສະດວກສະບາຍໃຫ້ທັງປີ ແລະ ແມ່ນໂອກາດທີ່ມີຄວາມໝາຍສັກກະລະບູຊາ. ສະນັ້ນ, ຄອບຄົວໃດທີ່ປະສົບກັບສິ່ງບໍ່ດີ, ຄວາມໂສກເສົ້າກໍ່ຄະລຳເພື່ອຮັກສາໃຫ້ຄົນອື່ນໄດ້ຮັບໂຊກດີໃນບຸນເຕັດ. ລຸງຟ້າມວັນຮຶງ, ຊາວແຂວງດົ່ງນາຍ ທາງພາກໃຕ້ຫວຽດນາມ ເວົ້າວ່າ:
“ເມື່ອໄປອວຍພອນປີໃໝ່ຢູ່ເຮືອນຜູ້ໃດຜູ້ໜຶ່ງ, ເຮົາເຫັນວ່າປີຜ່ານມາທຳມາຫາກິນບໍ່ໄດ້ດີປານໃດ, ຊວຍຫຼາຍ, ເຮົາຈະບໍ່ມາເຮືອນຂອງເຂົາເຈົ້າໃນວັນທີ 1 ຂອງບຸນເຕັດ, ອາດຈະມາເຮືອນເຂົາເຈົ້າໃນວັນທີ 2 ຫຼືເຫັນຄົນອື່ນເຂົ້າແລ້ວເຮົາຈຶ່ງເຂົ້າຕາມຫຼັງກໍ່ໄດ້. ເຮົາຈະກັບບ້ານຕ້ອນຮັບບຸນເຕັດພ້ອມກັບຍາດຕິພີ່ນ້ອງ, ບໍ່ຄວນໄປໃສ”.
ໃນຊຸມວັນຕົ້ນປີໃໝ່, ຄົນເຮົາກໍ່ບໍ່ມັກກູ້ຢືມເງິນ ຫຼືຢືມເຄື່ອງຂອງຍ້ອນວ່າ, ສິ່ງດັ່ງກ່າວຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ຖືກກູ້ຢືມທຸກຍາກໃນຕະຫຼອດປີ. ບາງຄອບ ຄົວກໍ່ຄະລຳບໍ່ໃຫ້ຄົນອື່ນມາຂໍໄຟ, ນ້ຳ, ຍ້ອນວ່າ: ເຂົາເຈົ້າຄິດວ່ານັ້ນແມ່ນແຫຼ່ງໂຊກລາບທີ່ເທວະດາຟ້າແຖນດົນບັນດານໃຫ້. ຊາວຫວຽດນາມ ຍັງມີປະເພນີຄະລຳ, ເລືອກເອົາວັນທີ່ດີເພື່ອອອກເດີນທາງຍາມຕົ້ນປີ. ວັນທີ 5 ຂອງບຸນເຕັດຖືກຖືວ່າແມ່ນວັນໂຊກບໍ່ດີ. ນອກຈາກນັ້ນແລ້ວ, ວັນທີ 5, ວັນທີ 14, ວັນທີ 23 ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນແມ່ນວັນທີ່ຊາວຫວຽດນາມ ຖືວ່າ: ບໍ່ແທດເໝາະກັບການອອກເດີນທາງ ຫຼືໄປລະຫຼີ້ນໃນໂອກາດລະດູບານໃໝ່.
ບັນດາຂໍ້ຄວາມຄະລຳຍັງໄດ້ຮັບການສືບທອດກັນມາຮອດປະຈຸບັນນີ້, ອັນໄດ້ສ້າງເປັນບັນດາຈຸດວັດທະນະທຳພິເສດສະເພາະໃນຊຸມວັນບຸນເຕັດ ແລະ ເຮັດໃຫ້ບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດຂອງຊາວຫວຽດນາມ ໃນຊີວິດຍຸກປະຈຸບັນຍິ່ງມີຄວາມໝາຍຂຶ້ນຕື່ມ./.