ໃນວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຫວຽດນາມ, ຮູບພາບໂຕໄກ່ໄດ້ຕິດພັນກັບ ຫຼາຍເລື່ອງລາວທີ່ສືບຂານກັນມາໃນປະຫວັດສາດ, ຈາກສັດລ້ຽງປະເພດໜຶ່ງທີ່ມີຄວາມໃກ້ຊິດນັ້ນ, ໂຕໄກ່ໄດ້ຕິດພັນກັບປະເພນີ ໄກ່ເອີ້ນດວງຕາເວັນ ຂອງຄອບຄົວຊາວກະສິກອນ ຄ່ອຍໆກາຍເປັນເຄື່ອງຂອງບູຊາທີ່ບໍ່ອາດຂາດໄດ້ໃນປະເພນີການເຫຼື້ອມໃສສັດທາ ຂອງຊາວຫວຽດນາມໃນໂອກາດບຸນເຕັດໄດ້ວຽນມາແຕ່ລະຄັ້ງ. ຕາມຄວາມສຳນຶກຂອງຊາວຫວຽດນາມແລ້ວ, ປີລະກາ 2017( ປີໄກ່) ໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນປີທີ່ໃຫ້ຄໍາໝັ້ນສັນຍາຕໍ່ຫຼາຍສິ່ງຫຼາຍຢ່າງທີ່ໃໝ່ອ່ຽມ, ຄວາມຈະເລີນຮັ່ງມີໃນປີໃໝ່.
 |
ໃນບັນດາການຄົ້ນຄວ້າບູຮານຄະດີ, ໂຕໄກ່ແມ່ນຮ່ອງຮອຍຂອງອະລິຍະທຳ ແລະ ວັດທະນະທຳກະສິກຳຢູ່ຫວຽດນາມ. ຢູ່ຕາມເຄື່ອງຂອງວັດຖຸບູຮານ ເຊັ່ນ ຄ້ອງບ້າງດົງເຊີນ, ຮູບພາບໂຕໄກ່ ຫຼື ໂຕນົກເຊິ່ງແມ່ນປະເພດສັດທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນຫຼາຍພໍສົມຄວນ. ໃນປະເພນີບູຊາພະແມ່, ບູຊາພະອໍລະຫັນ ແລະ ບູຊາເທວະດາຟ້າແຖນຕ່າງໆ, ສັນຍາລັກຮູບໂຕໄກ່ ຍາມໃດກໍ່ໄດ້ປະກົດເຫັນຢູ່ຕາມບັນດາສາລາ, ຫໍບູຊາ, ວັດວາອາຮາມ. ກ່ອນນີ້ນັບຮ້ອຍປີ, ຮູບພາບໂຕໄກ່ກໍ່ໄດ້ປະກົດອອກຢ່າງມີຊີວິດຊີວາໃນພາບພື້ນເມືອງດົງໂຮ່ ຫຼື ໃນເຄື່ອງຫຼີ້ນພື້ນເມືອງປະເພດຕ່າງໆຄື: ໝາກຫວີດຮູບໄກ່ ເຊິ່ງເຮັດດ້ວຍດິນດາກຂອງຊົນເຜົ່ານຸ່ງ.
ໃນເມື່ອກ່ອນ, ຕາມປົກກະຕິແລ້ວຊາວຫວຽດນາມ ມັກໃຊ້ໄກ່ຜູ້ເພື່ອບູຊາໃນຈຸດເວລາສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕ້ອນຮັບປີໃໝ່ ດ້ວຍຄວາມປາຖະໜາ “ ເອີ້ນດວງຕາເວັນ ”. ຄົນບູຮານຖືວ່າ: ການສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕ້ອນຮັບປີໃໝ່ ແມ່ນຈຸດເວລາຄ່ຳຄືນດິນຟ້າມືດມົນທີ່ສຸດ, ເພາະວ່ານັ້ນແມ່ນເວລາທີ່ດວງຕາເວັນລີ້ຕົວເລິກທີ່ສຸດ. ສາຍເຫດທີ່ໄກ່ຜູ້ໄດ້ຮັບການຄັດເລືອກເປັນເຄື່ອງບູຊາທີ່ສັກສິດໃນຄ່ຳຄືນສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕ້ອນຮັບປີໃໝ່, ເພາະວ່າຕາມຄວາມເຊື່ອຖືຂອງຊາວຫວຽດນາມແລ້ວ ໄກ່ຜູ້ແມ່ນຂົວເຊື່ອມຈອດລະຫວ່າງໂລກມະນຸດ ແລະ ໂລກເທວະດາຟ້າແຖນ. ໄກ່ຜູ້ແມ່ນສັນຍາລັກທາງດ້ານວັດທະນະທຳ ທີ່ສະໜິດຕິດພັນກັບການເຫຼື້ອມໃສເຄົາລົບນັບຖືດວງຕາເວັນຂອງຄອບຄົວຊາວກະສິກອນ ແລ້ວຄ່ອຍກາຍເປັນປະເພນີຂອງຊາວຫວຽດນາມເມື່ອບຸນເຕັດໄດ້ວຽນມາໃນແຕ່ລະຄັ້ງ. ໃນປະຈຸບັນ, ປະເພນີນີ້ຍັງໄດ້ຮັກສາໄວ້ຢູ່ຄືເກົ່າ. ຕາມປົກກະຕິແລ້ວ ປະຊາຊົນຈະເລືອກເອົາບັນດາໄກ່ຜູ້ໂຕໃຫຍ່, ແຂງແຮງ ແລະ ຫ້າວດີ ເພື່ອບູຊາໃນຈຸດເວລາສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕ້ອນຮັບປີໃໝ່. ພໍ່ຕູ້ ຫງວຽນຊວນເວດ, ຢູ່ບ້ານ ດົງຕາວ, ເມືອງ ຄວ໋າຍເຈົາ ແຂວງຮືງອຽນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ສະເພາະໄກ່ຢູ່ ດົງຕາວແມ່ນຖືວ່າມັນມີຈິດວິນຍານ ຍ້ອນບັນດາພໍ່ຕູ້, ແມ່ຕູ້ໃນເມື່ອກ່ອນໄດ້ເລົ່າສືບທອດມາ, ມັນມີສຽງຂັນເອີ້ນດວງຕາເວັນ, ໄດ້ນຳເອົາແສງແດດກັບຄືນມາໃຫ້ມະນຸດທີ່ຢູ່ໜ່ວຍພິພົບ. ນັບແຕ່ນັ້ນມາເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງເຄົາລົບບູຊາ ເພື່ອເອົາມາບູຊາໃນຄືນສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕ້ອນຮັບປີໃໝ່, ໃນຄ່ຳຄືນວັນທີ່ 30 ເດືອນດັບມືດມົນ ພວກເຮົາບູຊາໄກ່ເພື່ອໃຫ້ມີແສງແດດກັບຄືນມາ. ໄກ່ຢູ່ດົງຕາວ ແມ່ນປະເພດໄກ່ທີ່ມີຄ່າ ໃນເມື່ອກ່ອນພຽງແຕ່ໃຊ້ເປັນເຄື່ອງຖະຫວາຍຕໍ່ເຈົ້າຊີວິດ , ສະນັ້ນໄກ່ທີ່ໄດ້ໃຊ້ບູຊາບັນພະບູລຸດ, ເທວະດາຟ້າແຖນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຍິ່ງມີຄຸນຄ່າ”
ໃນການເລົ່າຂານສືບທອດກັນມາວ່າ ເຊີນຕິງ - ທຸຍຕິງ ມີມາແຕ່ສະໄໝສ້າງສາປະເທດຊາດ, ໄກ່ 9 ເດືອ ໄດ້ຮັບການເຕື້ອງເຖິງວ່າແມ່ນໜຶ່ງໃນສາມພິທີເອົາເຄື່ອງສິນສອດຂອງເຈົ້າຊີວິດຮຸ່ງ ເພື່ອຍົກບຸດສາວຂອງຕົນໃຫ້ເປັນເຈົ້າຍິງຂອງຜູ້ໃດຜູ້ໜຶ່ງ ເຊິ່ງລວມມີ: ຊ້າງເກົ້າງາ, ໄກ່ເກົ້າເດືອ, ມ້າເກົ້າຫອນ. ໄກ່ເກົ້າເດືອເບິ່ງຄືວ່າຍັງຄົງຕົວ ແລະ ສືບຂານກັນມາປາກຕໍ່ປາກໃນປະຫວັດສາດທີ່ມີມາແຕ່ດົນນານ, ແຕ່ສິ່ງທີ່ບັງເອີນທີ່ສຸດ ແມ່ນໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້ ມີປະຊາຊົນຫຼາຍຄົນໄດ້ຊອກຊື້ໄກ່ເກົ້າເດືອ ມາທຳພິທີບູຊາໃນຄືນສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕ້ອນຮັບປີໃໝ່. ຈາກພັນໄກ່ທີ່ມີຢູ່ຕາມທຳມະຊາດ ພັດມີມາຢູ່ໃນປ່າໄມ້ໃຫຍ່ຕຶບໜາ ຊວນເຊີນ ແຂວງຟູ໋ເຖາະ ບ້ານເກີດເມືອງນອນຂອງເຊີນຕິງ - ທຸຍຕິງ, ມີວິສາຫະກິດແຫ່ງໜຶ່ງໄດ້ຂະຫຍາຍພັນໄກ່ທີ່ມີມູນຄ່ານີ້ສຳເລັດ. ປີນີ້, ໄກ່ເກົ້າເດືອແມ່ນຜະລິດຕະພັນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະທີ່ສຸດໃນປີໄກ່ 2017 ນີ້. ເຖິງວ່າລາຄາຂາຍໄກ່ເກົ້າເດືອໃນທ້ອງຕະຫຼາດມີລາຄາສູງພໍສົມຄວນ, ໂຕໜຶ່ງກວ່າ 3 ລ້ານດົ່ງກໍ່ຕາມ ແຕ່ປະຊາຊົນຫຼາຍຄົນກໍ່ຍັງຊອກຊື້ຢູ່. ທ່ານ ຫງວຽນຍືຊໍ ເຈົ້າຂອງຮາກຖານຂະຫຍາຍພັນໄກ່ເກົ້າເດືອ ນີ້ມີຄວາມພາກພູມໃຈໂດຍໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ລ້ຽງໄດ້ໄກ່ທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຄືແບບນີ້ ແມ່ນເພື່ອໃຫ້ມື້ໄຫວ້ເຈົ້າຊີວິດຮຸ່ງ, ວັນບຸນເຕັດ ແລະ ພິເສດແມ່ນບັນດາອ້າຍບ່າວຢາກໄປຂໍເມຍ. ເມື່ອນຳເອົາໄກ່ເກົ້າເດືອມາເປີດຕົວໃຫ້ພໍ່ແມ່ທາງເມຍຄືສະໄໝກ່ອນແບບນີ້ ແມ່ນມີຄວາມຮັກແພງທີ່ສຸດ ”
ໂຕໄກ່ ກໍ່ສະໜິດຕິດພັນກັບຊີວິດວັດທະນະທຳທາງດ້ານຈິດໃຈຂອງຫຼາຍຊົນເຜົ່າ ໃນວົງຄະນາຍາດບັນດາເຜົ່າຫວຽດນາມ. ຊາວເຜົ່າໄຕ ແລະ ຊາວເຜົ່ານຸ່ງມີຄວາມສຳນຶກໃນຄືນສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕ້ອນຮັບປີໃໝ່ວ່າ: ຖ້າຫາກໄກ່ຢູ່ເຮືອນຂອງຕົນຮ້ອງ ຫຼື ຂັນ ກ່ອນອື່ນໝົດຄອບຄົວຈະປະສົບແຕ່ຄວາມໂຊກດີ, ມີຄວາມຜາສຸກໃນປີໃໝ່ ແລະ ຂອງຂວັນບຸນເຕັດຂອງບັນດາລູກເຂີຍ ເມື່ອມາຢ້ຽມຢາມເຮືອນພໍ່ແມ່ເມຍທີ່ມີຄວາມໝາຍທີ່ສຸດ ແມ່ນໄກ່ຕອນ. ບັນດາຜູ້ບ່າວເມື່ອໄປຂໍເມຍ ສິ່ງສຳຄັນທີ່ສຸດແມ່ນຕ້ອງມີໄກ່ຄູ່ໜຶ່ງ. ສຳລັບຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ໄກ່ຜູ້ແມ່ນສັດລ້ຽງສາມາດເຊື່ອມຕໍ່ກັບໂລກເທວະດາ ແລະ ຊາວເກີຕູ ພັດຖືວ່າ ໂຕໄກ່ແມ່ນສັນຍາລັກໃຫ້ແກ່ການດຳລົງຊີວິດ, ມີຄວາມສະໜິດຕິດພັນກັບແສງສະຫວ່າງ, ກັບດວງຕາເວັນ…ເພາະສະນັ້ນ, ໄກ່ຕອນຈຶ່ງແມ່ນເຄື່ອງຂອງບູຊາເຊິ່ງບໍ່ອາດຂາດໄດ້ໃນພິທີຕ່າງໆ ຄື: ກໍ່ຕັ້ງບ້ານ, ພິທີຂຶ້ນເຮືອນໃໝ່, ບູຊາເຂົ້າໄຮ່ເຂົ້ານາ, ເຂົ້າໃໝ່…
ສຳລັບຫຼາຍຄອບຄົວຊາວຫວຽດນາມ ເມື່ອຊື້ໄດ້ໂຕໄກ່ທີ່ຖືກໃຈ ເພື່ອຖະຫວາຍບູຊາໃນຄືນສົ່ງທ້າຍປີເກົ່າຕ້ອນຮັບປີໃໝ່, ຫຼື ຊື້ບັນດາຮູບແຕ້ມ, ພາບແຕ້ມ, ບັດໄປສະນີ, ໃບເງິນ, ຂອງຂວັນບຸນເຕັດທີ່ເປັນຮູບໂຕໄກ່…..ແມ່ນປະເພນີອັນດີງາມໃນໂອກາດບຸນເຕັດໄດ້ວຽນມາໃນແຕ່ລະຄັ້ງ. ບັນດາຮູບພາບ, ຂອງຂວັນເຫຼົ່ານີ້ ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມມຸ່ງມາດປາດຖະໜາດຶງດູດຄວາມມັ່ງຄັ່ງຮັ່ງມີ ແລະ ຮັກສາໄດ້ຖານະຕຳແໜ່ງ ໃນໜ້າທີ່ການງານໄວ້ ຢ່າງສະຫງ່າລາສີ, ການດຳລົງຊີວິດກໍ່ປະສົບແຕ່ຄວາມໂຊກດີ.