(vovworld) - ຕາມປະເພນີ, ຊາວ
ຮ່າຍີ່ປູກຝ້າຍ, ຕໍ່າຜ້າ ແລະ ຕັດຊຸດອາພອນສະເພາະໃຫ້ແກ່ຊົນເຜົ່າຕົນ.
ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ບັນດາຊຸດອາພອນຂອງຊົນເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ມັນຈຶ່ງທຳມະດາງ່າຍດາຍ,
ແຕ່ຍັງຄົງມີຄວາມງາມ, ຈຸດພິເສດສະເພາະຂອງຊົນເຜົ່າຕົນຢູ່.
(ພາບປະກອບ)
ຊຸດອາພອນຂອງຊົນເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ ລວມມີ:
ໂສ້ງ, ເສື້ອ, ຜ້າບີງ, ແລະ ອຸດົມສົມບູນກ່ຽວກັບວັດຖຸປະກອບ ແລະ ແບບຢ່າງ…
ຊຸດອາພອນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ດຳ ມີຈຸດພິເສດສະເພາະເມື່ອທຽບໃສ່ຊຸດອາພອນຂອງຊາວເຜົ່າ
ຮ່າຍີ່ຮວາ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວສະແດງອອກຢ່າງຈະແຈ້ງທີ່ສຸດໃນງານບຸນຕ່າງໆ.
ທ່ານ ເລືອງວັນທຽດ,
ພະນັກງານຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຂອງຫໍພິພິດທະພັນຊົນເຜົ່າວິທະຍາ
ຫວຽດນາມ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ໂດຍຕ່າງກັບບັນດາຊຸດອາພອນຂອງຊົນເຜົ່າຮ່າຍີ່ດຳ
ຢູ່ລາວກາຍ,ຊຸດອາພອນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ຮວາຢູ່ ດ້ຽນບຽນ, ລາຍເຈົາ ພັດມີສີສັນຫຼາກຫຼາຍ,
ປຽບເໝືອນບັນດາດອກໄມ້ປ່າ. ຊາວເຜົ່າຮ່າຍີ່ຮວາ ດຳລົງຊີວິດຕິດພັນກັບທຳມະຊາດ,
ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງນຳເອົາທຳມະຊາດມາປະດັບປະດາໃຫ້ຊຸດອາພອນຂອງຕົນ.
ສີສັນທົ່ວໄປທີ່ສຸດແມ່ນສີແດງ
ຫຼືສີແດງປະສົມກັບສີຂາວພ້ອມກັບເສັ້ນໄໝສີເຫຼືອງ, ສີຂຽວ. ຊາວເຜົ່າ
ຮ່າຍີ່ຮວາເຄີຍຖືໝວກທີ່ມີຍອຍງາມທີ່ສຸດ“.
ເພື່ອມີອາພອນຊຸດໜຶ່ງ, ແມ່ຍູງຊາວເຜົ່າ
ຮ່າຍີ່ຕ້ອງແສ່ວບາງເທື່ອຕ້ອງເສຍເວລາແຕ່ 5-6 ເດືອນຈຶ່ງສຳເລັດ.
ເລີ່ມຕົ້ນແມ່ນເລືອກວັດຖຸປະກອບ, ແບບລວດລາຍໃນເສື້ອ
ພ້ອມກັບປ່ຽງໂລຫະຮູບສາມຫຼ່ຽມ, ຮູບມົນ… ເພື່ອຕິດໃສ່ເສື້ອແມ່ຍິງ,
ສ້າງຄວາມງາມແບບອ່ອນນວນໃຫ້ຊຸດອາພອນທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ.
(ພາບປະກອບ)
ຖ້າຫາກຊຸດອາພອນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ຮວາ ມີສີສັນຫຼາກຫຼາຍ
ແລະ ຖືກຕັດຫຍິບ, ປັກແສ່ວຢ່າງລະອຽດລະອໍນັ້ນ, ຊຸດອາພອນຂອງແມ່ຍິງ
ຮ່າຍີ່ດ ຳຢູ່ແຂວງລາວກາຍ ພັດທຳມະດາງ່າຍດາຍ. ທັງໂສ້ງ,
ອ້ຽມຂອງແມ່ຍິງເຄີຍມີສີດຳ, ປະດັບປະດາລວດລາຍສີຟ້າຫຼືສີຂາວ. ຊຸດອາພອນຂອງເດັກນ້ອຍ,
ໂດຍສະເພາະແມ່ນໝວກໃສ່ຫົວຍາມໃດກໍ່ມີສີຫຼາກຫຼາຍກວ່າ.
ຈຸດພິເສດໃນຊຸດອາພອນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ດຳນັ້ນ ແມ່ນຜົມ ແລະ
ຜ້າພັນຫົວ. ແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ດຳ ມີເກົ້າຜົມປອມທີ່ເປຍດ້ວຍ ແລນ ງາມທີ່ສຸດ.
ບໍ່ພຽງແຕ່ເຮັດໃຫ້ຊຸດອາພອນມີຄວາມງາມກວ່າອີກເທົ່ານັ້ນ,
ເກົ້າຜົມປອມນີ້ຍັງມີຄຸນປະໂຫຍດຄືໝວກເພື່ອກັນແດດກັນຝົນ… ແລະຊ່ວຍແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ
ຮ່າຍີ່ມີຄວາມສະດວກໃນການອອກແຮງງານທຳການຜະລິດອີກດ້ວຍ.
ແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ດຳ ເມື່ອເອົາຜົວ, ເຄີຍເປຍຜົມ
ແລ້ວພັນອ້ອມຫົວ. ຫຼັງຈາກນັ້ນຈຶ່ງໃສ່ຜ້າພັນຢູ່ນອກ. ການເປຍຜົມ,
ໃສ່ຜ້າພັນຫົວນີ້ຍັງມີຄວາມໝາຍວັດທະນະທຳສະເພາະ. ທ່ານ ເຈິ່ນຫື້ວເຊີນ,
ນັກຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ສຳລັບແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ
ຮ່າຍີ່ດຳ, ຖ້າຫາກພັນຄໍ,
ເປັນຕົ້ນແມ່ນຜ້າພັນສີຄາມໝາຍຄວາມວ່າຜູ້ນັ້ນໄດ້ເອົາຜົວແລ້ວ.
ຕາມປະເພນີຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່. ຈອມຂວັນແມ່ນພາກສ່ວນຮັກສາວີນຍານ,
ດັ່ງນັ້ນເມື່ອເອົາຜົວແລ້ວແມ່ນຕ້ອງຮັກສາວີນຍານໄວ້ໃຫ້ແໜ້ນ.
ຍ້ອນເຫດນັ້ນເຂົາເຈົ້າຕ້ອງໃສ່ຜ້າພັນຫົວເພື່ອຮັກສາວີນຍານໄວ້“.
ຖ້າຫາກຊຸດອາພອນຂອງແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ
ຮ່າຍີ່ໄດ້ຮັບການປະດັບປະດາຢ່າງລະອຽດລະອໍນັ້ນ,
ຊຸດອາພອນຂອງຜູ້ຊາຍພັດທຳມະດາງ່າຍດາຍທີ່ສຸດ, ພຽງແຕ່ມີຜ້າພັນຫົວ,
ໂສ້ງເສື້ອ ແລະ ສາຍແອວ. ເສື້ອຂອງຜູ້ຊາຍຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ທີ່ເຄີຍນຸ່ງປະຈຳວັນແມ່ນຖືກແຍກຢູ່ຂີ້ແຮ້
ແລະ ໜ້າເອິກ, ເສື້ອບໍ່ກວ້າງ, ແຂບເສື້ອເອິກຕິດໃສ່ກັນດ້ວຍກະດຸມເຮັດດ້ວຍແພ,
ອັນໄດ້ສ້າງຄວາມແຂງແຮງລຳສັນໃຫ້ແກ່ຜູ້ຊາຍ. ສ່ວນໂສ້ງມີຫົວ (cap), ແລະ
ໂສ້ງຂາສັ້ນ. ເມື່ອນຸ່ງເຄີຍມັດສາຍແອວໃຫ້ແໜ້ນ.
ສາຍແອວບໍ່ພຽງແຕ່ມັດໃສ່ຕົວຄີງໃຫ້ແໜ້ນເທົ່ານັ້ນ,
ຫາກຍັງສ້າງຄວາມແຂງແຮງໃຫ້ແກ່ຜູ້ຊາຍອີກດ້ວຍ.
(ພາບປະກອບ)
ສິ່ງທີ່ເຫັນໄດ້ງ່າຍນັ້ນແມ່ນ,
ບັນດາລວດລາຍທີ່ປະດັບປະດາໃນຊຸດໂສ້ງເສື້ອຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່
ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມກົມກຽວລະຫວ່າງມະນຸດກັບທຳມະຊາດ.
ບັນດາລວດລາຍໃນຊຸດອາພອນຍັງສ່ອງແສງເຖິງຊີວິດການເປັນຢູ່, ປະເພນີ,
ການເຄື່ອນໄຫວດ້ານວັດທະນະທຳທີ່ອຸດົມສົມບູນຂອງຊາວເຜົ່າຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່
ອີກດ້ວຍ. ຖ້າມີໂອກາດເຂົ້າຮ່ວມບັນດາງານບຸນຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່,
ນັກທ່ອງທ່ຽວສາມາດຮູ້ສຶກໄດ້ຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈ, ຄວາມຮັກຂອງເຂົາເຈົ້າ
ຜ່ານຊຸດອາພອນດັ່ງກ່າວ. ສຳລັບປະຊາຄົມຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່,
ເລື່ອງຮັກສາບັນດາຊຸດອາພອນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊົນເຜົ່າຕົນນັ້ນ,
ໄດ້ເປັນການປະກອບສ່ວນຮັກສາວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອໃຫ້ລຸ້ນຕໍ່ໆໄປ.