แม้งานจะจัดขึ้นแค่ 2 วัน แต่ก็มีการเตรียมงานร่วมเดือน

หลังจากจัดงานศพให้แก่สามีเมื่อ 5ปีก่อน นาง เรอจัมเนิม ที่หมู่บ้านแคบ 1ตำบลอีอา เมอนง อำเภอจือปัล จังหวัดยาลายได้จัดงานเปอร์ที แม้งานจะจัดขึ้นแค่ 2 วัน แต่ก็มีการเตรียมงานร่วมเดือน โดยตั้งแต่ช่วงเช้าตรู่ ชาวบ้านได้มาชุมนุมภายใต้ร่มต้นไม้ใหญ่ที่มีอายุกว่า 1 ร้อยปีเพื่อเตรียมทำการฆ่าสัตว์บูชายัญตามประเพณีดั้งเดิมท่ามกลางเสียงตีฆ้องที่ดังไปถึงทุกหมู่บ้าน โดยผู้เฒ่าผู้แก่จะตีฆ้องใหญ่ ส่วนเยาวชนจะตีฆ้องเล็กทำให้เสียงฆ้องดังกังวาลไปถึงหน้าผาที่อยู่ไกลๆและมีเสียงสะท้อนกลับมาจากโลกของหย่าง นาง เรอจัมเนิมเผยว่า นี่คือประเพณีเก่าแก่ของชาวบ้าน ซึ่งเธอรู้สึกดีใจเป็นอย่างยิ่งที่ได้จัดงานเปอร์ทีให้แก่สามี“สามีของดิฉันจากโลกนี้ไป 5ปีแล้ว ปีนี้ ดิฉันและชาวบ้านจัดงานเปอร์ทีให้แก่สามีตามประเพณีของชนเผ่ายาราย ก็รู้สึกเสียใจนิดหน่อยที่ไม่ได้นำข้าวมาไหว้ที่หลุมศพอีกและหวังว่า ดวงวิญญาณของสามีจะไปสู่สุคติ”

งานเปอร์ทีคืองานเทศกาลที่ใหญ่ที่สุดของชนเผ่ายาราย โดยชาวบ้านทุกคนจะบริจาคสิ่งของและร่วมแรงร่วมใจเพื่อสร้างบรรยากาศแห่งเทศกาลอย่างครึกครื้นทั้งตอนกลางวันและกลางคืนผ่านกิจกรรมวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ต่างๆ เช่น การแสดงตีฆ้อง การฟ้อนรำพื้นเมือง การแกะสลักหุ่นไม้รอบสุสาน และการก่อสร้างสุสาน ในตลอดช่วงการจัดงาน มีการดื่มเหล้าอุ การตีฆ้องและการฟ้อนรำซวาง โดยชาวบ้านจะจับมือยืนล้อมเป็นวงกลมและเดินทวนเข็มนาฬิกา ในงานนี้ เราจะพบเห็นคนเมาเหล้า คนนอนหลับ คนตื่นและไม่มีเส้นแบ่งระหว่างคนที่มีชีวิตและคนตาย นาย เรอเจิมดอ ผู้เฒ่าของหมู่บ้าน Pleikep Ping ตำบลอีอาเมอนง อำเภอจือปัล จังหวัดยาลายได้เผยว่า งานเปอร์ทีได้รับการสืบทอดกันมาหลายรุ่นเพราะเป็นเอกลักษณ์วัฒธรรมของชนเผ่ายาราย“งานเปอร์ทีเป็นเทศกาลที่สำคัญของชนเผ่ายาราย โดยมีการแกะสลักหุ่นไม้รอบสุสานและการฟ้อนรำซวาง ซึ่งต้องพยายามอนุรักษ์กิจกรรมวัฒนธรรมนี้ให้คงอยู่ตลอดไป”

งานเปอร์ทีคืองานเทศกาลที่ใหญ่ที่สุดของชนเผ่ายาราย

นอกจากกิจกรรมวัฒนธรรมที่โดดเด่นต่างๆ งานเปอร์ทียังเป็นการแสดงให้เห็นถึงความเหนียวแน่นในชุมชนชนเผ่ายาราย โดยไม่ว่าจะอาศัยอยู่ที่หมู่บ้านไหน ใกล้หรือไกล แต่ชาวบ้านต่างก็พยายามเดินทางมาร่วมงานอยู่เสมอ ส่วนบรรยากาศวัฒนธรรมฆ้องเตยเงวียนสะท้อนออกมาในงานเปอร์ทีอย่างชัดเจนและไม่มีเทศกาลใดเหมือน ดร.เหงวียนถิกิมเวิน อดีตผู้อำนวยการพิพิธภัณฑ์จังหวัดยาลายได้เผยว่า การอนุรักษ์เอกลักษณ์วัฒนธรรมของงานเปอร์ทีมีความจำเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งต้องให้ความสนใจและทำความเข้าใจเกี่ยวกับงานนี้อย่างถูกต้อง“เพื่ออนุรักษ์งานเทศกาลเหล่านี้ ต้องมีส่วนร่วมรับผิดชอบของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะสำนักงานวัฒนธรรม การกีฬาและการท่องเที่ยวและองค์การสังคมต่างๆ อีกทั้งต้องรณรงค์และแนะนำให้ชาวบ้านอนุรักษ์ประเพณีด้วยวิธีที่ประหยัด”

งานเปอร์ทีไม่เพียงแต่เป็นการเชื่อมโยงระหว่างผู้ที่ยังมีชีวิตอยู่กับคนตายเท่านั้น หากยังเป็นเอกลักษณ์วัฒนธรรมของชนเผ่ายารายในเขตที่ราบสูงเตยเงวียนอีกด้วย ดังนั้น การอนุรักษ์งานเปอร์ทีก็ถือเป็นการอนุรักษ์บรรยากาศวัฒนธรรมพื้นเมืองของชนเผ่ายาราย.