ศูนย์วิจัยนิวเคลียร์ Natanz ของอิหร่าน (AFP)

ในการประเมินล่าสุด ทั้งอิหร่านและประเทศมหาอำนาจในกลุ่ม P5+1 ประกอบด้วย สหรัฐ อังกฤษ ฝรั่งเศส จีน รัสเซีย และเยอรมนีต่างแสดงความเห็นว่า กระบวนการนี้ได้มาถึงขั้นตอนชี้ขาดและใกล้บรรลุข้อตกลงฉบับสุดท้ายแล้ว

การเจรจาได้บรรลุความคืบหน้าที่สำคัญ

ในข้อความที่ลงบนเครือข่ายสังคมออนไลน์ทวิตต์เตอร์เมื่อวันที่ 3 มีนาคม โฆษกกระทรวงต่างประเทศอิหร่าน Saeed Khatibzadeh ได้กล่าวว่า การเจรจารอบต่างๆในกรุงเวียนนายังคงดำเนินต่อไป ก่อนหน้านั้น 2 วัน นาย Saeed Khatibzadeh ยืนยันว่า การเจรจาได้บรรลุความคืบหน้าที่สำคัญ ทุกฝ่ายได้บรรลุความเห็นพ้องเป็นเอกฉันท์ในเกือบทุกประเด็น และโอกาสบรรลุข้อตกลงกำลัง "อยู่ในมือ"

เช่นเดียวกับทัศนะดังกล่าว นาย มิคาอิล อุลยานอฟ หัวหน้าคณะนักเจรจาด้านนิวเคลียร์ของรัสเซียได้แสดงความเห็นว่า กระบวนการเจรจาเพื่อฟื้นฟูข้อตกลงนิวเคลียร์ของอิหร่านและการยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรใกล้จะสิ้นสุด เพราะเหลือปัญหาที่ยังคั่งค้างอยู่ที่ยังไม่ได้รับการแก้ไขอีกไม่มากนัก ในขณะเดียวกัน นาย Wang Qun หัวหน้าคณะผู้แทนถาวรของจีนประจำสำนักงานสหประชาชาติ ณ เมืองเจนีวา ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ก็ได้กล่าวว่า กระบวนการเจรจาได้อยู่ในช่วงสุดท้ายและทุกฝ่ายต่างมองเห็นความหวังในการฟื้นฟูข้อตกลงดังกล่าว

สำหรับฝ่ายสหรัฐ ถึงแม้จะมีการประเมินที่ค่อนข้างระมัดระวังมากขึ้น แต่โฆษกกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ เน็ด ไพรซ์ ก็ได้กล่าวว่า การเจรจาเพื่อฟื้นฟูข้อตกลงนิวเคลียร์ของอิหร่านกำลังอยู่ในโค้งชี้ขาด ก่อนหน้านั้น เมื่อทุกฝ่ายกำลังเตรียมเข้าสู่การเจรจารอบล่าสุด เจ้าหน้าที่ของทางการสหรัฐบางคนก็ให้ข้อสังเกตว่า การบรรลุข้อตกลงนั้น "อยู่ไม่ไกลนัก"

แต่อย่างไรก็ตาม ในทางเป็นจริง ความขัดแย้งที่สำคัญซึ่งส่วนใหญ่เป็นความขัดแย้งระหว่างสหรัฐกับอิหร่านยังไม่ได้รับการแก้ไข และเส้นทางข้างหน้ายังคงต้องการความเห็นพ้องของฝ่ายที่เกี่ยวข้อง 

โฆษกกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ เน็ด ไพรซ์ (AFP)

ยังมีอุปสรรคนานัปการและต้องการความพยายามมากขึ้น

โฆษกกระทรวงการต่างประเทศอิหร่าน Saeed Khatibzadeh ระบุว่า มีปัญหาคั่งข้างอยู่ 3 ประเด็นในการเจรจา นั่นคือ ขอบเขตของการยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรต่ออิหร่าน การค้ำประกันว่าสหรัฐจะไม่ถอนตัวจากข้อตกลงนี้อีกครั้ง และการปฏิบัติตามพันธกรณีนิวเคลียร์ของอิหร่าน นักวิเคราะห์หลายคนก็มีความเห็นว่า สิ่งเหล่านี้เป็นประเด็นหลักของข้อตกลงฉบับสุดท้ายและเป็นอุปสรรคที่ใหญ่ที่สุดที่ทำให้แต่ละฝ่ายยังไม่สามารถบรรลุความเห็นพ้องเป็นเอกฉันท์อย่างสมบูรณ์ถึงแม้ว่าจะมีการเจรจา 9 รอบแล้วก็ตามตั้งแต่เดือนเมษายนปี 2021 โดยเฉพาะ สิ่งที่น่าเป็นห่วงที่สุดคือ ทุกฝ่ายยังไม่ได้สร้างความไว้วางใจ และสิ่งนี้ดูเหมือนว่าจะทำให้ฝ่ายตะวันตกหมดความอดทน

ในคำแถลงเมื่อวันที่ 1 มีนาคม นาย เน็ด ไพรซ์ โฆษกกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐได้ยืนยันว่า วอชิงตันและพันธมิตรได้เตรียมแผนการที่ 2 ถ้าหากการเจรจาประสบความล้มเหลว ซึ่งถือเป็นข้อความเตือนว่า ความอดทนของฝ่ายตะวันตกมีจำกัด และวอชิงตันจะไม่เขาร่วมการเจรจาที่ไม่มีประสิทธิผลแบบไม่มีกำหนด ในขณะเดียวกัน โฆษกกระทรวงการต่างประเทศของฝรั่งเศสยังกล่าวว่า ทุกฝ่ายที่เข้าร่วมเจรจาควรบรรลุข้อตกลง "ภายในหนึ่งสัปดาห์" ส่วนโฆษกกระทรวงการต่างประเทศอิหร่าน ซาอีด คาติบซาเดห์ กล่าวว่า อิหร่านจะไม่ยอมรับเส้นตายใดๆ ที่ฝ่ายตะวันตกกำหนดสำหรับการฟื้นฟูข้อตกลงนิวเคลียร์

ทั้งนี้สามารถเห็นได้ว่า ถึงแม้การเจรจาจะมีความคืบหน้า แต่ความแตกต่างด้านทัศนะพื้นฐานระหว่างทุกฝ่ายยังสูงมาก เมื่อวันที่ 3 มีนาคม ผู้ประสานงานของสหภาพยุโรป Enrique Mora ได้โพสต์ทางทวิตเตอร์ว่า การเจรจาเพื่อฟื้นฟู JCPOA กำลังอยู่ในระยะสุดท้าย แต่ "ยังไม่สิ้นสุดอย่างแน่นอน" นี่เป็นกระบวนการเจรจาที่ซับซ้อนและไม่มีอะไรค้ำประกันความสำเร็จ ดังนั้นทุกฝ่ายยังคงต้องยืนหยัดใช้ความพยายามต่อไปเพื่อบรรลุเสียงพูดเดียวกันในเร็วที่สุด.