ช่างศิลป์ อามา ฮ ลวาน

ช่างศิลป์ อามา ฮ ลวาน ชาวบ้าน อากอ ดฮอง แขวงเตินเหลย นครบวนมาถวด จังหวัดดั๊กลั๊กสามารถผลิตและเล่นเครื่องดนตรีพื้นเมืองต่างๆของชนกลุ่มน้อยเผ่าเอเด แต่เขาเป็นคนจำนวนน้อยในหมู่บ้านที่เล่นเครื่องดนตรีเหล่านี้เป็น เทศกาลและขนบธรรมเนียบประเพณีของหมู่บ้านหลายอย่างได้ถูกลืมไปและเครื่องดนตรีหลายอย่าง เช่น ฆ้อง แตรและขลุ่ยตอนนี้เหลืออยู่แค่ในความทรงจำเท่านั้น ช่างศิลป์อามา ฮ ลวานจึงพยายามฟื้นฟูการผลิตเครื่องดนตรีพื้นเมืองที่ตนสามารถผลิตได้และไปหาผู้สูงอายุที่มีความรู้เกี่ยวกับเครื่องดนตรีพื้นเมืองเพื่อจดข้อมูลและศึกษาวิธีการผลิตเครื่องดนตรีด้วย วัสดุที่หาได้ง่าย เช่น ไม้ไผ่ เขาควาย น้ำเต้าแห้งและขี้ผึ้ง ซึ่งช่างศิลป์อามา ฮ ลวาน สามารถผลิตเครื่องดนตรีพื้นเมืองต่างๆของชนกลุ่มน้อยเผ่าเอเด เช่น “ดิงนัม” “ดิงป๊วด” และ “ตั๊กตา” เป็นต้น แล้วนำมาแสดงในเทศกาลต่างๆของหมู่บ้าน โดยเฉพาะในรายการแสดงศิลปะทั่วประเทศ คุณ อามา ฮ ลวาน เผยว่า “ในระหว่างการเดินทางถึงท้องถิ่นต่างๆ ผมเห็นว่า ส่วนใหญ่ไม่สามารถพบเห็นเครื่องดนตรีพื้นเมือง เช่น “ดิงป๊วด” และ “ดิงนัม” ได้ ซึ่งหมายความว่า มันสูญหายไป ดังนั้นเมื่อผมเกษียณอายุราชการปี 1999 ผมได้ตั้งใจฟื้นฟูและพยายามผลิตเครื่องดินตรีพื้นเมืองที่เคยผลิตในสมัยก่อนแล้วเล่นเองซึ่งชาวบ้านที่ได้ฟังเสียงดนตรีเหล่านี้ ต่างก็ชอบมาก โดยเฉพาะผู้สูงอายุในหมู่บ้านบางคนบอกกับผมว่า คุณได้พาเราไปสู่อดีตที่บรรพบุรุษเราเล่นเครื่องดนตรีเหล่านี้”

จากความหลงไหลวัฒนธรรมเช่นเดียวกันกับคุณ อามา ฮ ลวาน ช่างศิลป์เลืองซวนเหงียบ ชาวบ้านกั๋ง ตำบลมนเซิน อำเภอกอนกวง จังหวัดเหงะอาน ได้ก่อตั้งสโมสรศิลปะการร้องเพลงพื้นเมืองของชนกลุ่มน้อยเผ่าไท โดยมีสมาชิกประมาณ 40 คน นอกจากนี้เขาก็สงวนเวลาเพื่อแสวงหา สะสม ผลิตและเก็บรักษาเครื่องดนตรีพื้นเมืองต่างๆ เช่น แคน ขลุ่ย พิณ “หญิ” และพิณ “ติ๊ง” แล้วผ่านสโมสรเขาก็พยายามสืบทอดความหลงไหวให้แก่คนรุ่นหลัง  “เดี๋ยวนี้คนรุ่นใหม่ชอบเครื่องดนตรีสมัยใหม่ และลืมดนตรีพื้นเมืองไปหมด ดังนั้นผมได้ก่อตั้งสโมสรนี้เพื่อรวบรวม ฝึกและสอนการเล่นดนตรีพื้นเมืองให้แก่คนรุ่นหลัง ซึ่งได้บรรลุผลงานในเบื้องต้นโดยสามารถอนุรักษ์และส่งเสริมเครื่องดนตรีเหล่านี้และคนรุ่นใหม่หลายคนสามารถเล่นดนตรีเบื้องต้นได้ ปัจจุบันนี้มีเด็กประมาณ 20 คนกำลังเรียนที่สโมสร”

ช่างศิลป์เลืองซวนเหงียบ

สโมสรของคุณเลืองซวนเหงียบและสโมสรต่างๆของตำบลมนเซินได้เข้าร่วมรายการแสดงศิลปะทั้งภายในและนอกจังหวัด ซึ่งมีส่วนร่วมนำเพลงพื้นเมืองและเครื่องดนตรีพื้นเมืองของชนกลุ่มน้อยเผ่าไทมาใกล้ชิดกับประชาชนทั่วประเทศ

แต่อย่างไรก็ตาม แม้ได้พยายามฟื้นฟูและอนุรักษ์เอกลักษณ์วัฒนธรรมของประชาชาติแต่ช่างศิลป์ อามา ฮ ลวาน และเลืองซวนเหงียบยังต้องครุ่นคิดอยู่เสมอเพื่อสามารถอนุรักษ์ สอนและส่งเสริมคุณค่าของเครื่องดนตรีให้แก่คนรุ่นหลังได้อย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะสามารถแสวงหาผู้ที่มีความหลงไหลเพื่อสานต่อคนรุ่นก่อนอีกด้วย ช่างศิลป์ อามา ฮ ลวาน กล่าวว่า “คุณค่าวัฒนธรรมนี้สูญหายไปเกือบทั้งหมด มีแค่สองสามคนสามารถเล่นเครื่องดนตรีพื้นเมืองบางชนิดเป็นเท่านั้น ส่วนผมเองก็อยู่ในวัย 79 ปีแล้ว ยากที่จะแสวงหาผู้ที่สามารถเล่นดนตรีพื้นเมืองเหล่านี้ได้ ดังนั้นผมได้ยื่นข้อเสนอต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและรัฐเพื่อพิจารณาถึงเรื่องนี้”

ด้วยความหลงไหลและการเข้าร่วมอย่างเข้มแข็งของช่างศิลป์ต่างๆดังคุณ อามา ฮ ลวานและคุณเลืองซวนเหงียบ หน่วยงานวัฒนธรรมได้มีนโยบายอย่างเป็นรูปธรรมและมีประสิทธิภาพเพื่อให้กำลังใจช่างศิลป์ในการอนุรักษ์และส่งเสริมคุณค่าวัฒนธรรมของประชาชาติให้นับวันขยายผลมากขึ้น.