( VOVworld )-ในวิถีชีวิตปัจจุบัน ชาวเวียดนามจะใช้น้ำประปาเพื่อการอุปโภคบริโภค  ดังนั้นภาพชาวเมืองเก่าฮอยอานตักน้ำในบ่อน้ำโบราณด้วยชะลอมตักน้ำจึงกลายเป็นภาพที่หาดูได้ยาก  น้ำจากบ่อน้ำถูกนำไปปรุงอาหารพื้นเมืองของฮอยอานเช่น กาวเหลิ่วหรือบะหมีกาวเหลิ่วและหมี่กว่าง ชงชาและกาแฟ  บ่อน้ำโบราณทำให้วิถีชีวิตทางวัฒนธรรมของชาวฮอยอานมีคุณค่ามากยิ่งขึ้น

ชาวฮอยอานยังคงรักษาประเพณีการปรุงอาหารหรือชงชาด้วยน้ำในบ่อน้ำโบราณเช่นบ่อน้ำบ๊าเละและบ่อน้ำของตระกูลเจิ่นและลิว อันเป็นการย้ำเตือนชาวฮอยอานเกี่ยวกับขนบธรรมเนียมประเพณีและประวัติศาสตร์ของผืนแผ่นดินฮอยอาน  นายหวอห่งเหวียด เจ้าหน้าที่ศูนย์อนุรักษ์วัฒนธรรมฮอยอานเปิดเผยว่า “ ที่ฮอยอานมีบ่อน้ำโบราณในหลายแห่ง โดยเฉพาะในย่านเก่าแก่ ซึ่งบ่อน้ำเหล่านี้อยู่ใกล้ๆกันหลายๆบ่อซึ่งห่างจากบ่อบ๊าเละประมาณ ๑๐๐-๒๐๐เมตรเท่านั้น  แม้ว่าปัจจุบันมีระบบน้ำประปาเพื่อบริโภคและซักผ้า แต่ชาวฮอยอานยังคงใช้น้ำในบ่อน้ำบ๊าเละในการปรุงอาหารเพราะน้ำมีรสหวานทำให้ปรุงอาหารอร่อยกว่า ”

ผู้เฒ่าผู้แก่ในฮอยอานเล่าว่า บ่อน้ำบ๊าเละมีมาตั้งแต่สมัยของชาวจามราวศตวรรษที่ ๘-๙  ชาวฮอยอานมักใช้น้ำในบ่อบ๊าเละในการปรุงอาหารเพื่อเซ่นไหว้ในวันขึ้น ๑ ค่ำและ๑๕ค่ำและอาบน้ำให้เด็กที่เพิ่งลืมตาดูโลก นักท่องเที่ยวเมื่อมาฮอยอานได้ลิ้มลองกาวเหลิ่วหรือบะหมี่กาวเหลิ่วและขนมหวานงาดำแต่ไม่มาบ่อน้ำโบราณบ๊าเละก็ถือว่ามาไม่ถึงฮอยอานเพราะแหล่งน้ำนี้ทำให้อาหารสองอย่างดังกล่าวอร่อยมากขึ้นและสร้างชื่อเสียงให้แก่อาหารสองอย่างนี้ด้วย  บ่อน้ำโบราณบ๊าเละมีอายุราวหนึ่งพันปีแต่ยังไม่แห้งขอดซักที  คุณเหวียดเปิดเผยต่อไปว่า “ น้ำในบ่อบ๊าเละเป็นน้ำบริโภคของชาวบ้านที่นี่ โดยเฉพาะใช้ปรุงอาหารและดื่ม  อาหารปรุงด้วยน้ำในบ่อบ๊าเละจะอร่อยและได้รสชาดดีกว่า  ปัจจุบันมีคุณลุงเดื่องและอีก๘ คนขนส่งน้ำให้แก่สถานทำการผลิต ภัตคารและโรงแรมเพื่อปรุงกาวเหลิ่วและเฝอหรือก๋วยเตี๋วยหรือส่งน้ำให้แก่ร้านกาแฟ ”

ปัจจุบันในฮอยอานมีบ่อน้ำดาบาลกว่า ๘๐แห่ง  บ่อน้ำเหล่านี้แม้จะอยู่ใกล้น้ำเค็ม โดยอยู่ใกล้น้ำเค็มที่สุดประมาณ ๖-๑๐เมตรเท่านั้น แต่น้ำในบ่อยังเป็นน้ำจืดธรรมชาติและระดับน้ำในบ่อยังสูงแม้จะในวันที่แดดแรงและอากาศแห้ง

นายเหวียดเล่าต่อว่า บ่อน้ำโบราณฮอยอานสะท้อนความเชื่อมโยงระหว่างชุมชนชาวจามกับชุมชนชาวเวียดในฮอยอาน  และบ่อน้ำมี ๓ รูปแบบได้แก่ ทรงกลม ทรงสี่เหลี่ยมจัตุจัสและปากบ่อเป็นทรงกลมส่วนก้นบ่อเป็นทรงสี่เหลี่ยมจัตุจัส บ่อน้ำถูกก่อสร้างด้วยอิฐอย่างเดียวและใช้ไม้ซาดสร้างเป็นโครงก่อนสร้างด้วยอิฐ  โครงไม้ทำให้บ่อน้ำทนทานใช้ได้นาน  บ้านคุณลุงลิวหุ่งยังคงอนุรักษ์บ่อน้ำบาดาลของตระกูลลิวให้อยู่ในสภาพสมบูรณ์  คุณลุงลิวหุ่งกล่าวว่า  “ เมื่อก่อสร้างบ้านบูชาตระกูลเราก่อสร้างบ่อน้ำแห่งนี้ด้วย  บ่อน้ำถือเป็นมรดกของบรรพบุรุษ ซึ่งเราต้องรักษา เมื่อก่อสร้างบ่อน้ำ พวกเขาได้ผสมปูนกับหนามกระบองเพชรให้เข้ากันแล้วนำไปก่อสร้าง  ภายในบ่อน้ำมีแผ่นไม้ซาดขนาด ๒๕ เซ็นติมเตรติดที่ ๔ มุมของบ่ำน้ำ มันยังคงสภาพเดิมและยังแข็งแรงอยู่ ”

ที่บ่อน้ำแต่ละแห่งมีโต๊ะบูชาเจ้าบาดาล  ชาวฮอยอานสมัยโบราณมีความเชื่อว่า บ่อแต่ละแห่งจะมีเจ้าบาดาลคุ้มครองและความเชื่อนี้ยังคงได้รับการสืบสานมาตราบเท่าทุกวันนี้  คุณลุงลิวหุ่งเล่าว่า  “ บางครั้งถมดินปิดบ่อ ครอบครัวก็มักประสบโชคร้าย  ในทุกๆวันขึ้น ๑๔ค่ำและวันแรม๓๐ค่ำจะจุดธูปถวายเจ้าบาดาล  เครื่องเซ่นไหว้เจ้าบาดาลเป็นเครื่องเซ่นไหว้ทั่วไปเช่น ธูป ตะเกียงและผลไม้    ชาวฮอยอานบูชาเทพเจ้า ๕องค์ได้แก่ เจ้าที่ เทพเจ้าแห่งไฟ เจ้าบาดาล พระภูมิและเทพเจ้าซอย ”

บ่อน้ำโบราณเป็นโบราณสถานส่วนหนึ่งในมรดกวัฒนธรรมนามธรรมของฮอยอานที่มีวัดเกิ่วหรือวัดสะพาน แม่น้ำหว่าย บ้านโบราณและวัดวาอารามโบราณต่างๆ ซึ่งขาดมิได้ในวิถีชีวิตของชาวฮอยอานมาตราบเท่าทุกวันนี้./.