ผลิตภัณฑ์ผ้าทอของชาวเกอตู

ชนเผ่าเกอตูเป็นหนึ่งในไม่กี่กลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยในพื้นที่ภูเขาเจื่องเซินและเขตที่ราบสูงเตยเงวียน ที่ยังคงรักษาอาชีพปลูกต้นฝ้ายและงานหัตถกรรมทอผ้า ซึ่งที่นี่มีพันธุ์ฝ้ายพื้นเมืองต่างๆ เช่น kpay plâng, kpay lao, kpay plưng โดยสาวเกอตูทุกคนต่างต้องเรียนรู้วิธีการทอผ้าก่อนถึงวัยแต่งงาน ซึ่งถือเป็นบรรทัดฐานคุณค่าทางจิตใจพร้อมเป็นมาตรฐานในการประเมินความสามารถและคุณธรรมของผู้หญิงเกอตู

อาชีพทอผ้าของชนเผ่าเกอตูเป็นงานหัตถกรรมที่ทำด้วยมือทุกขั้นตอน ตั้งแต่การเลือกใยฝ้าย ย้อมสี การออกแบบลวดลาย การติดลูกปัด การเย็บและการปัก ไปจนถึงขั้นตอนการทำเป็นชุดแต่งกาย นักวิจัยวัฒนธรรมพื้นบ้าน หวอวันเหว่ เผยว่า

“ชาวเกอตูมีอาชีพพื้นบ้านหลายอาชีพ เช่น อาชีพทอผ้า อาชีพเย็บปักถักร้อย และอาชีพแกะสลักไม้ ซึ่งในนั้น อาชีพทอผ้ามีความโดดเด่นและความสำคัญอย่างมากสำหรับชาวเกอตู โดยความแตกต่างที่สามารถมองเห็นได้ชัดเจนคือชุดแต่งกายของชาวเกอตูไม่มีสีสันที่หลากหลายเหมือนของกลุ่มชาติพันธุ์อื่นๆ ในพื้นที่เขตตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งมีหมวกที่ติดลูกปัดประดับจำนวนมากและได้รับการตกแต่งอย่างพิถีพิถัน ส่วนของชาวเกอตูนั้นจะมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวด้วยสีประจำคือสีดำและสีแดง แซมด้วยสีฟ้า สีขาวและสีเหลือง ซึ่งตามความเชื่อของชาเกอตูคือ สีดำเป็นสีของดิน สีแดงคือท้องฟ้า สีฟ้าคือภูเขาและป่าไม้  ส่วนสีขาวก็แต่งแต้มให้สีอื่น ๆ และลวดลายมีความโดดเด่นขึ้น”

สำหรับเครื่องทอผ้าของชาวเกอตูนั้นจะทำจากไม้ไผ่ โดยเครื่องทอผ้าที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังคงได้รับการเก็บรักษาไว้อยู่คือเครื่องทอผ้าที่มีชื่อว่า inđônêsiên ที่ต้องใช้เท้าประคองเครื่องให้นิ่งและทอผ้าด้วยมือ ถึงแม้มีโครงสร้างที่ค่อนข้างเรียบง่ายและทำลวดลายผ้าได้จำกัด แต่เครื่องทอผ้าตัวนี้สามารถทอผ้าที่เต็มเปี่ยมด้วยเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชาวเกอตู นอกจากนี้ ชาวเกอตูก็ได้คิดค้นเครื่องมือต่างๆ  ขึ้นมาเพื่อใช้ในการแปรรูปด้าย เช่น เครื่องกรอด้าย เครื่องมือแยกเมล็ด êết เครื่องตีฝ้าย tơrơmế เครื่องปั่นด้าย chia ไม้กรอฝ้าย plau เครื่องบิดเส้นด้าย tra ca เป็นต้น

เมื่อพูดถึงอาชีพทอผ้าของชาวเกอตูนั้น ก็ต้องกล่าวถึงเทคนิคการทอลวดลายและประดับด้วยลูกปัด ลายคลื่น และเทคนิคการเย็บที่เป็นเอกลักษณ์ โดยเฉพาะการร้อยลูกปัดที่ถือเป็นขั้นตอนที่มีความพิถีพิถันและประณีตมาก ที่สร้างคุณค่าสุดพิเศษให้แก่ผ้าทอและชุดแต่งกายของชาวเกอตู นาง อาบิงถิหงอก ชาวบ้านที่ตำบลลัง อำเภอเตยยาง จังหวัดกว๋างนาม เผยว่า

“ถ้าเราชอบลวดลายแบบไหนก็ทอแบบนั้น สีสันก็ตามแต่ชอบ ทอผ้าควรเลือกสีดำเพราะเป็นสีหลัก ส่วนสีอื่น เช่น สีเหลือง สีแดง สีฟ้า เราใช้เติมแต่งเพิ่มเพื่อให้ลวดลายดูสวยงามและมีชีวิตชีวา ซึ่งลวดลายที่พวกเราปักนั้นก็ได้รับแรงบันดาลใจจากสิ่งต่างๆ รอบตัว เช่น ใบไม้ นก บ้านยกพื้น บ้าน Gươl เป็นต้น”

ผู้หญิงชาวเกอตูกำลังทอผ้า

ปัจจุบัน หมู่บ้านทอผ้าของชาวเกอตูกำลังได้รับการบูรณะและพัฒนาในพื้นที่จังหวัดกว๋างนาม ได้แก่ หมู่บ้าน Zara ตำบล Tàbhing หมู่บ้าน Côngdồn ตำบล Zhuôi อำเภอนามยาง หมู่บ้าน Bhơhôông ตำบล Sôngkôn อำเภอโดงยาง หมู่บ้าน Achinr ตำบล Atiêng อำเภอเตยยาง และหมู่บ้าน Pơr’ning ตำบล Lăng อำเภอเตยยาง นาย Bh’ling Phát หัวหน้าหมู่บ้าน Pơr’ning ตำบล Lăng อำเภอเตยยาง จังหวัดกว๋างนาม เผยว่า  

“สิ่งที่น่าดีใจคือ อาชีพทอผ้าแบบดั้งเดิมยังคงได้รับการอนุรักษ์ โดยการทอผ้าในยุคปัจจุบันมีการถ่ายทอดให้แก่คนรุ่นใหม่ โดยตอนนี้ มีคนรุ่นใหม่จำนวนมากที่รู้จักวิธีการทอผ้า ซึ่งชาวบ้านที่นี่ทอผ้าเพื่อใช้ในชีวิตประจำวันเป็นส่วนใหญ่ และบางส่วนก็เพื่อจำหน่าย สิ่งที่ยากก็คือ การหาตลาดจำหน่าย ตามธรรมเนียมของชาเกอตู ผู้หญิงเมื่อออกเรือนแต่งงานต้องเตรียมผ้า tút เพื่อมอบเป็นของขวัญให้แก่บ้านฝ่ายชาย”

ทั้งนี้ ผลิตภัณฑ์ผ้าทอของชาวเกอตูมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว โดยเมื่อเดือนสิงหาคมปี 2014 อาชีพทอผ้าของชาวเกอตูในจังหวัดกว๋างนามได้รับการรับรองจากกระทรวงวัฒนธรรม กีฬา และการท่องเที่ยวเวียดนามให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมนามธรรมระดับชาติ.