พืชสมุนไพรหลายชนิดหาได้จากเขตป่าเขาและริมลำธาร

ประสบการณ์เกี่ยวกับการทำยาสมุนไพรของชนเผ่าเย้าแดงได้รับการสืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน โดยครอบครัวชาวเผ่าเย้าแดงส่วนใหญ่ใช้ยาสมุนไพรเพื่อรักษาโรคประจำตัวตามประสบการณ์ที่มีอยู่และหมู่บ้านแต่ละแห่งต่างมีหมอที่รักษาโรคด้วยยาสมุนไพร ซึ่งพืชสมุนไพรหลายชนิดหาได้จากเขตป่าเขาและริมลำธาร ซึ่งชาวเผ่าเย้าแดงใช้ลำต้น ใบ เปลือกไม้และรากไม้ของพืชสมุนไพรในการทำยาสมุนไพรรักษาโรค คุณ ฝุ่งหมุ่ยเหวียน ตำบลฟานแทง ได้เผยว่า

“ชาวเผ่าเย้ามียาสมุนไพรหลายชนิด  โดยได้รับการตั้งชื่อเป็นภาษาชนเผ่าเย้า ซึ่งพืชสมุนไพรส่วนใหญ่หาได้ในป่าและพืชสมุนไพรบางชนิดได้รับการปลูกเพื่อการอนุรักษ์”

ชนเผ่าเย้าแดงประเมินภาวะโรค สุขภาพและอายุของผู้ป่วยเพื่อเตรียมยา  การปรุงยามีหลายแบบ เช่น ต้ม ทำเป็นก้อนหรือใช้ผสมน้ำเพื่อใช้อาบ เป็นต้น ยาสมุนไพรบางชนิดไม่มีชื่อ โดยเรียกตามการใช้ยา เช่น ยาแก้ปวดท้องและยาแก้ปวดฟัน  นาง หลีหมุ่ยซิง ตำบลฟานแทง ได้เผยว่า

“ยาของชนเผ่าเย้าแดงสามารถรักษาโรคต่างๆ เช่น อาการปวดสะโพก  อาการปวดท้องหรือ เจ็บมือ เป็นต้น ช่วยบำรุงสุขภาพและช่วยฟื้นฟูงร่างกายให้เร็วขึ้น”

ผลิตภัณฑ์ยาสมุนไพร

เมื่อก่อนนี้ ชาวเผ่าเย้านิยมใช้สมุนไพรสดและสมุนไพรอบแห้งในการปรุงยา   ส่วนปัจจุบัน ได้มีการแปรรูปอย่างหลากหลาย เช่น ยาสมุนไพรแห้ง ยาหยอดและยาพอก และมีบรรจุภัณฑ์ที่สวยงามเพื่อการจำหน่าย นาย บ่านแส่งแหว่าง ตำบลฟานแทง ได้เผยว่า

“ก่อนหน้านี้ พวกเราทำยาไม่เป็นระบบ ทำยาเพื่อรักษาโรคให้แก่ชาวบ้านเท่านั้น แต่ ปัจจุบัน ผลิตภัณฑ์ยาสมุนไพรสามารถจำหน่ายในท้องถิ่นต่างๆ ซึ่งทำให้เศรษฐกิจพัฒนา ชีวิตวามเป็นอยู่และรายได้ของพวกเราดีขึ้น ”

แต่ละเดือน ชุมชนชนเผ่าเย้าแดงจะพบปะกันเพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในการรักษาและพัฒนายาสมุนไพรของชนเผ่าเย้าแดง

เมื่อวันที่ 10 มีนาคมปี 2024 ณ หมู่บ้านบิ่งเดื่อง ตำบลฟานแทง อำเภอเหงวียนบิ่ง ได้มีการจัดพิธีเปิดตัว “ชุมชนชนเผ่าเย้า”เพื่ออนุรักษ์และพัฒนายาสมุนไพรของชนเผ่าเย้าแดงผสานกับการอนุรักษ์เอกลักษณ์ของชนเผ่า ชุมชนชนเผ่าเย้าแดงได้เห็นพ้องกันว่า แต่ละครอบครัวจะปลูกสวนสมุนไพร  นำสมุนไพรในป่ามาปลูกที่สวน แต่ละเดือน ชุมชนชนเผ่าเย้าแดงจะพบปะกันเพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในการรักษาและพัฒนายาสมุนไพรของชนเผ่าเย้าแดง นาย บ่านดึ๊กทั้ง รองเลขาธิการพรรคสาขาและประธานคณะกรรมการประชาชนตำบลฟานแทง หัวหน้าชุมชนชนเผ่าเย้าแดง ได้เผยว่า

“ พวกเรายังรักษาสูตรยาสมุนไพรที่ได้รับการสืบทอดจากคนรุ่นก่อนและบันทึกเกี่ยวกับการทำยาสมุนไพร   พวกเราพยายามรักษาสูตรยาเพื่อสืบทอดให้แก่คนรุ่นหลัง ไม่ปล่อยให้สูญหายไป ชุมชนชนเผ่าเย้าแดงมีสมาชิก 35 คน หน้าที่หลักของพวกเราคืออนุรักษ์และพัฒนายาสมุนไพรผสานกับการพัฒนการท่องเที่ยว  ทำการวิจัย ประยุกต์ใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเพื่อทำสวนสมุนไพร”

ปัจจุบัน นักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวหมู่บ้านของชนเผ่าเย้าแดง มักจะซื้อยาสมุนไพรของชนเผ่าเย้าแดง  อำเภอเงวียนบิ่งได้มอบใบอนุญาตให้แก่สถานประกอบการในการลงทุนเพื่อทดลองการปลูกพืชสมุนไพรที่หายาก เช่น ตังกุย  ในพื้นที่ประมาณ 6 พันตารางเมตร  คุณหว่างถิห่งเวือง ชาวบ้านตำบลฟานแถ่ง เผยว่า

  “ ชุมชนชนเผ่าเย้าแดงเพิ่งเริ่มปฏิบัติรูปแบบนี้ได้ไม่นานนัก  ดังนั้น ผลิตภัณฑ์ยาจึงยังมีไม่มาก แต่ในเวลาที่จะถึง พวกเราจะพยายามผลิตยาให้มากขึ้น  ซึ่งสูตรยาของชนเผ่าเย้าแดงกำลังได้รับการพิจารณาเพื่อรับรองเป็นผลิตภัณฑ์ OCOP  และจำหน่ายบนแพลตฟอร์มอี-คอมเมิร์ซ”

ประชาชนชนเผ่าเย้าแดงที่ตำบลฟานแทง อำเภอเหงวียนบิ่ง จังหวัดกาวบั่งได้รักษาสูตรยาที่มีค่าเพื่อไม่ปล่อยให้ถูกหลงลืมและพัฒนาอาชีพการทำยาสมุนไพร ซึ่งมีส่วนช่วยสร้างงานทำและปรับปรุงชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนที่นี่.