Hôm nay (8/8), Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) kỷ niệm 51 năm ngày thành lập (8/8/1967 – 8/8/2018). Những thành tựu mà ASEAN đạt được trong hơn 5 thập kỷ qua đã đưa ASEAN trở thành khu vực phát triển năng động và có ảnh hưởng lớn nhất ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. ASEAN đã trở thành một Cộng đồng chung gắn kết và đang quyết tâm đạt được những bước tiến xa hơn trong tương lai trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực đang có nhiều biến chuyển.

51 năm trước, ngày 8/8/1967, ASEAN ra đời từ 5 quốc gia ban đầu. Qua 51 năm, ASEAN đã lớn mạnh, trở thành Cộng đồng gồm 10 quốc gia làm chủ vận mệnh của mình và ngày càng trưởng thành hơn về chính trị, vững vàng hơn về kinh tế, hoàn thiện hơn về thể chế, gắn kết hơn trong quan hệ.

Tự hào về ngôi nhà chung ASEAN - mô hình liên kết khu vực rất thành công.

Trải qua thăng trầm lịch sử, vượt kỳ vọng ban đầu, ASEAN không chỉ biến Đông Nam Á từ đối đầu sang đối thoại, từ nghi kỵ sang hợp tác, từ chia rẽ sang đoàn kết mà đỉnh cao là hình thành Cộng đồng ASEAN. ASEAN ngày nay, Đông Nam Á hoà bình, an ninh, ổn định, phát triển là điểm sáng trên bản đồ thế giới đầy những bất ổn. Cộng đồng ASEAN đứng thứ 6 thế giới với GDP đạt gần 3.000 tỷ USD/năm. Đồng thời, ASEAN cũng là tổng hòa các nền văn hóa đa dạng, giàu bản sắc, thắm tình đoàn kết các dân tộc chung sống trong hòa bình, an sinh xã hội được bảo đảm, chất lượng sống của người dân ngày càng được nâng cao.

Trong quan hệ với bên ngoài, kể cả với các cường quốc thế giới, ASEAN luôn chủ động đối thoại, hợp tác, là lực lượng dẫn dắt các cơ chế diễn đàn khu vực. ASEAN luôn đi đầu, trao đổi một cách xây dựng với các đối tác về mọi vấn đề, từ biến đổi khí hậu, chống khủng bố, đến hòa bình ổn định ở khu vực. Từ đó, nâng cao vị thế quốc tế của ASEAN và từng thành viên.

Tuy nhiên, trong bối cảnh mới khi tình hình khu vực và quốc tế đang có nhiều thay đổi, đặt khối ASEAN và từng thành viên trước những thách thức rất lớn. Thứ trưởng Ngoại giao, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam Nguyễn Quốc Dũng cho rằng: "Những thay đổi mạnh mẽ trong khu vực cũng như tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thì liệu ASEAN có thực hiện được những mục tiêu của cộng đồng không? Mặc dù ASEAN có vị trí và vai trò được thừa nhận nhưng trước những cạnh tranh về mặt chiến lược của các nước lớn rồi những thay đổi nhanh chóng như chủ nghĩa bảo hộ tăng lên … thì liệu ASEAN có giữ được vai trò trung tâm hay không? ASEAN có duy trì được tôn chỉ mục đích của mình khi ủng hộ cho tự do hóa thương mại tự do đầu tư thì liệu ASEAN có đóng góp được vào việc duy trì xu thế này hay không? Đó là những vấn đề đặt ra đối với ASEAN".

Thách thức nhiều là vậy song cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng, một đặc điểm nổi bật và cũng là thuận lợi lớn nhất của ASEAN đó là nhận thức chung của tất cả thành viên ASEAN về tinh thần đoàn kết, coi đây là yếu tố tạo nên sự thành công và sức hấp dẫn riêng của ASEAN.

Theo thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: "Qua sau hơn 50 năm người ta rút ra được bài học rằng là phải gắn kết, đoàn kết nhất trí với nhau thì mới phát triển được. ASEAN đã tạo ra được những cơ chế do ASEAN xây dựng và dẫn dắt. Các cơ chế này đều đang phát huy tác dụng, được các nước thừa nhận. Vị thế của ASEAN cũng được các nước tôn trọng và khẳng định không chỉ ơ Châu Á Thái Bình Dương mà còn trải dài cả Ấn Độ Dương".

Cùng hướng tới xây dựng một Cộng đồng ASEAN đoàn kết, tự cường

Tham gia ASEAN từ 1995, Việt Nam tự hào đã sát cánh cùng các quốc gia thành viên đóng góp cho ngôi nhà chung ASEAN ngày nay. 23 năm qua, dấu ấn Việt Nam đã ghi đậm cùng với các bước trưởng thành, lớn mạnh của ASEAN. Việt Nam đã có những ảnh hưởng nhất định đến cấu trúc thống nhất của ASEAN cũng như duy trì hòa bình, thịnh vượng ở khu vực, xây dựng thành công một cộng đồng chung và hướng đến Tầm nhìn ASEAN xa hơn nữa. 

Năm 2018, ASEAN xác định chủ đề là xây dựng một ASEAN tự cường và sáng tạo. Tính tự cường và sáng tạo được thể hiện rõ trong nhận thức chung của ASEAN trong các vấn đề như CHDCND Triều Tiên, vấn đề Biển Đông, khủng bố, thiên tai… Tự cường còn thể hiện không chỉ trong vấn đề chính trị mà còn cả vấn đề kinh tế như đẩy mạnh sự kết nối của ASEAN, thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN. Tính sáng tạo thể hiện ở ý tưởng thành lập mạng lưới thành phố thông minh và trên thực tế đã đi vào hoạt động từ đầu tháng 7 vừa qua.

Chào đón sự kiện ASEAN bước vào tuổi 51, với sự nhất trí, quyết tâm và nhận thức chung, ASEAN đang tự tin tiến bước mạnh mẽ trên con đường xây dựng cộng đồng đoàn kết, ngày càng phát triển vì hòa bình và thịnh vượng.