Thông báo của Tòa thánh Vatican trước thềm chuyến thăm nhấn mạnh Giáo hoàng Francis và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng sẽ có cuộc gặp trong ngày 18/10, trao đổi nhiều biện pháp thúc đẩy quan hệ song phương cũng như các vấn đề quốc tế cùng quan tâm. Cuộc gặp lần này cùng với hàng loạt các cuộc tiếp xúc song phương trong những năm gần đây chắc chắn sẽ đặt nền móng cho quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Vatican.

Đối thoại là cơ sở xây dựng và phát triển quan hệ Việt Nam-Vatican

Nhìn lại mối quan hệ Việt Nam – Vatican, kể từ năm 1990 của thế kỷ XX đến nay có thể khẳng định quá trình đối thoại đã góp phần quan trọng từng bước phát triển mối quan hệ Việt Nam và Vatican. Đối thoại trên cơ sở tôn trọng những thỏa thuận có tính nguyên tắc được hai bên hết sức coi trọng, đã tạo ra sự hiểu biết lẫn nhau để từ đó hai bên tìm ra những điểm đồng thuận và cùng thúc đẩy quan hệ hai bên vì lợi ích chung và của mỗi bên.

Một dấu mốc quan trọng của mối quan hệ Việt Nam - Vatican là cuộc gặp giữa Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng với Giáo hoàng Benedicto XVI vào ngày 25/01/2007 tại Tòa thánh Vatican. Cuộc gặp này đã khẳng định chính sách đối ngoại đúng đắn và rõ ràng của Nhà nước Việt Nam, đánh dấu kết quả của phương thức đối thoại mà hai bên đã cùng nhau thể hiện trách nhiệm kể từ năm 1990 trong lần gặp nhau đầu tiên và là sự chuyển biến về mối quan hệ, làm cho hai bên xích lại gần nhau hơn. Tại cuộc gặp này, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã khẳng định: “Chính phủ Việt Nam luôn coi trọng mối quan hệ với Tòa thánh Vatican. Chính phủ Việt Nam chủ trương tiếp tục quá trình đối thoại trực tiếp với Tòa thánh Vatican dựa trên cơ sở những nguyên tắc đã được hai bên thỏa thuận là tôn trọng lẫn nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Việt Nam mong muốn Tòa thánh Vatican có tiếng nói khích lệ cộng đồng Công giáo Việt Nam luôn gắn bó với đất nước và dân tộc, làm nền tảng cho sự phát triển quan hệ giữa Việt Nam và Tòa thánh Vatican”.

Tiếp đó, ngày 11/12/2009, nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã có buổi hội kiến với Giáo hoàng Benedicto XVI tại Vatican. Đây được coi là chuyến thăm lịch sử trong mối quan hệ giữa hai bên, được dư luận đánh giá cao. Thông cáo báo chí của Toà thánh nêu rõ: “Toà thánh bày tỏ hài lòng về cuộc viếng thăm. Đây là một bước có ý nghĩa đối với sự phát triển song phương giữa Việt Nam với Toà thánh”

Tạo cơ chế thúc đẩy hợp tác song phương

Sau chuyến thăm mang tính bước ngoặt của nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, hai bên nhất trí thúc đẩy quan hệ song phương bằng việc thành lập Tổ chuyên gia hỗn hợp của mỗi bên do một Thứ trưởng Bộ Ngoại giao làm Trưởng đoàn. Từ đó đến nay, những vòng đàm phán luân phiên được tổ chức ở mỗi bên hàng năm. Trên tinh thần thẳng thắn, cởi mở, các cuộc đối thoại đã giải quyết được nhiều vấn đề như bổ nhiệm nhân sự cho các Tòa giám mục ở Việt Nam, thành lập giáo phận mới, việc du học của các tu sĩ, linh mục ở nước ngoài và việc Giáo hội Công giáo Việt Nam mời tổ chức hoặc cá nhân Công giáo từ nước ngoài vào Việt Nam hoạt động tôn giáo. Các hoạt động trao đổi, tiếp xúc đoàn giữa Việt Nam và Vatican diễn ra thường xuyên hơn. Trong những chuyến thăm và làm việc này, phía Vatican đã nhận được sự đón tiếp chu đáo của các cơ quan liên quan từ trung ương đến địa phương của Việt Nam cũng như sự đón tiếp trọng thị của tín đồ, chức sắc đạo Công giáo ở những nơi đoàn đến thăm. Cũng chính qua đó mà Vatican hiểu hơn về Giáo hội Công giáo Việt Nam, về đất nước và con người, về lịch sử, văn hóa của Việt Nam. Mối quan hệ giữa Việt Nam và Tòa thánh Vatican ngày càng được cải thiện lại càng cần phải có thiện chí trong đối thoại và việc làm trên thực tế.

Chính sách nhất quán về tự do tôn giáo của Việt Nam

Có thể khẳng định rằng từ trước đến nay, Việt Nam luôn luôn thực hiện chính sách nhất quán tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người dân, trong đó có đồng bào tôn giáo. Chính sách tự do tôn giáo đó đã được đại diện Tòa thánh Vatican kiểm chứng qua những lần vào thăm và làm việc trong hơn hai mươi năm qua. Tại cuộc họp cuộc vòng 5 Nhóm Công tác Hỗn hợp Việt Nam - Tòa thánh diễn ra tại Hà Nội tháng 9 vừa qua, Thứ trưởng Ngoại giao Tòa thánh Antoine Camilleri, Trưởng đoàn Tòa thánh Vatican, đã nhấn mạnh rằng: Đoàn đã thấy được sự thân thiện, cởi mở của con người Việt Nam và cảm nhận đời sống tâm linh của Việt Nam rất tốt. 

Trên cơ sở quan hệ tốt đẹp đó, chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tới Tòa thánh Vatican và cuộc gặp gỡ với Giáo hoàng Francis chắc chắn sẽ là bước tiến mới, đặt nền móng vững chắc hơn nữa cho quan hệ Việt Nam-Vatican. Quan hệ Việt Nam-Vatican phát triển không chỉ đem lại lợi ích thiết thực cho hơn 6 triệu đồng bào công giáo Việt Nam mà còn đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định chung ở khu vực và thế giới./.