(VOV5)- Sau thời gian dài chờ đợi cuối cùng thì Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng đã trình bày kế hoạch đóng cửa nhà tù quân sự Guantanamo, ngày 23/2.
|
Tù nhân tại nhà tù thuộc Căn cứ Hải quân vịnh Guantanamo Ảnh: Reuters
|
Đây là một trong những kế hoạch cuối cùng mà ôngBarak Obama muốn hoàn thành trước khi kết thúc nhiệm kỳ Tổng thống vào tháng 1/2017. Tuy kế hoạch này được ông chủ Nhà Trắng đánh giá là điều đúng đắn đối với nước Mỹ nhưng xem ra việc triển khai sẽ không đơn giản khi vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các nghị sỹ đảng Cộng hòa.
Nhà tù Guantanamo được thành lập năm 2002 tại một căn cứ hải quân Mỹ ở phía đông nam Cuba với chức năng chính là giam giữ các nghi phạm khủng bố. Lúc cao điểm, nhà tù Guantanamo giam giữ hơn 800 tù nhân. Hiện nay vẫn còn 91 tù nhân là những người bị nghi ngờ tham gia thánh chiến cho các tổ chức khủng bố. Nhà tù này nổi tiếng từ lâu bởi điều kiện giam cầm khắc nghiệt và quy trình pháp lý thiếu tính minh bạch. Những vụ ngược đãi và tra tấn tù nhân ở đây từng làm xấu hình ảnh về một nước Mỹ luôn tự hào với "những chuẩn mực tự do, nhân quyền". Tổng thống Barak Obama đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đóng cửa nhà tù Guantanamo khi ông nhậm chức vào năm 2009 nhưng đến nay chưa thực hiện được.
Đóng cửa nhà tù là một ưu tiên an ninh quốc gia
Trình bày kế hoạch đóng cửa nhà tù Guantanamo, Tổng thống Barak Obama nêu rõ đây là thời điểm để đóng cửa một nhà tù đi ngược lại lợi ích và giá trị của nước Mỹ. Việc mở cửa nhà tù nhiều năm qua cho thấy nhà tù tại Guantanamo không tăng cường an ninh quốc gia của Mỹ, trái lại còn làm suy yếu nó. Ông chủ Nhà Trắng cũng không quên trấn an người Mỹ rằng các chiến binh thánh chiến vẫn có thể được giam giữ một cách an toàn tại Hoa Kỳ và nhấn mạnh ông không muốn để vấn đề nhà tù Guantanamo cho một Tổng thống khác tiếp nhận và xử lý. Bản kế hoạch của ông chủ Nhà Trắng cũng đề xuất 13 địa điểm ở Mỹ giam giữ từ 30-60 tù nhân trong các nhà tù an ninh nghiêm ngặt tối đa tuy nhiên Nhà Trắng đã không thông tin rõ về các nhà tù thay thế trên đất Mỹ với lý do tránh bất kỳ sự phản đối kịch liệt nào trong năm bầu cử Tổng thống.
Lầu Năm Góc ước tính phí vận chuyển tù nhân và đóng cửa nhà tù Guantanamo dao động trong khoảng từ 290 triệu USD đến 475 triệu USD. Khoản tiền này sẽ được bù đắp trong vài năm bởi việc đóng cửa nhà tù sẽ giúp Mỹ tiết kiệm 85 triệu USD/năm.
Phản ứng mạnh mẽ từ phe Cộng hòa
Phe Cộng hòa đã phản đối việc đóng cửa nhà tù và nhiều khả năng sẽ tạo ra những thách thức pháp lý ngăn động thái trên. Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh đạo phe Cộng hòa ở Thượng viện, cho biết kế hoạch bao gồm việc chuyển những kẻ khủng bố nguy hiểm đến trại giam ở nước Mỹ nên Tổng thống cần phải biết có những phản đối về đề xuất này trong nội bộ Quốc hội.Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan khẳng định Quốc hội đã từng tuyên bố rõ ràng rằng thuyên chuyển tù nhân khủng bố đến đất Mỹ là trái luật. Ông BarakObama vẫn chưa thuyết phục được người dân Mỹ rằng việc giam giữ các tù nhân Guantanamo tại Mỹ là một kế hoạch khôn ngoan hay an toàn. Chủ tịch Ủy ban An ninh Nội địa Hạ viện Michael McCaul thì cho rằng điều khó tin là Tổng thống lại chú tâm vào việc di dời và phóng thích những chiến binh khủng bố thay vì giam giữ những người mới. Trong khi đó, theo 2 ứng cử viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa là Marco Rubio và Ted Cruz, không những không được đóng cửa nhà tù Guantanamo mà còn phải mở rộng cơ sở giam giữ này.
Sự phản đối của các nghị sỹ dựa trên thực tế rằng dưới thời của Tổng thống George W.Bush, khoảng 20% trong tổng số 532 phạm nhân ở cơ sở này đã quay lại con đường phạm tội sau khi được thả tự do. Tỉ lệ này hiện nay là khoảng 5%.
Năm 2008, ông Barak Obama từng gọi nhà tù Guantanamo là một chương đau buồn trong lịch sử nước Mỹ. Khi thời gian tại nhiệm của Tổng thống Barak Obama chỉ còn tính bằng tháng, nhà lãnh đạo Mỹ mong muốn đồi Capitol sẽ tiến hành một phiên điều trần công bằng về kế hoạch này. Nếu điều này không xảy ra, nhiều khả năng, ông chủ Nhà Trắng sẽ phải sử dụng quyền hành pháp trên cương vị Tổng thống để đóng cửa nhà tù Guantanamo để không đi ngược lại những lợi ích, giá trị của nước Mỹ.