Hội nghị hẹp các Bộ trưởng Ngoại giao các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) diễn ra tại Jakarta, Indonesia trong hai ngày 3 và 4/2. Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị, tiếp tục đóng góp tích cực, tăng cường tinh thần đoàn kết thống nhất, đồng thuận trong ASEAN. Qua đó, đề cao vị thế, vai trò của Việt Nam trong ASEAN và trên các diễn đàn quốc tế.

Với tâm thế của một thành viên chủ động, tích cực và có trách nhiệm, Việt Nam tham dự Hội nghị lần này nhằm góp phần tăng cường tinh thần đoàn kết thống nhất, đồng thuận trong ASEAN, thông qua đó đề cao vị thế, vai trò của Việt Nam trong ASEAN và trên các diễn đàn quốc tế.

Bối cảnh mới đòi hỏi ASEAN phải ứng biến và linh hoạt

Tuy là cuộc họp thường niên của ASEAN nhưng Hội nghị năm nay diễn ra trong bối cảnh khá đặc biệt. ASEAN đang ở trong giai đoạn khó khăn. Các nước thành viên ASEAN đều vừa chật vật vượt qua đại dịch COVID-19, đang trong giai đoạn mở cửa, phục hồi trở lại, còn rất nhiều vấn đề kinh tế, xã hội phải giải quyết. Vào đúng thời điểm COVID-19 lắng xuống, cơ hội phục hồi hé lộ, môi trường quốc tế và khu vực lại có những diễn biến địa chính trị và kinh tế hết sức phức tạp và không thuận lợi, như: xung đột, khủng hoảng năng lượng, lạm phát, biến động tỉ giá… gây ảnh hưởng không nhỏ đến kỳ vọng phục hồi của ASEAN.

Các quan chức cấp cao ASEAN dự cuộc họp chuẩn bị cho Hội nghị hẹp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN. Ảnh: BNG

Trong bối cảnh đó, cuộc họp lần này là cơ hội để các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN trao đổi, thống nhất về hướng đi của khối, đề xuất các sáng kiến, giải pháp nhằm ứng phó với những khó khăn, thách thức nêu trên, củng cố đoàn kết nội khối, tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực cũng như tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho nỗ lực phục hồi của cả Hiệp hội nói chung và của từng thành viên nói riêng. Đây cũng là lý do để chủ nhà Indonesia lựa chọn chủ đề của năm 2023 là “Một ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng.”

Với chủ đề “Một ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng”, Chủ tịch ASEAN 2023 – Indonesia đề ra hai ưu tiên lớn, một là duy trì vị thế của ASEAN và củng cố vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực và trên thế giới; hai là thúc đẩy toàn diện nỗ lực phục hồi và tăng trưởng kinh tế của ASEAN, biến ASEAN thành một động lực chủ chốt, lan toả hiệu ứng tích cực của tăng trưởng ở trong và ra ngoài khu vực, trở thành một điểm sáng của kinh tế thế giới.

Việt Nam đóng góp, ủng hộ các sáng kiến nhằm nâng cao năng lực thể chế và hiệu quả hoạt động của ASEAN

Hội nghị lần này có 3 phiên họp quan trọng. Tại Phiên họp đầu tiên về Hiệp ước xây dựng  Đông Nam Á trở thành khu vực không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ) diễn ra hôm 2/2, các Bộ trưởng ngoại giao ASEAN cho rằng bản thân ASEAN không có vũ khí hạt nhân nhưng không có nghĩa là không được sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình. Vấn đề đặt ra hiện nay là hợp tác quản lý, giám sát như thế nào. Trưởng phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam tại ASEAN, Đại sứ Nguyễn Hải Bằng, cho biết: Việt Nam tham gia đóng góp ý kiến, bàn thảo xây dựng kế hoạch hành động thực hiện Hiệp ước xây dựng  Đông Nam Á trở thành khu vực không có vũ khí hạt nhân cho giai đoạn 5 năm tới, đặc biệt là thống nhất, xây dựng một tiếng nói chung, một cách đề cập chung với các nước đối tác để họ sẵn sàng tham gia hoặc cam kết tôn trọng Hiệp ước. Đây là vấn đề hết sức phức tạp, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, nhất là các nước có vũ khí hạt nhân đang ngày càng tăng.

Tại phiên họp Hội đồng điều phối ASEAN, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn cùng lãnh đạo ngoại giao các nước ASEAN hoàn tất quy chế Quan sát viên của Timor Leste trong ASEAN, xây dựng lộ trình cho Timor Leste trở thành thành viên chính thức của ASEAN.

Đại sứ Nguyễn Hải Bằng - Trưởng phái đoàn Đại diện thường trực Việt Nam tại ASEAN. Ảnh: VOV.

Tại Hội nghị hẹp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cùng Ngoại trưởng các nước xem xét đánh giá quá trình thực hiện thỏa thuận 5 điểm về vấn đề Myanmar mà lãnh đạo ASEAN đã thống nhất từ tháng 4/2022. Cùng với đó, bàn giải pháp nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, thể chế trong ASEAN. Đại sứ Nguyễn Hải Bằng nhấn mạnh: Đây là vấn đề Việt Nam chúng ta đã nêu ra trong năm Chủ tịch ASEAN và hiện đang cùng ASEAN triển khai việc này. Phiên họp cũng sẽ thảo luận một số vấn đề trong quan hệ của ASEAN với các đối tác. Các vấn đề quốc tế và khu vực đang nổi lên hiện nay cũng là sự quan tâm rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến ASEAN. Nhiệm vụ của đoàn Việt Nam là phải góp ý kiến, góp tiếng nói, đề xuất sáng kiến nhằm xây dựng một tiếng nói chung, bảo đảm sự đoàn kết thống nhất của ASEAN. Chỉ có như vậy mới có thể duy trì được vai trò trung tâm của ASEAN, hình ảnh của ASEAN trên các diễn đàn quốc tế.

Từ khi gia nhập Hiệp hội, Việt Nam luôn thể hiện vai trò một thành viên chủ động, tích cực, có trách nhiệm, sẵn sàng dẫn dắt, đóng góp xây dựng luật chơi của ASEAN. Năm 2023 và tiếp theo là năm 2024 là thời gian ASEAN tập trung nỗ lực để xây dựng Tầm nhìn ASEAN sau 2025, sẵn sàng định hướng cho giai đoạn phát triển mới của Hiệp hội sau gần hai thập niên kể từ khi Hiến chương ASEAN ra đời. Dưới sự điều phối của Indonesia và với sự tham gia, đóng góp tích cực của các nước thành viên, trong đó có Việt Nam, chúng ta có thể tin tưởng ASEAN sẽ đạt được các mục tiêu đã đề ra.