Trong lịch sử thế giới đương đại, hiếm có mối quan hệ nào đặc biệt như quan hệ giữa 2 Đảng, 2 Chính phủ và nhân dân 2 nước Việt Nam-Cuba. Lãnh đạo và nhân dân Việt Nam-Cuba luôn nhận thức về tầm quan trọng của quan hệ 2 nước, luôn coi đây là tài sản vô giá của 2 dân tộc. Được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Fidel Castro vun đắp, mối quan hệ Việt Nam-Cuba không ngừng phát triển, là mối quan hệ trong sáng, thủy chung, một mẫu mực của quan hệ giữa 2 dân tộc cùng có chung lý tưởng cách mạng.

Khoảng cách địa lý quá xa đã không còn ý nghĩa trong sự hình thành và phát triển mối quan hệ gắn bó, thủy chung giữa Việt Nam-Cuba. Trong suốt hơn nửa thế kỷ qua, 2 nước luôn kề vai sát cánh trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Trong thời kỳ khó khăn nhất của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của Việt Nam, Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba luôn đồng hành và dành cho Việt Nam sự ủng hộ quý báu có hiệu quả cả tinh thần và vật chất. Cuba là nước đi đầu trong phong trào nhân dân thế giới ủng hộ cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập, tự do, xây dựng đất nước của Việt Nam; quan tâm thúc đẩy quan hệ mọi mặt với Việt Nam trên các lĩnh vực có thế mạnh như xây dựng, giao thông, giáo dục-đào tạo.

Lãnh tụ Fidel Castro từng nói: “Quan hệ Việt Nam-Cuba là mối quan hệ đặc biệt, không có tiền lệ, là hình mẫu của quan hệ quốc tế”. Nhân dân Việt Nam mãi mãi ghi nhớ tình cảm sâu đậm mà nhân dân Cuba dành cho mình trong chiến tranh cũng như trong hòa bình xây dựng đất nước.

Trong suốt những năm tháng Cuba bị Mỹ siết chặt cấm vận, bị thiên tai tàn phá liên tiếp, đương đầu với rất nhiều khó khăn, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đã dành cho Cuba anh em sự ủng hộ hết lòng. Việt Nam luôn quan tâm, dõi theo và vui mừng trước những thành tựu mà nhân dân Cuba đạt được trong quá trình thực hiện đường lối cập nhật mô hình phát triển kinh tế-xã hội do Đại hội 6 của Đảng Cộng sản Cuba thông qua, đồng thời bày tỏ tin tưởng, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Cuba, lãnh tụ Fidel Castro, Chủ tịch Raul Castro, nhân dân Cuba sẽ vượt qua mọi khó khăn, tiếp tục phát triển đất nước.

Quan hệ chính trị tốt đẹp, đặc biệt, tin cậy cao giữa Việt Nam và Cuba đã tạo đà cho hợp tác kinh tế, thương mại giữa 2 nước phát triển. Trao đổi kinh tế-thương mại năm 2012 là 175 triệu USD, năm 2014 tăng lên 200 triệu USD. Các sản phẩm Việt Nam xuất khấu sang Cuba chủ yếu là gạo, hàng tiêu dùng và nhập của Cuba sản phẩm sinh học, thuốc chữa bệnh. Hai bên cũng quan tâm phát triển hợp tác thăm dò và khai thác dầu khí tại Cuba; thúc đẩy khả năng hợp tác giữa Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel và Công ty Viễn thông Nhà nước Cuba ETECSA.

Nhiều văn bản, thỏa thuận hợp tác cũng được ký kết, tạo cơ sở sâu rộng và căn cứ pháp lý cho hoạt động hợp tác kinh doanh của các doanh nghiệp trước mắt cũng như lâu dài. Việt Nam và Cuba đã chủ động vừa tiếp tục đẩy mạnh quan hệ kinh tế-thương mại, vừa bổ sung phát triển kinh tế song phương với nội dung, cơ chế, hình thức mới phù hợp với những cải cách kinh tế ở cả 2 nước, vừa tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống, vừa nâng cao tính hiệu quả của các chương trình hợp tác.

Tuy nhiên tiềm năng, lợi thế hợp tác giữa hai nước còn rất lớn, nhất là trong bối cảnh hiện nay khi Cuba đang đẩy mạnh cải cách, cập nhật mô hình phát triển đồng thời phá được thế bao vây cấm vận trong nhiều thập kỷ. Vì vậy, việc tiếp xúc cấp cao, tăng cường thăm viếng lẫn nhau là vô cùng cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Trong bối cảnh đó, chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang không chỉ thắt chắt mối quan hệ đặc biệt mà còn mở ra lộ trình hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Cuba trong giai đoạn mới. Hiện, Việt Nam đang chuẩn bị cho Đại hội Đảng CSVN lần thứ 12 và Cuba đang chuyển mình cải cách mạnh mẽ, chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang là dịp để hai bên thúc đẩy các giải pháp hợp tác kinh tế-thương mại, nhằm tăng tính hiệu quả và bền vững, phù hợp với điều kiện mới và lợi ích của mỗi nước. Chuyến thăm cũng là dịp để hai bên cùng trao đổi quan điểm về con đường đi của mỗi nước, góp phần xây dựng thành công sự nghiệp cách mạng ở mỗi nước.

Cách đây 55 năm (2/12/1960), Cuba là quốc gia đầu tiên ở Tây Bán cầu chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Kể từ đó, quan hệ Việt Nam-Cuba luôn được duy trì, phát triển.