Nghề chuồn chuồn tre Thạch Xá đã phát triển được gần 20 năm. Ban đầu dân làng làm chuồn chuồn tre bán làm quà lưu niệm cho du khách khi họ tới đây tham quan, đi lễ chùa Tây Phương. Chuồn chuồn tre lạ và đẹp mắt, giá chỉ từ 5000 đồng - 10.000 đồng/con nên du khách mua rất nhiều, làm ra bao nhiêu con bán hết bấy nhiêu.

Bướm làm bằng tre

Nghe âm thanh bài viết tại đây:

Do cung không đủ cầu, nên nhiều gia đình trong làng làm thêm nghề phụ làm chuồn chuồn tre. Dần dần, nghề làm chuồn chuồn tre trở thành nghề chính của làng. Anh Đỗ Văn Liên, một trong những thợ giỏi làm chuồn chuồn tre trong làng, cho biết: “Các công đoạn làm chuồn chuồn tre là cào tinh tre, phơi khô, cắt chia từng bộ phận cánh, thân, mỏ, vót thân uốn mỏ cong, lắp ghép cánh vào thân và cuối cùng là sơn vẽ. Khó nhất là khâu chắp cánh vào thân làm sao để con chuồn chuồn đậu lên cây vững vàng, cân đối. Lực đối xứng phải chuẩn thì con chuồn chuồn mới đậu được, mới đạt được yêu cầu. Không chỉ làm chuồn chuồn không mà làng còn làm có cả con chim, bướm hoặc con công, con rùa".

Sản phẩm rùa, công, bướm làm bằng tre

Đi bất cứ nơi đâu trong làng, người ta cũng có thể gặp những đứa trẻ cầm chuồn chuồn tre chạy nhảy với nụ cười rạng rỡ trên môi, các quầy hàng lưu niệm san sát bán chuồn chuồn tre hay những người thợ đang cặm cụi làm ra những chú chuồn chuồn đầy màu sắc. Cơ sở sản xuất chuồn chuồn tre nổi tiếng nhất Thạch Xá là gia đình vợ chồng anh Nguyễn Văn Tái và chị Khương Thị Tân. Chuồn chuồn do gia đình anh Tái làm có tiếng là bền, đẹp, mẫu mã phong phú, đa dạng. Anh Nguyễn Văn Tái cho biết: “Tôi là người làm nghề đầu tiên ở trong làng. Lúc đầu nghề chuồn chuồn tre chỉ để cho trẻ con chơi thôi. Sau đó bán ra thị trường, người ta mua hết ngay cứ ra con nào hết con đó, từ đó phát triển dần lên. Con chuồn chuồn ở đây được mọi người đánh giá đẹp hơn nơi khác. Cũng có một vài nơi khác làm nhưng độ tinh xảo không bằng ở đây cả về màu sắc cho đến độ bền, bóng đẹp. Đặc biệt nhất ở đây làm chuồn chuồn thì độ chính xác cả trăm con như cả một trăm. Đã làm con nào là đậu được con đó.”

Sản phẩm chuồn chuồn tre Thạch Xá

Nghề làm chuồn chuồn tre ở Thạch Xá là niềm đam mê của người dân nơi đây. Là địa phương có trồng nhiều tre nhưng để bảo đảm độ mềm, dẻo, bền của sản phẩm, các hộ làm chuồn chuồn tre trong làng kỳ công sang Vĩnh Phúc, lên Hòa Bình, Tuyên Quang, những nơi có tre rừng mỏng nhưng rất cứng để nhập nguyên liệu về làm. Nhìn bề ngoài nhiều người nghĩ không có khó khăn gì để làm được những chú chuồn chuồn bé xíu kia. Thế nhưng thực tế đơn giản vậy mà nghề này như một môn nghệ thuật. Để làm ra con chuồn chuồn tre phải trải qua hơn 10 công đoạn, đòi hỏi người thợ tỉ mỉ, chính xác trong từng chi tiết thì chuồn chuồn mới giống như thật và thăng bằng để chuồn chuồn đậu được trên các cành cây, ngón tay, mép bàn, sợi dây, sợi chỉ... Để chuồn chuồn thêm đẹp, hấp dẫn, những người thợ đã trang trí lên chuồn chuồn các hoa văn, họa tiết bắt mắt. Mỗi con chuồn chuồn, chim, công, rùa… làm bằng vật liệu tre như một bức tranh sinh động về làng quê Việt Nam. Hình ảnh những chú chuồn chuồn tre với đủ màu sắc đã trở nên thân quen với du khách.

Anh Đỗ Văn Liên, một thành viên trong làng đang đính sản phẩm lên giá

 Anh Nguyễn Văn Tái cho biết: “Chuồn chuồn tre làng tôi rải khắp cả Bắc, Trung, Nam, làm quà du lịch ở những thành phố lớn như Hà Nội, Hội An, Đà Nẵng, Nha trang, Phú Quốc, thành phố Hồ Chí Minh. Chuồn chuồn tre bán cả ở Mỹ, Pháp, Đức, Anh, Nhật Bản… Việt kiều cũng mua. Du khách nước ngoài cũng đến nhà tôi tham quan. Người nước ngoài không biết gì về chuồn chuồn tre khi đến đây được nghe giới thiệu chuồn chuồn có thể đứng được trên mọi vật liệu, mọi chỗ có điểm tựa kể cả sợi chỉ, họ thích lắm".

Chuồn chuồn tre là đồ chơi thú vị, hấp dẫn trẻ em, là món đồ trang trí đẹp mắt trong tổ ấm gia đình. Chuồn chuồn tre là món quà lưu niệm mộc mạc, đậm chất làng quê Việt Nam. Những người thợ lành nghề Thạch Xá khéo léo tạo ra những chú chuồn chuồn tre xinh xắn, dễ thương, đưa nét đẹp văn hóa của làng quê Việt Nam bay xa.