Tổ chức Khan Academy (trụ sở tại Silicon Valley, Hoa Kỳ) mới đây ra thông báo cho biết trong năm 2023, Việt Nam đã trở thành quốc gia đứng thứ 3 trên thế giới (ngoại trừ Hoa Kỳ) trong việc sử dụng nền tảng học trực tuyến miễn phí Tại Việt Nam, Khan Academy Vietnam (KAV) là Chương trình giáo dục phi lợi nhuận do tổ chức The Vietnam Foundation (VNF) thực hiện. Tính đến hết năm 2023, KAV đã có trên 1 triệu tài khoản học. Bên lề tại một hội thảo quốc tế với chủ đề: Trí tuệ nhân tạo (AI) và tương lai giáo dục tổ chức ở Hà Nội, PV Đài TNVN phỏng vấn ông Sandeep Bapna, Phó Chủ tịch Phát triển Quốc tế của tổ chức Khan Academy về nội dung này.

Nghe âm thanh phỏng vấn tại đây:  

Ông Sandeep Bapna: Khan Academy là một tổ chức phi lợi nhuận được thành lập bởi Sal Khan vào năm 2008. Câu chuyện bắt đầu khi nhiều em học sinh, đặc biệt là ở cấp trung học, cảm thấy không hiểu bài khi học Toán. Cá nhân Sal cũng chứng kiến trải nghiệm tương tự khi ông bắt đầu làm gia sư cho các cháu của mình. Sau đó, ông bắt đầu sản xuất các video bài giảng và tải lên nền tảng YouTube.

 

Ông Sandeep Bapna Phó Chủ tịch Phát triển Quốc tế của tổ chức Khan Academy.

Một trong những sự kiện quan trọng mang đến danh tiếng cho Khan Academy là khi Bill Gates đề cập trong một hội nghị vào năm 2009 rằng các con của ông đang sử dụng Khan Academy, và từ đó mọi người bắt đầu quan tâm: "Khan Academy là gì? Chúng ta cần tìm hiểu thêm." Đó là cách mọi thứ bắt đầu, và sau đó chúng tôi đã xây dựng một đội ngũ để phát triển sản phẩm và nội dung.

Ngay từ đầu, ý tưởng là chúng tôi có thể tạo ra một hệ thống học tập dựa trên triết lý “Tinh thông". Có một nghiên cứu nổi tiếng của Benjamin Bloom chỉ ra rằng phương pháp học tập “tinh thông" và gia sư cá nhân có thể giúp một học sinh dưới trung bình tiến bộ lên tốp trên trung bình và một học sinh trung bình trở thành học sinh giỏi. Nghiên cứu này là cơ sở và cũng ước mơ chúng tôi: "Liệu có thể ứng dụng phương pháp học tập “tinh thông" và gia sư cá nhân để hiện thực hoá điều này không?”. Một trong những điều đầu tiên chúng tôi ứng dụng với phương pháp học tập “tinh thông" đó là xây dựng nền tảng website dựa trên nguyên lý “tinh thông” đó. Giờ đây với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI), chúng tôi đã có thể theo đuổi giấc mơ lớn hơn, đó là cung cấp cho mọi người học một gia sư cá nhân. Năm 2023, chúng tôi đã cho ra mắt Khanmigo - gia sư AI đồng hành cùng người học mọi lúc, mọi nơi, trong mọi lĩnh vực học tập.

Nền tảng giáo dục trực tuyến Khan Academy hiện có 145 triệu người dùng tại hơn 190 quốc gia, với 51 ngôn ngữ. Ảnh KAV

PV: Trí tuệ nhân tạo đang hiện diện trong mọi mặt đời sống, trong đó có lĩnh vực giáo dục. Tại Khan Academy đang sử dụng trí tuệ nhân tạo như một công cụ hiệu quả trong giảng dạy của mình như thế nào, Thưa ông?

Ông Sandeep Bapna: Như chúng ta đã biết, năm ngoái, tức khoảng 18 tháng trước, OpenAI đã giới thiệu ChatGPT. Google và các công ty khác cũng đang sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn cho các ứng dụng AI. Trước khi ChatGPT được công bố với thế giới, công ty OpenAI đã liên hệ với Khan Academy và nói rằng khi họ tung ra 1 sản phẩm như thế này, công chúng sẽ có rất nhiều lo ngại về AI: Liệu AI sẽ cướp đi công việc của con người, hay liệu AI cuối cùng có hủy diệt loài người? Vì vậy, họ muốn hợp tác với Khan Academy để tạo ra thứ gì đó mang lại lợi ích tích cực cho xã hội. Đó là cách chúng tôi bắt đầu làm việc với họ.

Ông Sandeep Bapna: Cốt lõi, sản phẩm được gọi là Khanmigo. Khanmigo được hỗ trợ bởi mô hình ngôn ngữ lớn của OpenAI, nhưng trên hết, chúng tôi đã phát triển nó thông qua việc thiết kế và điều chỉnh các câu hỏi, gợi ý hoặc lệnh (prompt engineering) và kết hợp với nhiều phương pháp khác. Chúng tôi đã biến nó thành một gia sư hữu dụng và nhiều tiềm năng.

Giờ đây, bất kỳ học sinh nào gặp vấn đề trong quá trình học tập trên Khan Academy, ví dụ như giải toán, chatbot Khanmigo sẽ có mặt để giúp học sinh giải đáp thắc mắc.Tôi sẽ kể cho bạn một ví dụ rất thú vị từ trải nghiệm của tôi ở Ấn Độ khoảng hai tháng trước. Tại một ngôi trường nữ sinh còn nhiều thiếu thốn trong một ngôi làng, tôi đã giới thiệu Khanmigo cho một nhóm học sinh lớp 7, lớp 8 đang gặp khó khăn trong việc giải toán. Tôi đưa điện thoại cho các em và bảo rằng: ”Hãy sử dụng Khanmigo và đặt những câu hỏi cho các phần mà em không hiểu.” Trong ví dụ này, các em không phân biệt được sự khác nhau giữa số trung vị và số trung bình. Để đặt câu hỏi, các em thậm chí chỉ cần nói không cần gõ ra. Khanmigo có thể hiểu cả các ngôn ngữ khác ngoài tiếng Anh với các vấn đề học tập trên Khan Academy, vậy nên học sinh có thể dùng ngôn ngữ mẹ đẻ để đặt câu hỏi và Khanmigo sẽ đưa ra những gợi ý tương ứng.

Mới đây Khan Academy cùng với Viện nghiên cứu toán quốc tế VIASM tổ chức hội thảo giáo dục quốc tế quy tụ các chuyên gia từ hơn 16 quốc gia tham dự.

Điểm đặc biệt đầu tiên đó là Khanmigo “giỏi" toán hơn ChatGPT hoặc bất kỳ chatbot nào khác, bởi vì chúng tôi có đội ngũ riêng chuyên phụ trách thiết kế dữ liệu đầu vào dành riêng cho việc giải toán. Điều thứ hai tôi muốn nói đến đó là chúng tôi rất ý thức rằng bất kỳ công nghệ nào cũng đều phải được sử dụng một cách an toàn. Chúng tôi đã xây dựng các biện pháp an toàn nếu học sinh bắt đầu đi sai hướng và hỏi những điều vô nghĩa.

Chúng tôi tóm tắt tất cả lịch sử trò chuyện của học sinh với Khanmigo và giáo viên sẽ nhận được cảnh báo khi có những dấu hiệu bất thường để xử lý kịp thời. Ví dụ, học sinh không được dùng ngôn từ thô tục và không được đặt những câu hỏi không liên quan đến môn học. Tôi nghĩ điều thú vị khác là thiết kế của Khanmigo, nó không cho bạn câu trả lời trực tiếp. Một vài học sinh rất thất vọng vì các em chỉ muốn có đáp án cho bài tập về nhà. Tuy nhiên, chúng tôi nghĩ rằng thay vì chỉ đơn giản cung cấp câu trả lời, hãy giúp học sinh hiểu về quá trình tư duy. Đó là cách Khanmigo được thiết kế. Và đó là 3 điểm nổi bật khiến Khanmigo khác biệt so với các chatbot khác.

PV; Vâng, tại Việt Nam đã có gần 1.300 “Trường học mở KAV” được tạo lập. Và Việt Nam được báo cáo là 3 nước trong tổng số 192 quốc gia sử dụng nền tảng này nhiều nhất. Mới đây nữa, Khan Accademy đã chọn Việt Nam là 1 trong số ít các nước cung cấp 2 tài khoản Khanmigo dùng trải nghiệm miễn phí?.

Ông Sandeep Bapna: Tôi nghĩ Việt Nam đang dẫn đầu so với nhiều quốc gia khác. Qua buổi hội thảo, chúng ta biết rằng Việt Nam có văn hoá học Toán rất mạnh, đồng thời các hệ thống hiện tại rất thích hợp để thúc đẩy giáo dục Toán học. Ngoài ra, tổ chức The Vietnam Foundation cũng đang hoạt động tích cực và hiệu quả để đưa các khoá Toán của Khan Academy tới trường học trên cả nước. Đặc biệt, Việt Nam xếp thứ 3 toàn cầu (trừ Hoa Kỳ) trong việc ứng dụng Khan Academy trong nhà trường, đây là 1 tín hiệu rất đáng mừng với chúng tôi.

Tóm lại, tôi nghĩ rằng điều kiện tại Việt Nam rất hoàn hảo, kết hợp từ yếu tố văn hoá (niềm yêu thích Toán học), sự hỗ trợ của nhà nước và chính phủ, đồng thời có sự đồng hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo và tổ chức phi chính phủ. Có hơn 30 triệu học sinh phổ thông tại Việt Nam và mục tiêu của Khan Academy Vietnam là tiếp cận 2/3 trong số đó trong vài năm tiếp theo. Họ đang làm rất tốt và chúng tôi rất tự hào về sự hợp tác này.

Những cộng tác viên của Khan Academy tại Việt Nam

PV: Trong bối cảnh AI bùng nổ, người dùng AI và ở đây là giáo viên sẽ dễ bị ngợp bởi sự cập nhật thường xuyên của công nghệ. Theo ông, với các thầy cô giáo cần phải làm gì để họ có thể làm chủ trí tuệ nhân tạo trong công tác giảng dạy? 

Ông Sandeep Bapna: Tôi nghĩ không chỉ giáo viên mà bất kỳ ai làm việc trong lĩnh vực nào cũng cần điều này. Lời khuyên của tôi là AI có thể sẽ đồng hành cùng chúng ta và trở thành 1 công nghệ quen thuộc như internet và điện thoại di động. Tất cả chúng ta đều nên bắt đầu sử dụng AI. Ưu điểm của AI đó là dễ tiếp cận với mọi người, đơn giản chỉ với 1 chiếc điện thoại. Vì vậy lời khuyên của tôi dành cho giáo viên là hãy bắt đầu khám phá AI. Cho dù là ChatGPT hay Khanmigo, bất kể bạn sử dụng nền tảng nào, hãy yêu cầu nền tảng đó giúp bạn chuẩn bị giáo án hay soạn câu hỏi cho học sinh. Hãy bắt đầu từ những tác vụ nhỏ nhất và từ đó bạn sẽ tìm ra được cách sử dụng hữu ích nhất với bản thân.

Về lâu dài, việc sử dụng AI sẽ giúp thay đổi hoàn toàn công việc của giáo viên. Hiện nay, một trong những thách thức mà giáo viên phải đối mặt là khối lượng công việc rất lớn. Giáo viên rất vất vả để kiểm tra bài tập về nhà và đưa ra nhận xét thường xuyên. AI sẽ tự động hóa rất nhiều công việc mà trước đây giáo viên cần dành rất nhiều thời gian để làm. Từ đó, giáo viên có thêm thời gian để quan tâm học sinh, trau dồi nghiệp vụ, v.v. Đó là lời khuyên của tôi. Hãy bắt đầu ngay bây giờ và khi công nghệ tiếp tục được cải tiến, bạn sẽ thấy được lợi ích to lớn của chúng trong việc hỗ trợ và nâng cao năng suất. Mỗi giáo viên sẽ có một trợ giảng. Vì thế, Đây là thời điểm đầy hứng khởi khi chúng tôi ở đây để giúp các bạn - Việt Nam, Mục tiêu của chúng tôi là trong vài năm tới là sẽ có nhiều hơn những tổ chức như The Vietnam Foundation ở ít nhất 10 đến 15 quốc gia, hợp tác chặt chẽ với các trường công lập.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!