Khu Du lịch Tâm linh Chùa Tam Chúc thuộc Thị trấn Ba Sao – Huyện Kim Bảng – tỉnh Hà Nam, cách trung tâm Hà Nội khoảng 60km, cách thành phố Phủ Lý - Hà Nam 12km về phía Tây, nằm trên tuyến quốc lộ 21 tiếp giáp với tỉnh Hòa Bình, Ninh Bình và thành phố Hà Nội, đồng thời cách khu du lịch Hương Sơn (Hà Nội) chỉ khoảng 4,5km.

Khu Du lịch Tâm linh Chùa Tam Chúc là khu du lịch trọng điểm thuộc trong quần thể du lịch tâm linh Hà Nội – Hà Nam – Ninh Bình. 

Khu Du lịch Tâm linh Chùa Tam Chúc có diện tích gần 5.100 ha, riêng hồ Tam Chúc có diện tích lên tới 600ha với cảnh quan hoang sơ hùng vĩ “Tiền lục nhạc, hậu thất tinh” ba mặt được bao bọc bởi dãy núi Thất Tinh hình tay ngai, dưới lòng hồ có 06 quả núi nhô lên tựa như 6 quả chuông nhà Phật. Điểm nhấn của khu Du lịch Tâm linh Chùa Tam Chúc chính là diện tích quy hoạch lên tới 147ha trên sườn núi phía Tây. Trong đó, mặt bằng xây dựng chùa Tam Chúc rộng 144ha bao gồm các hạng mục: Tháp Ngọc, Điện Tam Thế, Điện Pháp Chủ, Điện Quan Âm, cổng Tam Quan,... kết hợp với các tòa tháp (gồm 01 tháng cao 150m, và 02 tháp cao 100m bố trí đăng đối).

Điều đặc biệt mà chỉ riêng chùa Tam Chúc mới có đó là 12000 bức phù điêu (tranh đá) được chạm khắc tinh xảo. Mỗi bức tranh đá ở đây đều là sự gửi gắm một câu chuyện vô cùng nhân văn và sâu sắc, và mỗi bức tranh được ghép lại bởi nhiều tấm đá mang màu cháy của gạch nung già lửa, rất trầm mặc và cổ kính. Được đem từ ngọn núi lửa ngàn năm Merapi, Indonesia về, đá có độ xốp, không quá nặng, thuận lợi khi chế tác thể hiện nhiều chi tiết, họa tiết phức tạp và tinh xảo. Toàn bộ những bức tranh đá này được chế tác hoàn toàn thủ công bởi các nghệ nhân tại quần đảo Java, Indonesia. Các nghệ nhân sẽ phác vẽ những bức tranh theo mẫu về những câu chuyện, sau đó tiến hành chế tác, tạc trên những tấm đá lớn, mỗi một tấm đá lớn là một bức tranh vô cùng chuẩn xác và tinh tế. Đây chính là tác phẩm nghệ thuật vĩ đại, một tác phẩm duy nhất chỉ có ở chùa Tam Chúc.

 Tháp Ngọc được đặt trên đỉnh núi Thất tinh nằm ở cao độ 168m so với mực nước biển trên trục thần đạo. Tháp Ngọc có chiều cao 15m, được xây dựng hoàn toàn bằng các phiến đá Granit đỏ được các nghệ nhân Ấn Độ chế tác tại Ấn Độ và vận chuyển sang lắp đặt tháp đá theo phong cách kiến trúc cổ Việt Nam.

Chỉ có một con đường duy nhất để lên tới Tháp Ngọc khi leo qua 299 bậc đá, Tháp Ngọc có 3 tầng mái cong, diện tích 36m2; trong tháp đặt một pho tượng bằng đá ngọc nặng 4,9 tấn

 Điện Tam Thế nằm ở độ cao 45m so với mực nước biển trên trục thần đạo; Điện Tam Thế có 03 tầng mái cong được xây dựng theo lối kiến trúc đình chùa đặc trưng Việt Nam. Điện Tam Thế xây dựng với kết cấu cột, dầm, xà, mái cong bằng bê tông cốt thép sơn giả gỗ.

Với chiều cao 39m, diện tích sàn 5.400m², diện tích tầng hầm: 2.200m², tại điện Tam Thế có thể giúp cho 5.000 Phật Tử có thể hành lễ cùng một lúc.

Trước Điện Tam Thế là Điện Pháp Chủ nằm trên trục thần đạo, có 02 tầng mái cong được xây dựng theo lối kiến trúc đình chùa đặc trưng Việt Nam. Điện Pháp Chủ xây dựng với kết cấu cột, dầm, xà, mái cong bằng bê tông cốt thép sơn giả gỗ.

Điện Pháp Chủ có chiều cao 31m, diện tích sàn 3.000m². Tại đây thờ 01 pho tượng Thích Ca Mâu Ni bằng đồng nguyên khối, pho tượng nặng 150 tấn do nghệ nhân Việt Nam chế tác; và có 10.000 bức tranh tái hiện cuộc đời Đức Phật do thợ hồi giáo Indonesia tạc bằng đá núi lửa Indonesia.

Điện Quan Âm nằm sau Cổng Tam Quan qua vườn cột kinh, và phía sau là Điện Pháp Chủ trên trục thần đạo có 02 tầng mái cong được xây dựng theo lối kiến trúc đình chùa đặc trưng Việt Nam. Điện Quan Âm xây dựng với kết cấu cột, dầm, xà, mái cong bằng bê tông cốt thép sơn giả gỗ.

Điện Quan Âm với chiều cao 30.5m, diện tích sàn 3.000m², diện tích tầng hầm: 1.800m². Điện Quan Âm thờ 01 pho tượng Quan Âm Bồ Tát bằng đồng nguyên khối, pho tượng nặng 100 tấn do nghệ nhân Việt Nam chế tác; và có 8.500 bức tranh về các câu chuyện về Đức Phật do thợ hồi giáo Indonesia tạc bằng đá núi lửa Indonesia.

Điểm nhấn của Điện Quan Âm là 4 bức tranh đá khổng lồ bao phủ toàn bộ diện tích 4 bức tường, nói về các sự tích Quan Thế Âm Bồ Tát rất gần gũi với người dân Việt Nam. Trung tâm của các bức tranh là tượng khắc nổi của Phật Quan Âm với hình ảnh quen thuộc trong các ngôi chùa Cổ như Chùa Phật Tích, Chùa Hương: Quan Âm Thiên Thủ Thiên Nhãn, Quan Âm Tọa Sơn, Quan Âm Quá Hải và Quan Âm Tống Tử. Đây là 4 bức tranh đặc biệt trên nền phong cảnh thiên nhiên đẹp như thơ của Tràng An và Tam Chúc.

Nơi đây là một kho tàng phong phú với những tích chuyện cổ vô cùng sâu sắc về tấm lòng từ bi, nhân hậu của Bồ Tát, cứu độ chúng sinh, thể hiện qua các ứng thân của Đức Phật, khi Ngài đã trải qua vô số kiếp luân hồi. Ngài đã hiện thân thành những nhân vật của cuộc sống đời thường, khi là một chú voi, chú thỏ, chú khỉ, khi là một vị vua, lúc khác lại là một người bình thường nhưng luôn vì người khác và cứu độ chúng sinh. Những câu chuyện trên các bức phù điêu đá trong điện Quan Âm ngắn gọn, dễ hiểu, chẳng khác nào những câu chuyện ngụ ngôn, chuyển tải thông điệp về vẻ đẹp chân  - thiện – mỹ, về đạo lý tốt đẹp của con người, Bồ Tát đã hiện thân thành chú voi, hi sinh thân mình nhảy xuống vách núi để làm thức ăn cứu dân làng đói. Bồ Tát có khi hiện thân thành chú thỏ sẵn sàng nhảy vào lửa để cứu người Bà-la-môn khỏi chết đói trong rừng. Khi là một vị vua từ bi, Bồ Tát đã sẵn sàng xẻ thịt cánh tay mình để cho quạ ăn thịt, và cứu chim sẻ khỏi bị quạ ăn thịt.

Nơi đây tập hợp các bức phù điêu kể về cuộc đời Đức Phật Thích ca Mâu Ni từ khi Ngài Đản sinh, Thành Đạo, Thuyết Pháp cho tới khi nhập Niết Bàn. Đến đây, bạn sẽ được thấy một vị Phật lịch sử, điều mà chắc hẳn không phải ai trong chúng ta cũng am tường. Điểm nhấn đặc biệt trong điện Giáo chủ là bốn bức phù điêu khổng lồ bao trùm toàn bộ 4 bức tường, mối bức phù điêu nói về một giai đoạn bước ngoặt trong cuộc đời của Đức Phật: Phật Sinh, Phật Thành Đạo, Phật Thuyết Pháp và Phật Niết Bàn. Ngắm nhìn những bức phù điêu, cảm nhận như Đức Phật lịch sử đã thực sự hiển linh, hoà quyện với cảnh sắc nơi đây, gắn với hồn thiêng sông núi của đất nước này.

Bước qua hàng cửa gỗ trạm lộng tinh xảo của tòa Điện Tam Thế, hòa mình vào một không gian vô cùng rộng lớn, phía trước là ba pho Tam Thế hiện thị cho Quá khứ, hiện tại và vị lai. Bất kỳ ai cũng cảm thấy không khí bình yên, tĩnh lặng. Nét tinh tế với kiến trúc tại điện Tam Thế là 12 ngàn bức tranh đá được chạm khắc tinh xảo. Mỗi bức tranh đá ở đây đều là sự gửi gắm một câu chuyện vô cùng nhân văn tái hiện cuộc đời Đức Phật do những người thợ người hồi giáo Indonesia tạc bằng đá núi lửa Indonesia đưa sang.

Đó là những bức phù điêu về cõi Niết Bàn – chốn bồng lai tiên cảnh– nơi ẩn chứa tất cả những vẻ đẹp chân – thiện – mỹ mà con người hằng mong ước. Mỗi bức tường của điện Tam Thế thể hiện một chủ điểm, và các chủ điểm được sắp đặt theo trình tự rất khoa học. Bước vào cửa điện, bạn đi một vòng từ trái qua phải theo chiều kim đồng hồ, và logic câu chuyện cũng được sắp đặt theo chiều quay đó, như một quy luật của tự nhiên.

Nhà đón tiếp (trung tâm hội nghị quốc tế) nằm trên trục thần đạo, ở vị trí gần cổng vào khu du lịch và cạnh hồ Tam Chúc, có chức năng đón tiếp và tìm hiểu sơ qua về khu du lịch trước khi du khách thập phương đi tham quan. Phía trước Nhà đón tiếp có 02 cây cầu dẫn vào nhà, phía sau là bến thuyền, du khách có thể đi từ Nhà đón tiếp đến khu du lịch tâm linh. Nhà đón tiếp có 03 tầng mái được xây dựng theo lối kiến trúc đình chùa đặc trưng ở Việt Nam.

Nhà đón tiếp có chiều cao 31m, với diện tích sàn tầng 1, cầu dẫn: 8.700m², diện tích sàn tầng 2: 2.500m², diện tích sàn tầng 3: 2.100m².

Một kỷ lục nữa chắc chắn được xác lập tại Chùa Tam Chúc, đó chính là vườn cột kinh. Chùa Tam Chúc đang xây dựng một vườn kinh khổng lồ với 1.000 cột đá, mỗi cột kinh có chất liệu hoàn toàn bằng đá với độ cao khoảng 14m và có tổng trọng lượng lên tới khoảng 200 tấn . Cột kinh Phật được làm bằng đá xanh Thanh Hóa, một loại đá luôn gắn liền với những công trình tâm linh từ xa xưa. Vườn cột kinh sẽ tạo nên một không gian hùng vỹ trước điện Quán Âm. Đây cũng là một điểm nhấn rất riêng chỉ có ở chùa Tam Chúc. Những lời phật dạy sẽ được khắc lên những cột kinh này để nhắc nhở thế hệ hiện tại cũng như mai sau tu nhân tích đức, cũng là những gì ước mong khi vua Lê Đại Hành xưa kia dựng cột kinh phật, cầu mong cho quốc thái dân an, một đất nước vững mạnh, với cuộc sống ấm no của người dân Việt Nam.

 Ngoài ra,  nhờ có hệ thống giao thông kết nối giữa Hà Nội và Hà Nam rất thuận lợi tạo tiền đề phát huy tiềm năng liên kết vùng, UBND tỉnh Hà Nam đã quy hoạch hạ tầng kết nối khu du lịch sinh thái tâm linh Tam Chúc với chùa Bái Đính, chùa Hương tạo thành “Tam giác vàng” khu du lịch tâm linh, sinh thái bậc nhất Việt Nam. 

Các phần của dự án khu du lịch tâm linh chùa Tam Chúc đang được tiếp tục hoàn thiện.

Ảnh: Tạp chí phathoc.vn