Bức ảnh chụp một người phụ nữ khỏa thân của Nhiếp ảnh gia người Pháp Félix - Jacques Antoine Moulin, năm 1856

Nghệ thuật Nhiếp ảnh Việt Nam những năm qua đã tiến những bước dài với nhiều tác phẩm được giải thưởng trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, thể loại ảnh chụp khỏa thân nghệ thuật do còn vướng những rào cản và định kiến xã hội nên các tác phẩm ảnh nghệ thuật thể loại này ít được giới thiệu ra công chúng.

Những năm gần đây, nhờ hội nhập văn hóa toàn cầu và sự phát triển của truyền thông, vẻ đẹp hình thể của phụ nữ được các tác giả thể hiện bắt đầu có chỗ đứng, khẳng định vị trí của ảnh nude trong nền Nghệ thuật Nhiếp ảnh Việt Nam.

Một triển lãm ảnh “Nude nghệ thuật”, lần đầu tiên được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du Lịch tổ chức được phép ra mắt công chúng ngày 20/7/2018, đã phá đi rào cản định kiến xã hội về ảnh khỏa thân, mang niềm hứng khởi đến với các Nghệ sĩ Nhiếp ảnh (NSNA) chuyên chụp thể loại này, trong đó có NSNA Thái Phiên.

Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Thái Phiên. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Chia sẻ về bước đường đam mê, dấn thân vào ảnh nude nghệ thuật, NSNA Thái Phiên tâm sự: “Cách đây 30 năm vào năm 1992, dạo đấy những ai có điều kiện về kinh tế mới sắm được chiếc máy ảnh đeo trước ngực, giống như bây giờ người ta sắm một bộ đánh golf vậy. Có máy ảnh, tôi chụp bất cứ thứ gì, nhưng cảm thấy “sướng” với góc máy của mình, thế là thôi tham gia các khóa học của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh TP. Hồ Chí Minh. Học xong, tôi tham gia thi ảnh, trong quá trình dự thi tôi gặp những “cây đa”, “cây đề” trong các thể loại ảnh, như thể thao có anh Dư Hải, ảnh phong cảnh có chị Đào Hoa Nữ… Tôi thấy rằng mình không thể vượt qua, mặt khác không có mấy ai chụp ảnh khỏa thân cả nên chọn cho mình một hướng đi riêng – Đó là ảnh nude nghệ thuật”. 

Tác phẩm “Cô đơn” từng đạt giải thưởng quốc tế của NSNA Thái Phiên

Việt Nam từ trước đến nay chưa có khóa học chuyên biệt nào dành cho môn Nghệ thuật Nhiếp ảnh nude vốn bị những định kiến xã hội. Tự mầy mò cùng với những kiến thức cơ bản có được, NSNA Thái Phiên cần mẫn tìm tòi, sáng tạo trong cái thế giới mênh mông của nhiếp ảnh nude nghệ thuật bằng việc mua những cuốn sách từ nước ngoài, học cách tạo hình, đánh sáng…bổ sung cho mình những kiến thức và kỹ thuật của nhiếp ảnh hiện đại.

Tác phẩm “Dạ khúc”

Lặng lẽ chụp và gom góp những đứa con tinh thần của mình, năm 2007 ông xuất bản tập sách ảnh “Xuân thì”, đã gây ấn tượng trong giới nhiếp ảnh và công chúng bởi ngôn ngữ hình thể phụ nữ được anh thể hiện qua các tác phẩm. Từ những thành công ban đầu ấy, ảnh nude nghệ thuật như ngấm vào máu người nghệ sỹ với sức hút kỳ bí đầy mãnh liệt.

Sách ảnh khỏa thân nghệ thuật Xuân thì

Để có được thành công hôm nay là kết quả từ những nỗ lực không ngừng nghỉ, là niềm đam mê, sáng tạo cùng sự ủng hộ và động viên từ gia đình, người thân. Với 52 giải thưởng, trong đó 25 giải thưởng quốc tế, 300 tác phẩm được triển lãm tại trên 60 quốc gia, trong đó hai tác phẩm nổi tiếng mang tên “Xuân thì” và “Lối về” được trưng bày vĩnh viễn tại Viện Bảo tàng Nhiếp ảnh Tây Ban Nha. Ngoài ra ông còn là chủ biên bộ sách “Những tác phẩm nhiếp ảnh đoạt giải thưởng quốc tế”, bộ sách (2 tập) được đưa vào thư viện của FIAP. NSNA Thái Phiên đã đứng tên trong danh sách được phong các tước hiệu cao quý nhất: Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Đặc biệt xuất sắc - E.VAPA/G (Gold Excellence Artist of Vietnam Association of Photographic Artist) và cũng là hội viên của Liên đoàn Nhiếp ảnh Quốc tế FIAP (Fédération Internationale de l'Art Photographique) với tước hiệu Nghệ sĩ Nhiếp ảnh xuất sắc - Excellence Artiste FIAP (E.FIAP).

Nói về những khó khăn trong quá trình sáng tác của mình, ông cho biết: “Khó khăn lớn nhất với tôi vẫn là rào cản của định kiến xã hội. Việc giao lưu văn hóa toàn cầu không còn khoảng cách, những hình ảnh lõa thể, dung tục tràn lan trên các trang mạng internet, gây phản cảm khiến nhiều người hiểu sai về ảnh nude nghệ thuật với ảnh mang dục tính tầm thường. Để có một bức ảnh nude nghệ thuật, cả người chụp và người mẫu phải vượt qua được sức hút của bản năng, của giới tính. Mới đầu, chụp nude cho mẫu, vợ con và gia đình cũng lo ngại, rồi họ còn chịu tác động của hàng xóm, bạn bè, người thân… Mình phải vượt qua bằng tâm thế và bản lĩnh của chính mình, phải là tấm gương về sự trong sáng và đạo đức nghề nghiệp, rồi dần dà mình thuyết phục được họ bằng tác phẩm, bằng những cuộc triển lãm, những cuốn sách được xuất bản ra công chúng cùng những giải thưởng… Từ đó mọi người hiểu rằng việc tôn vinh vẻ đẹp hình thể, một tuyệt tác mà tạo hóa ban tặng cho con người là điều nhân văn, là nhu cầu của cuộc sống.”

Tác phẩm “Nỗi niềm” trong Bộ ảnh “Bước thời gian” của NSNA Thái Phiên

Khi dịch COVID-19 chưa bùng phát, những tác phẩm của NSNA Thái Phiên thường gắn liền với thiên nhiên

Sáng tạo nghệ thuật luôn là bản năng của người nghệ sĩ. Sau khi ra mắt cuốn “Miền cổ tích” với 26 tác phẩm ảnh nude nghệ thuật (năm 2018) làm xôn xao dư luận, ông lại bắt tay cho những dự án mới. Gần hai năm qua khi dịch COVID-19 hoành hành dữ dội tại TP. Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh miền nam, Thái Phiên không thể đưa người mẫu đi chụp ngoài trời với bối cảnh thiên nhiên, ông đành thực hiện công việc trong nhà với những sáng tạo mới – Chụp nude với các tư thế luyện tập Yoga trong nhà. Người mẫu là 9 huấn luyện viên Yoga. Cuốn sách được mang tên “Nắng sau rèm”. Dự kiến cuốn sách sẽ ra mắt độc giả vào tháng 4/2022.

Một tác phẩm trong Triển lãm ảnh 3D “Nắng sau rèm”

Người mẫu là những huấn luyện viên Yoga.

Nhận xét về NSNA Thái Phiên, NSNA Lý Hoàng Long - Nguyên Chủ tịch Hội Đồng nghệ thuật, Hội NSNA Việt Nam - chia sẻ: “Vẫn là ảnh nude, nhưng Thái Phiên có phong cách đa dạng, có thể "nghịch ngợm" trong studio chỉ với một nguồn sáng ven, nhưng cũng bay bổng khi hoà mình giữa đất trời mênh mông. Chương cuối là một tập hợp những ảnh như thế, người mẫu luôn ngự trị đâu đó những điểm mạnh khuôn hình trong một thiên nhiên kỳ vĩ… cứ thế, người xem tự hoà lẫn vào không gian cho đến trang cuối mà vẫn nghe đâu đó tiếng sóng vỗ về. Ảnh nude của Thái Phiên không lộ liễu, mà cứ thấp thoáng, ẩn hiện đâu đó những nàng tiên giáng thế, với những mỹ cảm trong sáng, lành mạnh đến thánh thiện... ”

Khi được hỏi về việc dư luận xã hội hiện nay vẫn còn những thành kiến đối với ảnh khỏa thân, nhiều người cho rằng những NSNA và người mẫu dung tục, thiếu lành mạnh… NSNA Thái Phiên khẳng định: “Với những người làm nghệ thuật chuyên nghiệp, tôi tin chắc rằng không có một gợn lăn tăn nào trong đầu khi đối diện với mẫu chụp, mặc dù họ là con người đầy đủ bản năng “hỉ, nộ, ái, ố, bi, lạc, dục”. Cả người mẫu và người chụp đều tinh khiết lắm, không có suy nghĩ vớ vẩn về giới tính, cũng giống như những bác sỹ đối diện với bệnh nhân vậy. Nếu ai đó không tin hãy nhìn những bức ảnh của tôi, bức ảnh không biết nói dối bao giờ. Nếu được chứng kiến sẽ hiểu chúng tôi đã đổ bao mồ hôi để có được một cú bấm máy”.