Tại xã vùng biên Phan Thanh, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, cộng đồng dân tộc Dao đỏ chuyên bảo tồn và phát triển các bài thuốc cổ truyền được thành lập từ cuối năm 2023, với khoảng 35 thành viên.

Theo chủ trương của chính quyền địa phương, xã Phan Thanh đã thực hiện quá trình đánh giá những tiềm năng phát triển kinh tế, trong đó, đồng bào dân tộc Dao đỏ trên địa bàn xã có những bài thuốc cổ truyền rất quý cần được bảo tồn, gắn với phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số và phát triển du lịch của huyện Nguyên Bình.

Chính vì vậy, cấp ủy chính quyền xã Phan Thanh và những người già có uy tín đã họp thống nhất việc tập hợp những bạn trẻ có nguyện vọng, tâm huyết lưu giữ các bài thuốc cổ truyền của người Dao đỏ.

Cộng đồng này ban đầu có tôn chỉ mục đích là bảo tồn và phát triển các bài thuốc cổ truyền của người Dao đỏ, sau đó, tiếp tục nghiên cứu phát triển để phục vụ thị trường.

Người Dao đỏ băng rừng tìm đường phát triển kinh tế qua những bài thuốc cổ truyền.

Những cây thuốc quý thường ở trong rừng sâu.

Cộng đồng họp mỗi tháng một lần do các thành viên chủ yếu là bà con nông dân còn bận nhiều việc đồng áng.

Trong mỗi cuộc họp, các thành viên cùng nhau đánh giá lại hoạt động của Cộng đồng.

Nhiều bài thuốc cổ truyền của người Dao đỏ hiện vẫn được lưu giữ nguyên bản từ thế hệ cha ông.

Hiện nay vẫn còn 1 số sách lưu trữ các bài thuốc và chỉ một số người già trong cộng đồng đọc được. Do vậy, Cộng đồng hoạt động nhằm giúp người trẻ tiếp tục học tập, bảo tồn những bài thuốc này.

Một buổi họp của Cộng đồng dân tộc Dao đỏ - nơi bảo tồn và phát triển các bài thuốc cổ truyền.

Những người phụ nữ dân tộc Dao đỏ trong trang phục truyền thống tham gia sinh hoạt tại Cộng đồng.

Ông Bàn Đức Thắng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Phan Thanh, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng cho biết, Phan Thanh là một trong những xã được chọn để triển khai chương trình du lịch trọng điểm của huyện, trong đó, phát triển các Homestay có thể gắn với giới thiệu các giá trị văn hoá của đồng bào dân tộc Dao đỏ thông qua các bài thuốc cổ truyền. Từ đó, sẽ phát triển thương hiệu của những bài thuốc này. Ông Thắng cũng là chủ nhiệm Cộng đồng bảo tồn và phát triển thuốc nam cổ truyền của dân tộc Dao đỏ. 

"Theo hướng bảo tồn và phát triển bền vững, xã sẽ làm hồ sơ và đề nghị có những tư vấn hỗ trợ từ Sở Y tế, Hội đồng đông y để công nhận những bài thuốc này theo đúng quy định của pháp luật", ông Bàn Đức Thắng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Phan Thanh chia sẻ.

Hiện tại, Cộng đồng đang duy trì các bài thuốc thuốc như trà thảo dược uống hằng ngày để mát gan, thanh nhiệt; bài thuốc hỗ trợ chữa trị xương khớp, dạ dày, viêm xoang, viêm mũi dị ứng… Đặc biệt là lá tắm cho những người bị ốm và phụ nữ sau sinh để hồi phục sức khỏe.

Để phát triển quy mô lớn hơn và có tính lan rộng hơn, Cộng đồng có định hướng việc phát triển vườn thuốc trong sân nhà của đồng bào. Cộng đồng đã thống nhất mỗi hộ gia đình sẽ trồng vườn thuốc nam, mang cây thuốc con từ rừng về trồng ở vườn nhà.

Tuy nhiên, việc chăm sóc và để cây sinh trưởng là rất khó. Do vậy, Cộng đồng đang cố gắng nghiên cứu, áp dụng khoa học kỹ thuật để giải quyết khó khăn này.

Chị Hoàng Thị Hồng Vương - một thành viên trong cộng đồng giới thiệu về cây thuốc có tên Bát giác liên, với tác dụng chữa bệnh gan, viêm họng, amidan, đặc biệt là chữa rắn cắn. Chị Vương chia sẻ: "Tôi đi rừng tìm cây ở những khe suối, sau đó mang về trồng vào bầu đất trong vườn nhà. Cây nhân giống bằng củ hoặc bằng hạt".

Dù chưa làm được vườn, nhưng hiện tại chị Vương đang trồng 40 bầu cây Bát giác liên tại nhà.

Với chính sách hỗ trợ của chính quyền địa phương, người Dao đỏ đang tiếp tục phát triển các bài thuốc quý để phục vụ thị trường.

Đây là hướng đi để phát triển kinh tế bền vững, cải thiện đời sống của cả cộng đồng.