(VOV5) - Dân tộc Brâu ưa thích chơi cồng chiêng và các nhạc cụ cổ truyền. Cồng chiêng của người Brâu có các loại khác nhau và được chơi trong các bối cảnh khác nhau, vì những mục đích khác nhau.

Nhạc cụ gõ (bằng đồng) của người Brâu          Trống là nhạc cụ không thể thiếu trong các cuộc vui

Nghe âm thanh tại đây:

Nhạc cụ truyền thống của người Brâu bao gồm cồng, chiêng và các loại đàn, khèn, sáo…. được chế tác từ những vật liệu sẵn có trong tự nhiên như: đá, tre, nứa hay từ những hợp kim như: gang, chì, đồng. Trong số các nhạc cụ này, cồng, chiêng, trong đó có bộ chiêng Tha được coi là vật báu của người Brâu. Chiêng Tha hiện chỉ còn duy nhất ở làng Đăk Mế, xã Bờ Y, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum. Ông Lưu Anh Hùng, Phó Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt nam và là nhà nghiên cứu các dân tộc ít người ở Tây Nguyên, cho biết: “Một bộ chiêng Tha của người Brâu chỉ gồm 2 chiếc thôi, nhưng theo nếp cổ truyền ngày xưa thì giá trị của nó có thể bằng vài chục con trâu. Theo quan niệm tâm linh của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên rằng mọi sự vật đều có cái hồn, có sức sống bên trong, chiêng Tha cũng có cái hồn của nó.”

Chiêng Tha là loại nhạc cụ không thể thiếu trong các lễ hội của người Brâu. Chỉ có đàn ông mới được đánh chiêng Tha. Trong quan niệm của người Brâu, chiêng Tha không chỉ là nhạc cụ mà còn là thần linh, là tổ tiên của họ. Vì vậy trong ngôn ngữ người Brâu không có từ đánh Chiêng Tha mà là gọi Tha pơi (mời Tha nói). Để mời Tha nói trước tiên người ta phải làm lễ mời Tha ăn, mời Tha uống. Chiêng Tha chính là phương tiện kết nối giữa thế giới phàm tục của con người và thế giới của các thần linh, mỗi tiếng chiêng ngân lên đều sẽ được các vị thần sông, thần suối chứng giám mang lại điều tốt lành đến cho bà con dân làng, thóc lúa đầy bồ, xua đuổi mọi bệnh tật và cái đói. Bởi vậy chiêng Tha thường được chơi trong các dịp đón khách, mừng nhà Rông mới, mừng mùa lúa mới hoặc trong các lễ hội.

Chiêng Tha (Ảnh:baotayninh.vn)

Trong bộ Chiêng Tha, chiếc nhỏ gọi là chiêng vợ (chuar) và chiếc lớn hơn là chiêng chồng (Jơ Liêng). Khác với cách chơi cồng chiêng của nhiều dân tộc ở Tây Nguyên thường mang theo cồng chiêng vừa đánh vừa di chuyển theo vòng tròn và nhún nhảy theo âm hưởng hay tiết tấu của công chiêng, thì dàn chiêng Tha của người Brâu khi chơi được treo cố định trên giá đỡ. Để đánh chiêng Tha cần có 2 người ngồi trên mặt đất để gõ chiêng với 4 dùi. Chiêng Tha có khả năng trình diễn độc lập, nhưng cũng có thể kết hợp với nhiều loại nhạc khí khác, kể cả giọng hát của con người hoà lên bản hoà tấu mang âm hưởng của núi rừng.

Ngoài chiêng Tha, người Brâu còn có các loại nhạc cụ độc đáo khác như khèn, sáo hay các loại đàn T'rưng, Klông Pút, Đinh Túk, Ting Nin( làm từ tre, nứa), đàn Goong (vỏ quả bầu), đàn M’bin (chất liệu gỗ). Các nhạc cụ này được người Brâu lại được sử dụng ở không gian, thời điểm khác nhau. Có những loại chỉ sử dụng ở các dịp lễ hội, sinh hoạt cộng đồng, có loại chỉ đánh trên nương rẫy, có loại là phương tiện để bày tỏ tình yêu đôi lứa, có loại vừa để giải trí vừa để xua đuổi thú rừng…Trong số này, đàn kôong pút là nhạc cụ gồm 5-7 ống lồ ô dài ngắn không đều nhau được ghép với nhau, tạo âm thanh bằng đôi bàn tay vỗ lùa hơi vào miệng ống. Khi ru con hoặc trong đám cưới, người Brâu cũng sử dụng nhạc cụ thích hợp hoà cùng những điệu dân ca.

Cùng với cồng chiêng của đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, chiêng Tha và nhiều nhạc cụ truyền thống khác của người Brâu đã được mọi người biết đến qua các hoạt động giao lưu văn hóa trong nước và quốc tế. Những nhạc cụ này không chỉ chứng tỏ bản sắc văn hóa riêng biệt, đặc sắc không thể trộn lẫn của dân tộc Brâu mà còn góp phần làm phong phú, đa dạng nền âm nhạc truyền thống của các dân tộc Việt Nam./.