Trong khuôn khổ Liên hoan phim tài liệu châu Âu – Việt Nam lần thứ 10, bộ phim tài liệu “Người lạ, giống Pháp” của đạo diễn người Pháp gốc Việt Philippe Rostan được đem đến với công chúng Việt yêu điện ảnh. Bộ phim vén bức màn bí mật về số phận khắc nghiệt của hàng ngàn đứa trẻ lai sinh ra thời kỳ chiến tranh Đông Dương. Sự tồn tại của những đứa trẻ ấy bị chối bỏ ở Pháp và Việt Nam. Khi chiến tranh kết thúc, những đứa trẻ lai được “hồi hương” về Pháp, có khi bất chấp nguyện vọng của những người mẹ.

Sau gần 50 năm, những đứa trẻ lai ấy đã kể lại nỗi đau tuổi thơ dường như đã bị chôn kín đó. Đạo diễn người Pháp gốc Việt Philippe Rostan kể lại đó là một hành trình gian nan trong việc tìm kiếm và thuyết phục những đứa trẻ lai ngày ấy kể lại câu chuyện đời mình. Ngay khi công chiếu trên Đài truyền hình Pháp, bộ phim Người lạ, giống Pháp (với tên gốc Inconnu, présumé français) đã gây sốc cho công chúng, giới truyền thông Pháp và quốc tế. Phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam phỏng vấn đạo diễn Philippe Rostan về quá trình thực hiện bộ phim này. 

Nghe âm thanh phỏng vấn tại đây:

Đạo diễn Philippe Rostan. - Ảnh: Nguyễn Hồng

PV: Ông có thể chia sẻ ông bắt đầu làm bộ phim này như thế nào?

Philippe Rostan: Bộ phim tài liệu này giống như bí mật của gia đình, bắt đầu bằng việc kể về câu chuyện của anh họ của tôi. Mẹ tôi và mẹ anh ấy là chị em. Cuộc đời của anh ấy giống như một cuốn phim buồn, mà trong đó anh bị cha là một người Pháp bỏ rơi. Mọi người trong gia đình đều biết chuyện này nhưng không ai nhắc đến cả.

Tôi muốn thực hiện bộ phim này 10 năm trước khi bộ phim thực sự ra đời, đó là năm 1998, nhưng khi nhắc đến câu chuyện này anh không muốn kể. Mãi đến 10 năm sau, là năm 2008, anh họ của tôi mới lần đầu tiên đã kể lại cho tôi câu chuyện cuộc đời anh khi anh rời Việt Nam. Khi ấy anh chỉ là một đứa trẻ, tất cả trẻ con lai cùng được đưa lên thuyền vào năm 1954 cùng với lính Pháp.

Và mỗi đứa trẻ được quyết định một người lính sẽ trở thành cha của chúng. Đó quả thực là một câu chuyện gây nhiều xúc động. Và tôi đã nói với anh ấy rằng, tôi có một chiếc máy quay phim, tôi sẽ bắt đầu phỏng vấn anh ấy vào ngay ngày hôm đó. Thực sự lúc bắt đầu rất khó cho anh họ tôi và cho cả tôi… Và bộ phim bắt đầu như thế.

Phóng viên phỏng vấn đạo diễn người Pháp gốc Việt Philippe Rostan

PV: Thách thức lớn nhất khi ông thực hiện “Người lạ, giống Pháp”?

Philippe Rostan: Đối với tôi, thực hiện bộ phim này khá khó khăn. Vì bạn biết đấy nó như chạm phải phần tình cảm riêng tư sâu trong mỗi con người, nó giống như một vết sẹo từ thuở bé của các nhân vật. Khó khăn ở chỗ thuyết phục họ kể lại câu chuyện cuộc đời giống như bi kịch làm họ đau đớn suốt quãng tuổi thơ.

Tuy nhiên, tôi luôn nghĩ, tôi phải là người làm bộ phim này bởi vì tôi là một người Pháp gốc Việt. Tôi hiểu về lịch sử thời điểm đó. Cũng như tôi dễ dàng trong việc tìm gặp, nói chuyện và hiểu được các nhân vật trong hoàn cảnh đó. Có thể nói, bộ phim này vừa khó lại vừa không khó để thực hiện.

Còn một điều nữa, con cái của một vài nhân  vật trong câu chuyện này thậm chí còn không biết câu chuyện của bố mẹ mình. Một người trong số các nhân vật đã khóc rất nhiều khi kể lại những ký ức bí mật này trong bộ phim. Con trai của anh ấy 25 tuổi sau khi xem bộ phim này còn thực sự tức giận vì tại sao bố mình lại không kể những tâm tư này cho cậu ấy mà lại kể lại cho tôi.

Cảnh trong phim "Người lạ, giống Pháp". Nguồn: Viện Pháp

PV: Vậy thì điểm nào tương đồng giữa ông và những nhân vật trong bộ phim khiến ông làm một "Người lạ, giống Pháp" như thế?

Philippe Rostan: “Người lạ, giống Pháp” làm về thế hệ những người sinh ra trước tôi, trong khoảng thời gian chiến tranh Đông Dương, còn tôi sinh năm 1964, thời gian chiến tranh giữa Việt Nam và Mỹ.

Hoàn cảnh lịch sử cũng có điểm tương đồng, đặc biệt tôi và những nhân vật này đều là trẻ con lai. Là một đứa trẻ mang hai dòng máu Pháp – Việt, chúng tôi phải cố gắng hiểu bản thân mình đâu là phần Việt Nam và đâu là phần Pháp. Hơn nữa, tôi cố gắng đặt bản thân mình trong những nhân vật của mình. Sẽ là một quãng đường dài để hiểu được họ hoàn toàn. Nhưng khi là một người đạo diễn, tôi luôn tâm niệm hãy đặt mình vào hoàn cảnh của từng nhân vật để làm tốt nhất bộ phim của mình.

PV: Sau bộ phim, cuộc sống của các nhân vật có nhiều đổi thay không?

Philippe Rostan: Có một điều kỳ lạ mà tôi không hề biết rằng là sau bộ phim này, dường như rất nhiều hoàn cảnh đã thay đổi. Khi phim công chiếu, những người thân xung quanh các nhân vật đã biết về cuộc đời của họ, những câu chuyện bí mật chưa bao giờ được chính họ kể ra.

“Người lạ, giống Pháp” đã giúp một số người đã tìm thấy mẹ mình, và trong số đó có người mẹ họ vẫn còn sống. Bạn biết không ở Pháp chúng tôi có một chương trình truyền hình tìm lại người thân đã thất lạc. Chương trình đó đã mời một trong số các nhân vật của tôi và tìm lại cho anh ấy tung tích của người mẹ đã mất. Một số ít người trong số họ biết được cha mẹ mình là ai dù tất cả đã qua đời. Tôi cảm thấy rằng bộ phim của mình đang thực sự có ích.

Cảnh trong phim "Người lạ, giống Pháp". Nguồn: Viện Pháp

PV: Là một người Pháp gốc Việt, hai tiếng “Việt Nam” trong ông có ý nghĩa như thế nào?

Phillipe Rostan: Đầu tiên là về ngoại hình của tôi. Thứ hai, tôi luôn cố gắng học nói tiếng Việt nhiều nhất có thể. Việt Nam đối với tôi còn là món ăn, nơi tôi cảm thấy ẩm thực ngon nhất thế giới. Tôi thực sự yêu âm nhạc truyền thống Việt Nam. Đối với tôi âm nhạc Việt Nam đặc biệt lắm, cảm giác đặc biệt mà tôi không thể có khi nghe nhạc Pháp.

Và đặc biệt lịch sử Việt Nam - một điều gì đó quan trọng nhất đối với tôi, bởi vì tôi là một phần trong đó. Tôi sinh ra tại Việt Nam trong khoảng thời gian chiến tranh giữa Việt Nam và Mỹ. Bố mẹ tôi đã ở Việt Nam suốt quá trình chiến tranh và sang Pháp vào năm 1975 khi hoà bình tại đây lập lại. Chúng tôi luôn cảm thấy mình có một phần trong đó. Sắp tới tôi sẽ làm một bộ phim hoạt hình về đề tài chiến tranh Việt Nam và hiện tôi đang xây dựng kịch bản.

PV: Vâng xin chân thành cảm ơn những chia sẻ của ông. Chúc bộ phim sắp tới của ông sẽ thành công!