(VOVworld) - លោកអ្នកនាងជាទីមេត្រី! មុននេះរយៈពេល៥ទសវត្ស អាស៊ានត្រូវបានចាប់បដិសន្ធិដោយប្រទេសសមាជិកចំនួន៥តែប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយរយៈពេលកន្លះ សតវត្សអភិវឌ្ឍន៍មក អាស៊ានទទួលបានការបោះជំហានសំខាន់ជាច្រើននៃកិច្ចសហ ប្រតិបតិ្តការទាំងក្នុងនិងក្រៅប្លុក តាមនោះអះអាងនូវតួនាទីរបស់អង្គការរឹងមាំ មួយ ដែលមានការតភ្ជាប់កាន់តែស៊ីជំរៅនិងជាដៃគូមិនអាចខ្វះបានរបស់ប្រទេស នានាលើពិភពលោក។

ក្នុងឱកាសរំលឹកខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៥០ទិវាបង្កើតអាស៊ាន (ថ្ងៃទី៨ សីហា) យើងខ្ញុំសូមផ្ដល់ជូនចំពោះលោកអ្នកនាងនិងប្រិយមិត្តនូវកម្មវិធីផ្សាយ សម្លេងពិសេសស្ដីពីអាស៊ានក៏ដូចជាឥទ្ធិពលនិងផលប្រយោជន៍ដែល អាស៊ានបាននាំមកជូនក្នុងតំបន់និងលើពិភពលោក ជាពិសេសចំពោះវៀតណាម ចាប់ពីពេលចូលរួមអាស៊ានមកផងដែរ។

លោកអ្នកនាងជាទីមេត្រី! ពេលវេលា៥០ឆ្នាំ ជាឱកាសដើម្បីក្រលែកមើល ឡើងវិញនូវដំណើរអភិវឌ្ឍន៍ហើយពង្រឹងការជឿទុកចិត្តនិងកម្លាំងចលករចំពោះកំណាត់ផ្លូវខាងមុខ។ សូមអញ្ជើញលោកអ្នករួមជាមួយយើងខ្ញុំក្រលែកមើល ឡើងវិញនូវរបត់សំខាន់បំផុតរបស់អាស៊ានក្នុងរយៈពេល៥០ឆ្នាំកន្លងទៅតាមការបូកសរុបរបស់អ្នកយកព័ត៌មាននៃវិទ្យុសម្លេងវៀតណាម។

តំណាងប្រទេសសមាជិកដំបូងទាំង៥របស់អាស៊ាន (រូបថត៖Internet)

១. នាថ្ងៃទី៨ សីហា ឆ្នាំ១៩៦៧ សមាគមន៍បណ្ដាប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយឈរលើមូលដ្ឋាននៃសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បាំងកក ក្នុងគោលដៅគឺបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបតិ្តការសេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌សង្គមកិច្ច រវាងប្រទេសសមាជិកនានា ហើយធ្វើសមាហរណកម្មកាន់តែស៊ីជំរៅទៅក្នុងតំបន់និងពិភពលោក។

សន្និសីទកំពូលលើកដំបូងរបស់អាស៊ាននៅ Bali កាលពីឆ្នាំ១៩៧៦ (រូបថត៖Internet)

២. នាឆ្នាំ១៩៧៦ សមាគមន៍បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ស្ដីពីភាពសុខដុមអាស៊ាន (សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ Bali ១) ដែលបង្ហាញនូវការប្ដេជ្ញាចិត្តសហប្រតិបតិ្តការក្នុងតំបន់ ហើយបញ្ជូនសារមួយស្ដីពីចំណងមិត្តភាព កិច្ចសហប្រតិបតិ្តការដើម្បីសន្តិភាព សន្តិសុខរួមក្នុងតំបន់ ដោះស្រាយជំលោះដោយកិច្ចចរចារសន្តិភាពជាមួយប្រទេសដទៃក្នុងតំបន់តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងមិត្តភាពនិងកិច្ចសហប្រតិបតិ្តការអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (TAC)។

៣. នាឆ្នាំ១៩៩២ អាស៊ានបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងក្របខ័ណ្ឌស្ដីពីកម្មវិធីអាទិភាពពន្ធដារសំរាប់តំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន (CEPT/AFTA) តាមនោះចាប់ផ្ដើមដំណើរការសេរីភាវូបនីយកម្មសេដ្ឋកិច្ចតំបន់។ ក្នុងឆ្នាំនេះដែរ អាស៊ានបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ស្ដីពីសមុទ្រខាងកើត ដោយកំណត់គោលការណ៍ស្ដីពីការដោះស្រាយជំលោះនៅតំបន់នេះដោយសន្តិវិធី។

៤. ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣-១៩៩៤ អាស៊ានចាប់ផ្ដើមបើកទូលាយទំនាក់ទំនងកិច្ចការបរទេស ជំរុញកិច្ចសន្ទនាអំពីសន្តិសុខក្នុងតំបន់តាមរយៈការបង្កើតវេទិកាតំបន់អាស៊ាន (ARF) នៅសន្និសីទរដ្ឋមន្រ្តីអាស៊ានលើកទី២៦ (ខែកក្កដាឆ្នាំ១៩៩៣)។ នាឆ្នាំ១៩៩៥ អាស៊ានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាស្ដីពីតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (SEANWFZ)។

ពិធីផ្ដល់សមាជិកភាពរបស់អាស៊ានចំពោះវៀតណាមនៅប្រ៊ុយណេ

៥. ក្នុងដំណាក់កាលពីឆ្នាំ១៩៩៥ដល់ឆ្នាំ១៩៩៧ អាស៊ានចាប់ផ្ដើមបើកទូលាយទ្រង់ទ្រាយដោយផ្ដល់សមាជិកភាពសំរាប់វៀតណាមនាថ្ងៃទី២៨ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៥។ ឆ្ពោះទៅគោលដៅសំរេចការបើកទូលាយ រួមមានប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំង១០ អាស៊ានបានអនុម័តលើចខុវិស័យអាស៊ានឆ្នាំ២០២០នាខែធ្នូឆ្នាំ១៩៩៧។ នាឆ្នាំ១៩៩៩ កម្ពុជាចូលរួមអាស៊ាន តាមនោះសម្រេចគោលដៅពោលខាងលើ។

៦. ក្នុងសន្និសីទជាន់ខ្ពស់អាស៊ានលើកទី៨នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នាខែវិច្ចិកាឆ្នាំ២០០២ នាយករដ្ឋមន្រ្តីសឹង្ហបុរីបានផ្ដួចផ្ដើមគំនិតស្ដីពីការបង្កើតសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន (AEC)។ ដល់ឆ្នាំ២០០៣ ឥណ្ឌូនេស៊ី បានស្នើឲ្យកសាងសហគមន៍សន្តិសុខ (ASC) សំដៅបង្កើតឡើងបរិយាកាសសន្តិភាពនិងស្ថិរភាព។ ក្រោយនោះ ដើម្បីមានតុល្យភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ អាស៊ានក៏បានឯកភាពលើការបង្កើតសហគមន៍សង្គមវប្បធម៌ផងដែរ។

៧. នៅសន្និសីទជាន់ខ្ពស់អាស៊ានលើកទី៨នេះដែរ អាស៊ាននិងចិនបានចុះហត្ថលេខាលើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ស្ដីពីការប្រតិបត្តិរបស់ភាគីនានានៅសមុទ្រខាងកើត (DOC) សំដៅស្វែងរកដំណោះស្រាយសន្តិភាពចំពោះបញ្ហាសមុទ្រខាងកើត។

រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានចូលរួមពិធីគូសសញ្ញាធម្មនុញ្ញអាស៊ានចូលជាធរមានជាផ្លូវការ

៩. នាថ្ងៃទី២០ វិច្ចិកា ឆ្នាំ២០០៧ ធម្មនុញ្ញអាស៊ានត្រូវបានចុះហត្ថលេខា ហើយចូលជាធរមាននាថ្ងៃទី១៥ ធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨។ នេះជាការបោះជំហានអភិវឌ្ឍន៍សំខាន់បំផុតរបស់អាស៊ាន ដោយបង្កើតគ្រឹះស្ថានខាងគតិយុត្តដើម្បីអាស៊ានកសាងសហគមន៍ឯកភាពមួយ។

១០. នាថ្ងៃទី៣១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥ សហគមន៍អាស៊ានត្រូវបានចាប់បដិសន្ធិជាផ្លូវការ បើកចេញដំណាក់កាលតភ្ជាប់គ្នាថ្មីដ៏ស៊ីជំរៅជាងមុនរបស់អាស៊ាន។

ដោយមានចំនួនប្រជាជនជាង៦២៥លាននាក់ អាស៊ានជាសហគមន៍វប្បធម៌ ដ៏សម្បូរបែប ហើយពោរពេញទៅដោយអត្តសញ្ញាណនិងប្រពៃណី។ គោលដៅ អភិវឌ្ឍន៍របស់អាស៊ានគឺដើម្បីប្រជាជននិងយកប្រជាជនជាមជ្ឈមណ្ឌល។ អញ្ចឹងតើប្រជា ពលរដ្ឋអាស៊ាននោះ គេយល់ដឹងអ្វីខ្លះអំពីសហគមន៍របស់ខ្លួនឯងទេ?

លោក Nguyen Hung ម្ចាស់ហាងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍នៅលេខ ៨០ វិថី Hang Gai ខ័ណ្ឌ Hoan Kiem ទីក្រុងហាណូយ

១. លោក Nguyen Hung ម្ចាស់ហាងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍នៅលេខ ៨០ វិថី Hang Gai ខ័ណ្ឌ Hoan Kiem ទីក្រុងហាណូយ៖

«ភ្ញៀវទេសចរពីអឺរ៉ុបមកទិញច្រើនណាស់! ខ្ញុំមិនដឹងអំពីអាស៊ានទេ ដឹងអំពីប្រទេសថៃតែប៉ុណ្ណោះ។ មុននេះ ខ្ញុំប្រើប្រាស់ភាសាអង់គ្លេសក្នុងពេលលក់ទំនិញ។ ប៉ុន្តែ ភ្ញៀវទេសចរថៃមកទស្សនានៅវៀតណាមកាន់តែច្រើនកុះករ ដោយហេតុនេះ ខ្ញុំត្រូវរៀននិយាយភាសាថៃដើម្បីលក់ទំនិញ។ ឃើញខ្ញុំនិយាយភាសាថៃ ពួកគេភ្ញាក់ផ្អើលនិងសប្បាយរីករាយណាស់ ហើយ ទិញទំនិញច្រើនជាង!។»

លោក Truong Minh Duc បុគ្គលិកសម្ព័ន្ធក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ Vinaphone

២.លោក Truong Minh Duc បុគ្គលិកសម្ព័ន្ធក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ Vinaphone ទីក្រុងហាណូយ៖

«ខ្ញុំមិនដឹងប៉ុន្មានប្រទេសក្នុងអាស៊ានទេ ប៉ុន្តែ ក្រុមកីឡាបាល់ទាត់ នៃប្រទេសណាដែលចូលរួមការប្រគួត SEA Games ខ្ញុំដឹងច្បាស់! SEA Games លើកទី ២៩ កំពុងចូលមកហើយ។ ខ្ញុំគាំទ្រក្រុមកីឡាបាល់ទាត់ វៀតណាម! ទោះបីជាប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះម៉ាឡេស៊ីបានផ្លាស់ប្តូររបៀបរៀប ចំក្រុមប្រគួតក្តី ប៉ុន្តែ វៀតណាមនឹងជួបក្រុមខ្លាំងៗ។»

កញ្ញា Phan Huyen My អាយុ ១៩ ឆ្នាំ សិក្ខាកាម TPD

  ៣.កញ្ញា Phan Huyen My អាយុ ១៩ ឆ្នាំ សិក្ខាកាមថ្នាក់បង្រៀនដឹកនាំខ្សែភាពយន្តនៅមជ្ឈមណ្ឌលជួយឧបត្ថម្ភអភិវឌ្ឍន៍ទេពកោសល្យខ្សែភាពយន្តវៀយណាម (TPD)៖

«ប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ានមិនសូវស្គាល់ច្រើនអំពីខឿនខ្សែភាពយន្តរបស់គ្នាទេ។ គេនិយមចូលចិត្តខ្សែភាពយន្ត Hollywood ជាង។ លើទូរទស្សន៍វៀតណាម ឥឡូវទើបតែចាក់ផ្សាយខ្សែភាពយន្តរបស់ថៃឬហ្វីលីពីនតែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រសិនបើវណ្ណៈកម្មភាពយន្តរបស់អាស៊ានត្រូវបានបញ្ចាំងទូលំទូលាយថែមទៀតនោះគឺប្រជាជនក្នុងប្លុកនឹងយល់បន្ថែមអំពីវប្បធម៌នៃប្រទេសជិតខាង។”

អនុប្រធាននាយកដ្ឋានអាស៊ានក្រសួងការបរទេសវៀតណាម លោក Nguyen Dang Trung

  ៤.អនុប្រធាននាយកដ្ឋានអាស៊ានក្រសួងការបរទេសវៀតណាម លោក Nguyen Dang Trung៖

«ស្ថានភាពខ្វះព័ត៌មានក៏ដូចជាកង្វះខាតខាងចំណេះដឹងអំពីអាស៊ានគឺជា ការពិតជាក់ស្តែងដែលកំពុងសេសសល់ក្នុងបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិក អាស៊ាន រួមមានវៀតណាមផងដែរ។ ការដែល មជ្ឈដ្ឋានសហគ្រាសបង្កើត អាជីពថ្មីទទួលបានជោគជ័យនៅប្រទេសអាស៊ាននានានឹងរួមវិភាគទាន ផ្លាស់ប្តូរចំណេះដឹងអំពីសមាហរណកម្ម។ ប្រការនេះមានន័យថា៖ ប្រសិនបើ សហគ្រាសខ្នាតតូចអាចទទួលជោគជ័យលើវិស័យមួយ នោះគឺ បង្កើតការត្រិះរិះនិងទស្សនៈវិស័យសំរាប់សហគមន៍សហគ្រិននិងអ្នកគ្រប់ គ្រងនិយាយារួមនិងប្រជាជនក្នុងតំបន់និយាយដោយឡែក។ ជោគជ័យនៃ សហគ្រាសអាស៊ានបង្កើតអាជីពថ្មីនឹងជំរុញប្រជាជនក្នុងប្លុកជួបប្រាស្រ័យ វប្បធម៌សង្គម។ ខ្ញុំវាយតំលៃថា៖ នេះគឺជាអត្ថប្រយោជន៍ខណៈពេលដែល សហគ្រាសបង្កើតអាជីពថ្មីចូលរួមសមាហរណកម្មអាស៊ាន។»

អ្នកស្រី Hoang Minh Phuong  បុគ្គលិកនៃក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍ Atravelmate

 ៥.អ្នកស្រី Hoang Minh Phuong អាយុ ៣២ ឆ្នាំ បុគ្គលិកនៃក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍ Atravelmate ទីក្រុងហាណូយ៖  

«ខ្ញុំទៅទស្សនាប្រទេសអាស៊ានភាគច្រើន លើកលែងប៊្រុយណេនិង Timor ខាងកើត។ នាពេលថ្មីៗនេះ អាស្រ័យដោយគោលនយោបាយបើកទ្វារទេស ចរណ៍ តភ្ជាប់ជើងហោះហើរត្រង់ៗពីទីក្រុងហាណូយឬទីក្រុងហូជីមិញទៅ កាន់បណ្ដាប្រទេសក្នុងតំបន់ នោះគឺចំនួនភ្ញៀវទេសចរពីថៃ ម៉ាឡេស៊ី សឹង្ហបុរី ហ្វីលីពីន មកទស្សនាវៀតណាម កើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនិងផ្ទុយទៅ វិញ។ ក្នុងពេលជួបធ្វើការជាមួយសហសេវិកពីថៃឡាវនិងកម្ពុជា ខ្ញុំរៀន ច្រើនអំពីចរិតលក្ខណៈឧស្សាហ៍ព្យាយាមរបស់គេក្នុងការធ្វើអាជីវកម្ម។ ស្តីអំពីម្ហូបអាហារ ខ្ញុំចូលចិត្តម្ហូបរបស់ថៃ។ ប្រជាជនវៀតណាមក៏និយមចូល ចិត្តម្ហួបថៃផងដែរ ដោយសារ រស់ជាតិសមស្របនឹងជនវៀតណាម។»

កញ្ញា Nguyen Anh Duong និស្សិតមហាវិទ្យាល័យ Thang Long

៦.កញ្ញា Nguyen Anh Duong អាយុ ២០ ឆ្នាំ និស្សិតមហាវិទ្យាល័យ Thang Long ទីក្រុហាណូយ៖

«ប្រើប្រៀបនឹងអង់គ្លេសនិងអាមេរិកឬអ៊ូស្ត្រាលី ខ្ញុំគិតថា៖ ទៅរៀននៅបណ្ដា ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយគឺមិនជាជម្រើសអាក្រក់ទេ។ ជាឧទាហរណ៍ ពេលវេលាសិក្សរៀនសូត្រនៅសឹង្ហបុរីខ្លីជាងបើប្រៀបនឹងអង់គ្លេសនិងអ៊ូស្រាលី។ គុណភាពនៃការសិក្សានៅទីនេះល្អណាស់។ ចំពោះផ្នែកសេវ៉ាកម្មសណ្ឋា គារដែលខ្ញុំកំពុងប្រដេញតាមនោះ ខ្ញុំនឹងជ្រើសរើសទៅរៀនបរិញ្ញបត្រនៅសង្ហបុរីម៉ាឡេស៊ីឬថៃ។»

លោកស្រី Nguyen Quynh Giao  ស្ដ្រីមេផ្ទះមួយរូប

៧.លោកស្រី Nguyen Quynh Giao អាយុ ៤៥ ឆ្នាំ ស្ដ្រីមេផ្ទះមួយរូបនៅទីក្រុងហាណូយ៖

«បើកទ្វារអាស៊ានដូច្នេះមានប្រយោជនជាច្រើន! ទំនិញណាមានគុណភាព ល្អ នោះគឺអតិថិជនទិញ។ គ្រួសារខ្ញុំចូលចិត្តប្រើប្រាស់ទំនិញរបស់ថៃ ស្ករគ្រាប់និងនំរបស់ម៉ាឡេស៊ីនិងឥណ្ឌូណេស៊ី។ ប៉ុន្តែ គ្រួសារខ្ញុំនិយមចូល ចិត្តផ្លែឈើឬប្រហិតរបស់វៀតណាម។ តំលៃសមស្របហើយឆ្ងាញ់ដូច ទំនិញនាំចូលដែរ៕»

មិនមែនជាអ្នកណាក៏យល់ដឹងយ៉ាងច្បាស់លាស់និងជ្រាលជ្រៅអំពីផល ប្រយោជន៍នានាដែលប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ានទទួលបាននោះឡើយ។ ហើយនោះជាប្រការមិន អាចបដិសេធបានក្នុង សហគមន៍មួយដែលមានលក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាអំពីវប្បធម៌ សាសនា កំរិតអភិវឌ្ឍន៍និងពិសេសគឺប្រព័ន្ធនយោបាយ។ ដូច្នេះហើយ ដើម្បី អភិវឌ្ឍន៍យ៉ាងរឹងមាំនិងក្លាយទៅជាតំបន់មានកិត្យានុភាពនិងតួនាទីសំខាន់លើ ពិភពលោកនោះគឺ ការស្រុះចិត្តគំនិតជាកត្តាគន្លឹះរបស់អាស៊ាន។

ដោយឈរលើមូលដ្ឋានស្រុះចិត្តគំនិតនោះ អាស៊ានបានជំរុញយន្តការក្នុងនិង ក្រៅប្លុកដូចជាសន្និសីទរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាន (AMM) សន្និសីទអាស៊ាន និងប្រទេសដៃគូ (អាស៊ានបូក) តំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន ( AFTA) និង វេទិកាតំបន់អាស៊ាន (ARF) ជាដើម។ ទន្ទឹមនឹងនោះ អាស៊ានក៏ផ្ដល់មតិរួម ចំណែកដោះស្រាយបញ្ហាខាងនយោបាយនិងសន្តិសុខនានាលើឆាកអន្តរជាតិ ដោយសន្តិវិធីនិងគោរពសេចក្ដីសំរេចចិត្តរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប។ ជាបន្តទៅនេះ សូមអញ្ជើញលោកអ្នកនាងស្ដាប់អត្ថបទសរសេរក្រោមចំណង ជើងថា “អាស៊ានអះអាងនូវតួនាទីជាមជ្ឈមណ្ឌលក្នុងកិច្ចសន្ទនានិងកិច្ចសហ ប្រតិបតិ្តការដើម្បីសន្តិភាពក្នុងតំបន់” របស់អ្នកយកព័ត៌មាន Huong Tra។

ពីតំបន់មួយដែលមានការខុសប្លែកគ្នាខាងវប្បធម៌សាសនានិង គំលាតអភិវឌ្ឍន៍ ជាពិសេសគឺប្រព័ន្ធនយោបាយ រហូតមកដល់ពេលនេះ អាស៊ានបាន ក្លាយទៅជាអង្គការសហប្រតិបត្តិការតំបន់លើគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដោយមានប្រទេសជា សមាជិកចំនួន ១០ ដែលធ្វើសកម្មភាពដោយឈរលើមូលដ្ឋាន «ពិគ្រោះយោបល់និង ស្រុះចិត្តគំនិត»។ ស្នាដៃលេចធ្លោបំផុតខាងសន្តិសុខនយោបាយរបស់អាស៊ានក្នុង អំឡុង ៥០ ឆ្នាំកន្លងទៅគឺការរក្សាឲ្យបានស្ថិរភាពនិងសន្តិភាពក្នុងតំបន់។ ប្រការនេះ បង្ហាញនូវតួនាទីស្នូលនិងការរួមវិភាគទានជាច្រើនរបស់អាស៊ានលើវិស័យសន្តិសុខនិងបញ្ហាពហុភាគីក្នុងតំបន់។ អគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោក Le Luong Minh បានឲ្យដឹងថា៖

        «មេរៀនសំខាន់មួយដែលអាស៊ានទទួលបានក្នុងអំឡុង ៥០ ឆ្នាំកន្លងទៅគឺបណ្ដា ការសាកល្បងសន្តិសុខស្មុគស្មាញនិងពហុបែបនាសព្ធថ្ងៃដែលមិនអាចដោះស្រាយបានដោយប្រទេសមួយដោយឡែកឡើយ។ គិតតាំងពីចាប់បដិសន្ធិមកអាស៊ានដើរតួនាទីរបស់អង្គការសំខាន់មួយក្នុងតំបន់គឺជាអង្គការគួរឲ្យទុកចិត្តលើឆាកអន្តរជាតិដែលមានឋានៈស្នូលក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រតំបន់តាមរយៈការជំរុញតំបន់បើកទូលាយលើគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។»

អគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោក Le Luong Minh

        នាបច្ចុប្បន្ន មហាអំណាចនានាលើពិភពលោកយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសទៅលើ តំបន់អាស៊ី-អាគ្នេយ៍ដែលបង្កើតឡើងរលកផ្លាស់ប្តូរខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយក្នុង នោះ អាស៊ានស្ថិតនៅមជ្ឈមណ្ឌលក្នុងតំបន់ដែលកំពុងត្រូវបានបង្កើតឡើង។ កិច្ចព្រម ព្រៀងស្និទ្ធស្នាលនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ (TAC) ដែលអាស៊ានបានផ្តើមឡើងនាឆ្នាំ ១៩៧៦ បានទាក់ទាញការចូលរួមរបស់ប្រទេសក្រៅអាស៊ានជាច្រើនកុះករ។ អគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោក Le Luong Minh បានសង្កត់ធ្ងន់ថា៖

        «TAC ដើរតួនាទីដូចក្រមប្រតិបត្តិខាងយន្តការសហប្រតិបត្តិការ ទំនាក់ទំនងរវាង បណ្ដាប្រទេសក្នុងតំបន់។ នាបច្ចុប្បន្ន មានប្រទេសចំនួន ៣៥ ចូលរួម TAC ហើយភាគី ចូលរួម TAC ក្រៅតំបន់ដូចជា៖ ឥណ្ឌា ចិន អាមេរិក កាន់តែកើនឡើងពីមួយថ្ងៃទៅ មួយថ្ងៃ។ ប្រការនេះបង្ហាញនូវចរិតលក្ខណៈបើកទូលាយនៃការកំណត់ស្តីអំពីការរស់ នៅសន្តិភាពជាមួយគ្នានិងសហប្រតិបត្តិការស្និតស្នាលរវាងប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នានាក្នុងតំបន់និងក្រៅក្របខ័ណ្ឌនេះ។»

        ទន្ទឹមនឹងនោះ អាស៊ានក៏បានកសាងឡើងទំនាក់ទំនងសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់ វិស័យជាមួយដៃគូសំខាន់ៗលើពិភពលោក តាមរយៈក្របខ័ណ្ឌអាស៊ាន+១ ព្រមទាំង បំផុសប្រកបដោយជោគជ័យហើយរក្សាតួនាទីស្នូលក្នុងក្របខ័ណ្ឌសហប្រតិបត្តិការ មួយចំនួនក្នុងតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិកដូចជា៖ អាស៊ាន+៣ សន្និសីទជាន់ខ្ពស់អាស៊ីបូព៌ារ   (EAS) និងវេទិកាតំបន់អាស៊ាន (ARF)។

អាស៊ានក៏ជាកត្តាសំខាន់នៃក្របខ័ណ្ឌសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់និង អន្តរតំបន់ផ្សេងៗទៀតដូចជា៖ សន្និសីទអាស៊ី-អឺរ៉ុប (ASEM) និងវេទិកាសហប្រតិបត្តិ ការអាស៊ីបូព៌ារ-អាមេរិកឡាទីន (FEALAC)។

        ក្រៅពីនោះ អាស៊ានក៏ជាកត្តាសំខាន់នៃក្របខ័ណ្ឌសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់និង អន្តរតំបន់ផ្សេងៗទៀតដូចជា៖ សន្និសីទអាស៊ី-អឺរ៉ុប (ASEM) និងវេទិកាសហប្រតិបត្តិ ការអាស៊ីបូព៌ារ-អាមេរិកឡាទីន (FEALAC)។ វាយតំលៃខ្ពស់ចំពោះប្រសិទ្ធភាពរវាង អាស៊ានជាមួយបណ្ដាប្រទេសដៃគូ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោក John Kerry បានសង្កត់ធ្ងន់ថា៖

        «អាមេរិកកាន់តែគោរពទំនាក់ទំនងជាមួយអាស៊ី អាស៊ានគឺជាអង្គការមួយ ដែលមានការជះឥទ្ធិពលសំខាន់និងដើរតួនាទីស្នូលក្នុងតំបន់។ នេះគឺជាមូលហេតុ ដែលអាមេរិកបង្កើតទំនាក់ទំនងដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រជាមួយអាស៊ាន។ ទំនាក់ទំនងលោត ផ្លោះនេះសរឲ្យឃើញនូវឧត្តមភាពប្រៀបខ្លាំងនិងតួនាទីស្នូលរបស់អាស៊ានដែលកាន់ តែត្រូវបានបង្កើនពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ អាមេរិកនិងអាស៊ានមានការយកចិត្តទុកដាក់ រួមក្នុងការក្សាសន្តិភាពសកល ប្រតិបត្តិតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ហើយយើងអាចសរឲ្យ ឃើញនូវតួនាទីស្នូលរបស់អាស៊ានចំពោះសន្តិសុខក្នុងតំបន់អាស៊ី-អាគ្នេយ៍។ ខ្ញុំជឿជាក់ ថា៖ ទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-អាមេរិកកាន់តែត្រូវបានពង្រឹងនិងពង្រីកប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនិងឯកភាព។»

        ក្នុងពេលដែលសម្លេងរបស់អាស៊ានមានទម្ងន់លើឆាកអន្តរជាតិនោះគឺប្រទេស ជាសមាជិកនីមួយៗក្នុងប្លុកអាស៊ានក៏ទទួលបានផលប្រយោជន៍ជាច្រើនពីប្រការនេះ សម្បីតែចំពោះបណ្ដាប្រទេសចាប់បដិសន្ធិអាស៊ានដូចជាឥណ្ឌូណេស៊ី ឬ ប្រទេសចូល រួមប្លុកក្រោយៗដូចវៀតណាមផងដែរ។ អតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក Vu Khoan បានចែករំលែកថា៖ សារសំខាន់បំផុតដែលវៀតណាមទទួលបានក្នុងពេល ចូលរួមអាស៊ានគឺជាឋានៈត្រូវបានពង្រឹងដោយឥតឈប់ឈរ។

        «ទទួលបានឋានៈនាបច្ចុប្បន្ន ផ្នែកសំខាន់មួយគឺវៀតណាមជាសមាជិកសកម្ម របស់អាស៊ាន។ វៀតណាមទទួលបានការគាំទ្ររបស់ប្រទេសអាស៊ានទាំងឡាយខណៈ ដែលចូលរួមបណ្ដាសន្និសីទអន្តរជាតិ ឬ ចុះឈ្មោះជាបេក្ខជននៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិ មនុស្សនិងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ អ.ស.ប.។ ទីពីរគឺពីប្រទេសមួយដែលមានប្រទេស អមិត្តនានា ឥឡូវនេះ វៀតណាមបង្កើតទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសដៃគូជាច្រើន ។ ទីបីគឺអាស៊ានគឺជាជណ្តើរដើម្បីវៀតណាមបង្កើតទំនាក់ទំនងជាមួយដៃគូធំៗដូចជា អាមេរិក អឺរ៉ុប ។ល។ ទីចុងក្រោយ អាស៊ានគឺជាការសាកល្បងសំរាប់វៀតណាមក្នុង ការធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយពិភពលោក។»

        ឯកអគ្គរដ្ឋទូតឥណ្ឌូណេស៊ីប្រចាំនៅវៀតណាម លោក Ibu Hadi បានចាត់ទុកថា៖

        «ចំពោះឥណ្ឌូណេស៊ី អាស៊ានគឺជាឆ្អឹងខ្នងក្នុងគោលនយោបាយកិច្ចការបរ ទេសរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី។ ឥណ្ឌូណេស៊ីស្ថិតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយបង្កើតឡើងរង្វង់ មូលផ្សាភ្ជាប់ប្រទេសអាស៊ានជិតខាងនានាជាមួយគ្នា។ ក្នុងអំឡុង ៥០ ឆ្នាំកន្លងទៅ អាស៊ានទទួលបានការអភិវឌ្ឍន៍វិជ្ជមាន។ ជាពិសេស ការបង្កើតសហគមន៍អាស៊ាននា ចុងឆ្នាំ ២០១៥ រួមមានវិស័យស្នូលចំនួន ៣ គឺ៖ សន្តិសុខនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ចនិង វប្បធម៌គឺជាដំណើរសំខាន់មួយ។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ សាមគ្គីភាព រួមដៃកសាងសហ គមន៍នឹងនាំមកនូវផលប្រយោជន៍សំរាប់ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានទាំងឡាយ។»

        ច្បាស់លាស់ថា៖ ការចូលរួមអាស៊ាននិងការបង្កើតសហគមន៍អាស៊ានបានដោះ ស្រាយបញ្ហាជាច្រើនពីសន្តិសុខក្នុងប្លុកដល់ការសាកល្បងនៅខាងក្រៅ។ ប៉ុន្តែ មិនមែនបញ្ហាទាំងអស់សុទ្ធតែបានដោះស្រាយស្រេចបាច់នោះឡើយ។

        នាឆ្នាំ ២០០២ អាស៊ាននិងចិនបានចុះហត្ថលេខាលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្តីអំពី ក្រមប្រតិបត្តិសំរាប់ភាគីនានានៅសមុទ្រខាងកើត (DOC) ដើម្បីដោះស្រាយជំលោះនៅ តំបន់សមុទ្រនេះ។ ប៉ុន្តែ ក្រោយរយៈពេល ១៥ ឆ្នាំ DOC មិនទាន់អនុវត្តប្រកបដោយ ប្រសិទ្ធភាពនិងជាក់ស្តែងនៅឡើយ។ គប្បីមានក្រមប្រតិបត្តិពេញលេញមួយដើម្បីភាគី ទាក់ទិននានាប្រតិបត្តិតាម។ អគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោក  Le Luong Minh សង្កត់ ធ្ងន់ទៀតថា៖

        «រាល់ទង្វើដោយឯកតោភាគីដែលដែរផ្ទុយទៅនឹងស្មារតីរបស់ DOC ជាពិសេសគឺ សកម្មភាពយោធាបានធ្វើឲ្យសំណឹកទំនុកទុកចិត្តនិងការជឿជាក់រវាងភាគីនានាហើយបង្កគ្រោះអាសន្នផ្ទុះឡើងជំលោះរវាងប្រទេសនានាជិះឥទ្ធិពលអាក្រក់ទៅលើសន្តិភាព សន្តិភាពនិងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។ ដោយហេតុនេះ អាស៊ានកំពុងចូលរួមយ៉ាងសកម្ម ក្នុងការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយចិនដើម្បីទទួលបានយ៉ាងឆាប់រហ័សក្រមប្រតិបត្តិតំបន់ នៅសមុទ្រខាងកើត (COC) ដែលមិនត្រឹមតែមានលទ្ធភាពរាំងស្កាត់ប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងដោះស្រាយ ជំលោះលើសមុទ្រខាងកើតទៀតផង។»

        ដោយឈរលើបណ្ដាយន្តការនិងការកំណត់រឹងមាំ  សង្ឃឹមថា៖ សហគមន៍ អាស៊ានក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខនឹងដោះស្រាយបានបញ្ហាខាងសន្តិសុខនយោបាយ នៅសេសសល រក្សាសន្តិសុខស្ថិរភាពក្នុងងតំបន់និងលើកកំពស់ឋានៈរបស់អាស៊ាន លើឆាកអន្តរជាតិដោយឥតឈប់ឈរ៕ 

លោកអ្នកនាងជាទីមេត្រី! ចាប់ពីពេលដែលខឿនសេដ្ឋកិច្ចសមាជិកទាំង១០ ប្រមូលផ្ដុំគ្នាមក អាស៊ានបានក្លាយទៅជាខឿនសេដ្ឋកិច្ចធំទី៦លើពិភពលោក ដោយមាន GDP ប្រមាណ៣ លានលានដុល្លាអាមេរិកហើយមានកិច្ចព្រមព្រៀង ពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយដៃគូធំៗទាំងអស់ក្នុងតំបន់។

ចំពោះវៀតណាម ចាប់ពីពេលក្លាយទៅជាសមាជិកអាស៊ានកាលពីឆ្នាំ១៩៩៥ មក ទំហំពាណិជ្ជកម្ម រវាងវៀតណាមជាមួយប្រទេសអាស៊ាននានាបានកើនឡើង យ៉ាងឆាប់រហ័ស។ អាស៊ានបានក្លាយទៅជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំទី២របស់វៀត ណាមដោយល្បឿនកំណើនជាមធ្យមចំនួន ១៤,៥%ក្នុងមួយឆ្នាំ នាទសវត្សកន្លង ទៅ។អត្ថបទសរសេរជាបន្តទៅនេះ របស់អ្នកយកព័ត៌មាន Nguyen Yen នឹងផ្ដល់ឲ្យ យើងនូវទស្សនៈវិស័យជាទូទៅអំពីឱកាសនិងការរួមវិភាគទានរបស់ វៀតណាម ក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន។

លោកអ្នកនាងកំពុងស្ដាប់បទចម្រៀង “A song of peace” ជាបទចម្រៀង ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យប្រារព្ធមហោស្រពកុមារអាស៊ានឆ្នាំ២០១៧នៅវៀតណាម តាមរយៈសំនៀងរបស់ប្អូនៗកុមារអាស៊ាន។ បទចម្រៀងនេះ បានបញ្ជូន សារមួយស្ដីពីសេចក្ដីស្នេហា សន្តិភាពក្នុងដំបូលផ្ទះរួមអាស៊ាន ដោយមាន ទស្សនៈវិស័យតែមួយ អត្តសញ្ញាណតែមួយនិងសហគមន៍តែមួយ។

គោលដៅកសាងសហគមន៍វប្បធម៌ ASCC ត្រូវបានដំណើការតាមរយៈកម្មវិធី សហប្រតិបត្តិការជាក់ស្ដែងនានា ដូចជាកម្មវិធីធ្វើសកម្មភាព ASCC ឆ្នាំ២០០៤ និងផែនការទូទៅអំពីសហគមន៍វប្បធម៌សង្គមអាស៊ានដំណាក់កាល២០០៩ -២០១៥។ ជាពិសេស ចំពោះការកសាងអត្តសញ្ញាណអាស៊ាននិងលើកកំពស់ការ យល់ដឹងរបស់សហគមន៍ គឺអាស៊ានផ្ដោតសំខាន់លើការរក្សានិងពង្រីកតំលៃ វប្បធម៌ប្រពៃណីក្នុងតំបន់ ជំរុញការជួបប្រាស្រ័យរវាងប្រជាជនដើម្បីជួយឲ្យ ប្រជាជនយល់ដឹងបន្ថែមអំពីសហគមន៍របស់ខ្លួនឯង។ វាយតំលៃអំពីការរួមវិភាគ ទានរបស់សកម្មភាពជួបប្រាស្រ័យវប្បធម៌ក្នុងអាស៊ាននាបច្ចុប្បន្ន ឯកអគ្គរដ្ឋទូត ថៃប្រចាំនៅវៀតណាមលោកManopchai Vongphakdi ចាត់ទុកថា៖

        “អាស៊ានជាតំបន់មានវប្បធម៌សម្បូរបែប ហើយប្រការនេះក្លាយទៅជាកម្លាំង ចលកររបស់អាស៊ានដោយសារយើងអាចជំរុញកិច្ចសហប្រតិបតិ្តការជាមួយគ្នាលើវិស័យជាច្រើនក្រៅពីវិស័យសេដ្ឋកិច្ច។ សកម្មភាពជួបប្រាស្រ័យខាងវប្បធម៌ ក្នុងអាស៊ានគឺជាកត្តាសំខាន់ដើម្បីប្រជាជនអាស៊ានយល់ដឹងគ្នាជាច្រើនថែម ទៀត”។

អាចនិយាយបានថា ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំង១០ជាខឿនវប្បធម៌ទាំង ១០ពោរពេញទៅដោយអត្តសញ្ញាណដោយមានភាសា ជំនឿសាសនានិង ប្រពៃណីប្រវត្តិសាស្ត្រខុសគ្នា។ អញ្ចឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចដើម្បីប្រជាជនអាស៊ានម្នាក់ៗ យល់និងម្ចាស់ការចូលរួមក្នុងសកម្មភាពតភ្ជាប់របស់អាស៊ាននោះ គឺភារកិច្ចដែល រដ្ឋាភិបាលក៏ដូចជាស្ថាប៏ន សមាសភាព ជាពិសេសគឺសមាគមន៍មិត្តភាពនៃ ប្រទេសនិមួយៗកំពុងដំណើការយ៉ាងសកម្ម។ នៅព្រឹត្តិការណ៍ ទិវាបុណ្យអាស៊ាន ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅនៅរដ្ឋធានីហាណូយ របស់វៀតណាម នាពេលថ្មីៗនេះ លោកស្រី Maria Cynthia Pelayo ស្ថានទូតហ្វីលីពីនប្រចាំនៅវៀតណាមបាន អះអាងថា ចាំបាច់ត្រូវបង្កើនការចែករំលែកអត្តសញ្ញាណសម្បូរបែបរបស់ អាស៊ាន៖

        “ប្រធានបទនៃការរំលឹកខួបលើកទី៥០ទិវាបង្កើតអាស៊ាននោះគឺ សហប្រតិ បត្តិការដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរនិងឈានចូលពិភពលោក។ ប្រធានបទនេះបានសរឲ្យ ឃើញនូវសមភាពនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយ៉ាងសកម្មរវាងប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់។”

វៀតណាម ជាសមាជិកសកម្មមួយរបស់អាស៊ាន បាននិងកំពុងអនុវត្ត កាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនយ៉ាងពេញលេញនិងមានការទទួលខុសត្រូវ តាមរយៈការដាក់ ចេញការផ្ដើមគំនិតក៏ដូចជាចូលរួមកសាងកម្មវិធីធ្វើសកម្មភាពសំខាន់ៗរបស់ ASCC ដូចជាសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ហាណូយស្ដីពីសុខុមាលភាពនិងការអភិវឌ្ឍន៍ សំរាប់នារីនិងកុមារអាស៊ាន និងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ អាស៊ានស្ដីពីការអភិវឌ្ឍន៍ប្រភពធនធានមនុស្សនិងជំនាញវិជ្ជាជីវៈសំដៅស្ដារ សេដ្ឋកិច្ចនិងអភិវឌ្ឍន៍និរន្តរភាព។ លោកស្រី  Dao Hong Lan អនុរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួង ការងារ យុទ្ធជនពិការនិងសង្គមកិច្ចវៀតណាម បានឲ្យដឹងថា៖

        “ក្នុងឋានៈជាអង្គភាពរៀបចំសហគមន៍វប្បធម៌សង្គមអាស៊ាននៅវៀត ណាម ក្រសួងការងារ យុទ្ធជនពិការនិងសង្គមកិច្ចវៀតណាមជានិច្ចកាលយក ចិត្តទុកដាក់ដល់ការឃោសនាសំដៅលើកកំពស់ការយល់ដឹងអំពីអាស៊ានចំពោះគ្រប់ក្រសួង ស្ថាប័ន តំបន់និងប្រជាជនគ្រប់រូបតាមរយៈការបោះពុម្ភផ្សាយខ្លឹម សារទាក់ទិនដល់ ASCC ជារៀងរាល់ឆ្នាំ”។

ច្បាស់លាស់គឺដើម្បីអាស៊ានក្លាយទៅជាសហគមន៍មួយដែលយកប្រជាជន ជាគោលហើយប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ានជាង៦០០លាននាក់សុទ្ធតែទទួលបានផលប្រយោជន៍នៃដំណើរកសាង សហគមន៍អាស៊ាន គឺប្រទេសនិមួយៗចាំបាច់ត្រូវ ចលនាគ្រប់ប្រភពកម្លាំងសំដៅធានាការចូលរួមដោយព្រមៗគ្នារបស់ស្ថាប័នទាក់ទិនទាំងអស់។

ក្នុងកាលៈទេសៈនោះ វិទ្យុសម្លេងវៀតណាម ជាស្ថាប័នមួយក្នុងស្ថាប័នសារ ព័ត៌មានធំៗរបស់វៀតណាម ក៏យល់ច្បាស់នូវតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងការឃោសនា អំពីអាស៊ានចំពោះប្រជាជនគ្រប់ស្រទាប់។ ដូច្នេះហើយ ក្នុងឱកាសរំលឹកខួប លើកទី៥០ទិវាបង្កើតអាស៊ាន វិទ្យុសម្លេង វៀតណាមនឹងរៀបចំការប្រឡងសំនៀង អាស៊ានចាប់ពីថ្ងៃទី១៨ដល់ថ្ងៃទី២១ សីហាខាងមុខ។

សង្ឃឹមថា តាមរយៈតូរ្យតន្ត្រី ប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាននិងប្រទេសផ្សេងៗលើ ពិភពលោកនឹងយល់ដឹងបន្ថែមអំពីខឿនវប្បធម៌សម្បូររបែបរបស់អាស៊ាន។ លោកអ្នកនាងជាទីមេត្រី! កម្មវិធីពិសេសរំលឹកខួបលើកទី៥០ទិវាបង្កើតអាស៊ាន របស់យើងខ្ញុំសូមបញ្ចប់នៅត្រឹមនេះ។សួរស្ដី៕