ການສະແດງລະຄອນຕຸກກະຕາ ເດົາໂກ້ (ພາບ : baonamdinh)
|
ໃນສາງວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງທີ່ບໍ່ມີຮູບຮ່າງຂອງຫວຽດນາມນັ້ນ, ແຂວງ ນາມດິ້ງຖືກຂະໜານນາມ ວ່າ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາອູ່ສິລະປະການສະແດງ ລະຄອນຕຸກກະຕານ້ຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະດ້ວຍບັນດາໝູ່ບ້ານທີ່ມີສິລະປະ ການສະແດງລະຄອນຕຸກກະຕານ້ຳທີ່ມີຊື່ສຽງຄື : ໝູ່ບ້ານແຣກ,ຕາແສງ ຮົ່ງກວາງ, ໝູ່ບ້ານ ຈົວຕາແສງນາມຢາງເມືອງນາມຈຶກ ຫຼື ໝູ່ບ້ານລ້ຽວເດເມືອງເງ້ຍຮຶງ. ແຕ່ບໍ່ເທົ່າໃດຄົນທີ່ຈະຮູ້ຈັກວ່າ ເຂດດິນນາມຢາງຍັງຄົງຮັກສາສິລະປະການສະແດງລະຄອນຕຸກກະຕາ ເດົາໂກ້(ໝາຍເຖິງລະຄອນຕຸກກະຕາໃນພິທີບູຊາພະອໍລະຫັນ ຢູ່ວັດດ້າຍບີ.
ລະຄອນຕຸກກະຕາ ເດົາໂກ້ ແມ່ນການສະແດງລະຄອນພື້ນເມືອງທີ່ມີຊື່ວ່າ “ ໂອຍໂລ້ຍ ” ຊຶ່ງຕົ້ນກຳເນີດຂອງມັນແມ່ນຍັງມີຄວາມລຶກລັບຫຼາຍຢ່າງ ແລະ ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການອະທິບາຍເທື່ອ. ຕາມພະມະຫາອາຈານ ທິກບານທຶກ ເຈົ້າອະທິການວັດ ດ້າຍບີແລ້ວ, ວັດນີ້ໄດ້ມີມາແຕ່ສະໄໝລາດຊະວົງຫຼີເມື່ອປີ1037ໂດຍພະອໍລະຫັນ ຕືດ້າວແຫ້ງ ເປັນຜູ້ກໍ່ຕັ້ງຂຶ້ນ ແລະ ລະຄອນຕຸກກະຕາ ເດົາໂກ້ ໄດ້ມີມານັບຕັ້ງແຕ່ວັດນີ້ໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງຂຶ້ນ. ຕາມເລື່ອງລາວເລົ່າຂານກັນມາວ່າ ພາຍຫຼັງເດີນທາງໄປ ໄຕຈຸກ ເພື່ອຂໍຄຳພີ ແລະ ເມື່ອຈາກເຂດດິນແຫ່ງພະພຸດທະເຈົ້າກັບຄືນມາ, ພະອໍລະຫັນ ຕືດ້າວແຫ້ງ ໄດ້ພົບເຫັນຫໍ່ໃຫຍ່ພວມໄຫຼຕາມກະແສນ້ຳ, ເມື່ອເປີດຫໍ່ນັ້ນອອກ, ກໍເຫັນມີ 6 ຄົນບໍ່ສົມປະກອບ. ພະອໍລະຫັນ ຕືດ້າວແຫ້ງ ໄດ້ນຳໄປລ້ຽງດູສິດສອນໃຫ້ກາຍເປັນບັນດາຜູ້ທີ່ມີຜົນປະໂຫຍດຕໍ່ສັງຄົມ. ແລະ ນັບແຕ່ນັ້ນເປັນຕົ້ນມາກໍໄດ້ສ້າງເປັນລະຄອນຕຸກກະຕາເດົາໂກ້. ຫຼັງຈາກນັ້ນ ຢູ່ວັດດ້າຍບີ ກໍບູຊາຮູບແກະສະຫຼັກຫົວພະອໍລະຫັນ 12 ອົງ. ພະມະຫາອາຈານ ທິກບານທຶກ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ແຕ່ລະປີເມ່ືອຮອດວັນບຸນ, ຊາວບ້ານໄດ້ພາກັນມາຂັບຮ້ອງຮັບໃຊ້ການສະແດງ ລະຄອນຕຸກກະຕາໃນພິທີບູຊາພະອໍລະຫັນ . ແຕ່ລະປີ, ຮອດວັນທີ 30 ບຸນເຕັດ, ຊາວບ້ານໄດ້ຈັດຕັ້ງການສະແດງລະຄອນຕຸກກະຕາໃນພິທີບູຊາພະອໍລະຫັນ ແຕ່ເວລາ 19 ໂມງຫາ 23 ໂມງເຄິ່ງ. ກອງສະແດງລະຄອນຕຸກກະຕາມີເຖິງ 50 ຄົນ ໂດຍຜັດປ່ຽນກັນຂັບຮ້ອງ ແລະ ບັນຊາຕົວລະຄອນຕຸກກະຕາຈົນຮອດເດິກດືນ ”
ຖ້າຫາກວ່າ ບັນດາຕຸກກະຕາໃນລະຄອນຕຸກກະຕາອື່ນໆແມ່ນສວມບົດຕົວລະຄອນຕ່າງໆນັ້ນ, ແຕ່ບັນດາຕຸກກະຕາໃນລະຄອນຕຸກກະຕາ ເດົາໂກ້ຢູ່ວັດດ້າຍບີນີ້ຖືກເອີ້ນວ່າ ພະອໍລະຫັນຊຶ່ງແມ່ນບັນດາຮູບແກະສະຫຼັກຫົວຄົນ. ໃນມື້ທຳມະດາ, ຮູບແກະສະຫຼັກຫົວພະອໍລະຫັນຖືກຕັ້ງຢູ່ຫ້ອງໃຫຍ່ໃນວັດ ແລະ ພຽງແຕ່ນຳໄປສະແດງໃນມື້ຈັດງານບຸນເທົ່ານັ້ນ. ຕາມບັນດາສິລະປີນໃນໝູ່ບ້ານ, ຊຸດຮູບແກະສະຫຼັກຫົວພະອໍລະຫັນນີ້ໄດ້ມີອາຍຸປະມານ 200 ປີ. ແຕ່ລະເທື່ອເມື່ອນຳໄປສະແດງ, ພວກຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ໃນບ້ານຕ້ອງນຸ່ງຊຸດເສື້ອຍາວ ແລະ ຄຽນແພພັນຫົວ ເພື່ອທຳພິທີບູຊາຢ່າງລອບຄອບຖີ່ຖ້ວນ. ຕົວລະຄອນຕຸກກະຕາຕົ້ນຕໍ່ໃນ ການສະແດງລະຄອນທີ່ພິທີບູຊາພະອໍລະຫັນ ແມ່ນ ຮູບແກະສະຫຼັກຫົວພະອໍລະຫັນ 6 ຮູບ ຖືກເຮັດດ້ວຍໄມ້ດ້ວຍຂະໜາດດຽວກັນ, ຖືກແຕ້ມໃບໜ້າສີຕາຢ່າງສວຍງາມ. ສຳລັບດ້ານດົນຕີໃນລະຄອນຕຸກກະຕາໃນພິທີບູຊາພະອໍລະຫັນນັ້ນ ແມ່ນໃຊ້ກະລໍ, ກອງໃຫຍ່ນ້ອຍ, ກະດີງ.........ເຖິງວ່າດ້ານດົນຕີມີພຽງເທົ່ານັ້ນກໍຕາມ, ແຕ່ພັດມີເຖິງ 26 ບົດເພງ ດ້ວຍ 32 ທຳນອງທີ່ອຸດົມສົມບູນ ແລະ ຖືກຂັບຮ້ອງດ້ວຍພາສາຫວຽດເດີມ. ນັກສິລະປີນ, ນັກເສບເຄື່ອງດົນຕີທັງໝົດໃນລາຍການສະແດງ ລະຄອນຕຸກກະຕາໃນພິທີບູຊາພະອໍລະຫັນ ລ້ວນແຕ່ແມ່ນປະຊາຊົນໃນໝູ່ບ້ານ. ທ່ານ ຫງວຽນຕຽນຢຸ້ງ ສະມາຊິກກອງລະຄອນຕຸກກະຕາເດົາໂກ້ ທີ່ວັດດ້າຍບີ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ພວກຂ້າພະເຈົ້າເຄື່ອນໄຫວດ້ານສິລະປະນີ້ແມ່ນເລີ່ມມາຈາກຄວາມສະໝັກໃຈ. ພວກຂ້າພະເຈົ້າເລ້ຍລາຍເງິນເພື່ອຈັດລາຍການສະແດງດ້ວຍຄວາມຫວັງຢາກຮັກສາຈຸດວັດທະນະທຳທີ່ເກົ່າແກ່ນີ້ ”
ເວທີ່ການສະແດງ ລະຄອນຕຸກກະຕາແມ່ນບໍ່ຖືກປະດັບປະດາຢ່າງສວຍງາມ, ລະອຽດລະອໍ, ຫາກມີພຽງແຕ່ຜ້າກັ້ງຖືກກາງໃສ່ 2 ເສົາໃຫຍ່ໃນວັດ. ສຳລັບຜູ້ບັນຊາຕົວລະຄອນຕຸກກະຕາ, ຜູ້ຂັບຮ້ອງ, ຜູ້ເສບເຄື່ອງດົນຕີແມ່ນຕ້ອງ ຢືນຢູ່ທາງຫຼັງຜ້າກັ້ງ, ປີ້ນໜ້າສູ່ຮ້ານບູຊາພະພຸດທະເຈົ້າ, ຮ້ານບູຊາພະອໍລະຫັນ ຕືດ້າວແຫ້ງ. ບັນດາ ຮູບແກະສະຫຼັກຫົວພະອໍລະຫັນທີ່ຖືກຮັກສາໃນວັດ ໃນລາຍການສະແດງລະຄອນຕຸກກະຕາໃນພິທີບູຊາພະອໍລະຫັນ, ບັງເອີນພັດມີຊີວິດຊີວາ ແລະ ດູດດື່ມທ່ີ່ສຸດ. ຈາກເບື້ອງຊ້າຍຫາເບື້ອງຂວາ, ບັນດາຮູບແກະສະຫຼັກຫົວພະອໍລະຫັນ ບາດປີ້ນໜ້າໃສ່ກັນ ຄືພວມໂອ້ລົມ, ບາດຢືນຊື່ໆ, ແລ້ວກໍໜີໄປຢູ່ເບື້ອງຫຼັງຜ້າກັ້ງ ໃນທ່າມກາງສຽງດົນຕີ, ສຽງຂັບຮ້ອງ ບາດຂຶ້ນບາດລົງຕາມເນື້ອໃນຂອງເລື່ອງບູຮານ. ທ່ານ ດວານຮິ້ວຊ່ອງ ສະມາຊິກກອງລະຄອນຕຸກກະຕາ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ເມື່ອຮັບຟັງສຽງຂັບຮ້ອງກໍຄິດວ່າງ່າຍດາຍເຊັ່ນນັ້ນ, ແຕ່ເມື່ອຮຽນກໍຍາກຫຼາຍ, ເພາະຕ້ອງເຮັດໃຫ້ມັນຖືກກັບຈັ່ງຫວະຂອງກະລໍ, ສຽງກອງ ແລະ ແທດເໝາະກັບບັນດາວາດຟ້ອນ, ຫາກບໍ່ແມ່ນຂັບຮ້ອງຊື່ໆເທົ່ານັ້ນ ”
ເມື່ອຮັບຊົມບັນດາລາຍການສະແດງ ລະຄອນຕຸກກະຕາ ກໍປຽບເໝືອພວມນຳຄົນເຮົາເຂົ້າສູ່ໂລກແຫ່ງຈິດວິນຍານທີ່ລຶກລັບມະຫັດສະຈັນ, ເຕັມໄປດ້ວຍສີສັນຊາດຫວຽດນາມ ພ້ອມທັງຄົນເຮົາມຸ່ງໄປສູ່ຄວາມງາມຢ່າງຮອບດ້ານ. ຖ້າຫາກມີໂອກາດ, ຂໍເຊີນບັນດາທ່ານຈົ່ງແວ່ຢາມວັດດ້າຍບີໃນວັນບຸນ ເພື່ອຮັບຊົມ ການສະແດງສິລະປະລະຄອນຕຸກກະຕາ ເດົາໂກ້ ທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ .