(vovworld)- ການຕີລາຄາຫລ້າສຸດຂອງອົງການພະລັງງານປະລະມານູສາກົນ (IAEA) ເມື່ອວັນທີ 18/12 ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ກວ່າ 1 ປີພາຍຫລັງບັນລຸໄດ້ຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍກັບກຸ່ມ P5+1 (ຊື່ງລວມມີ ອາເມລິກາ, ອັງກິດ, ຝລັ່ງ, ລັດເຊຍ, ຈີນ ແລະ ເຢຍລະມັນ), ອີຣານ ໄດ້ເຄົາລົບຄຳໝັ້ນສັນຍາແລະປະຕິບັດຕາມຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍນີ້. ຖະແຫລງການດັ່ງກ່າວແມ່ນການຮັບຮອງຂອງສາກົນຕໍ່ຫນ້າບັນດາການກະທຳດ້ວຍເຈດຕະນາດີຂອງອີຣານໃນການປະຕິບັດຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ, ປະກອບສ່ວນນຳມາເຊິ່ງສະຖຽນລະພາບໃຫ້ແກ່ພາກພື້ນ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ ຍັງມີສິ່ງທ້າທາຍບໍ່ແມ່ນຫນ້ອຍທີ່ວາງອອກຕໍ່ອີຣານໃນການປະຕິບັດຂໍ້ຕົກລົງດັ່ງກ່າວ.
ຮາກຖານນິວເຄຼຍຂອງ ອີຣານ
ພາບ:presstv
|
ວັນທີ 14/7/2015, ພາຍຫລັງເຈລະຈາມາເປັນເວລາຫລາຍປີ, ອີຣານ ແລະ 6 ປະເທດ ລວມມີ: ອາເມລິກາ, ລັດເຊຍ, ຈີນ, ອັງກິດ, ຝລັ່ງ ແລະ ເຢຍລະມັນ ໄດ້ລົງນາມໃນຂໍ້ຕົກລົງປະຫວັດສາດ, ຊ່ວຍຢຸດຕິບັນດາຄວາມເຄັ່ງຕຶງກ່ຽວຂ້ອງເຖິງໂຄງການນິວເຄຼຍຂອງ ເຕເຮຣານ. ຕາມຂໍ້ຕົກລົງທີີ່ມີຊື່ວ່າ: ແຜນການດຳເນີນງານຮ່ວມຮອບດ້ານ (JCPOA), ມີຜົນສັກສິດແຕ່ວັນທີ 16/1/2016 ເປັນຕົ້ນໄປ, ສາກົນ ໄດ້ຜ່ອນຄາຍບັນດາມາດຕະການລົງໂທດດ້ານການເງິນ, ເສດຖະກິດ ແລະ ນ້ຳມັນບໍ່ໃຫ້ແກ່ ອີຣານ ເພື່ອແລກເອົາເລື່ອງປະເທດນີ້ຈຳກັດບັນດາການເຄື່ອນໄຫວດ້ານນິວເຄຼຍ.
ຜົນປະໂຫຍດຈາກການປະຕິບັດຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍຢ່າງເຂັ້ມງວດ
ອີຣານ ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄຳໝັ້ນສັນຍາສືບປະຕິບັດຕາມຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍກັບກຸ່ມ P5+1 ດ້ວຍການເຄື່ອນໄຫວລະອຽດຫລາຍຢ່າງຄື: ຫລຸດຜ່ອນບັນດາສາງ urani, ນ້ຳຫນັກ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເຕົາຜະລິດນິວເຄຼຍ Arak ໝົດສະມັດຕະພາບ. ກ່ຽວກັບວຽກງານກວດກາ, ເຕເຮຣານ ກໍໄດ້ອະນຸຍາດໃຫ້ IAEA ສຳຜັດກັບບັນດາຮາກຖານນິວເຄຼຍທີ່ຖືກສົງໃສຂອງປະເທດນີ້ ຊື່ງບໍ່ເຄີຍມີມາກອ່ນ. ຕາມ IAEA ແລ້ວ, ມາຮອດປະຈຸບັນ ອີຣານ ຍັງຄົງເຄົາລົບບັນດາມາດຕາຂອງຂໍ້ຕົກລົງນີ້, ໃນນັ້ນ ລວມມີ ບັນດາຂໍ້ຈຳກັດກ່ຽວກັບສາງສະສົມເສີມທາດ urani ແລະ ຈຳນວນຈັກພົ້ນສູນ ແລະ ຈັກເສີມທາດ urani ຊື່ງປະເທດນີ້ພວມນຳໃຊ້.
ກ່ອນບັນດາຄວາມມານະພະຍາຍາມປະຕິບັດຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍຂອງ ອີຣານນັ້ນ, ອິດສະຣາແອນຊື່ງແມ່ນປະເທດຄັດຄ້ານຢ່າງຂ້ຽວຂາດຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ອີຣານ ກໍໄດ້ຕີລາຄາວ່າ: JCPOA ໄດ້ຊ່ວຍຫລຸດຜ່ອນການນາບຂູ່ນິວເຄຼຍຈາກ ອີຣານ ຢ່າງແທ້ຈິງ. ອະດີດ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ ອິດສະຣາແອນ Moshe Ya’alon ຢືນຢັນວ່າ: ໃນອະນາຄົດໃກ້ໆນີ້, ອິດສະຣາແອນ ບໍ່ຕ້ອງປະເຊີນຫນ້າກັບບໍ່ວ່າການນາບຂູ່ໃດທີ່ພວມມີ”. ໃນຂະນະນັ້ນ, ວົງການນັກການທູດ ແລະ ນັກໄຈ້ແຍກຝ່າຍຕາເວັນຕົກກໍຮັບຮູ້ວ່າ ການພົວພັນ ແລະ ການພົບປະລະຫວ່າງບັນດາຝ່າຍກັບອີຣານ ແມ່ນເປັນຫນ້າໄວ້ເນື້ອເຊື່ອໃຈ, ແລະ ຢືນຢັນວ່າ: ຂໍ້ຕົກລົງນີ້ແມ່ນຜົນງານແທ້ຈິງໃນການຫລຸດຜ່ອນຄວາມສາມາດນິວເຄຼຍຂອງ ອີຣານ ນຳມາເຊິ່ງສະຖຽນລະພາບໃຫ້ແກ່ພາກພື້ນ.
ເລື່ອງ ອີຣານ ເຄົາລົບປະຕິບັດຕາມຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ບໍ່ພຽງແຕ່ໄດ້ຮັບການຮັບຮູ້ຈາກສາກົນເທົ່ານັ້ນ ຫາກນຳມາເຊິ່ງຜົນປະໂຫຍດໃຫ້ປະເທດນີ້ໃນເບື້ອງຕົ້ນອີກດ້ວຍ. ກ່ຽວກັບດ້ານເສດຖະກິດ, ອີຣານ ໄດ້ເຊື່ອມໂຍງຄືນໃຫມ່ກັບພື້ນຖານເສດຖະກິດທົ່ວໂລກ. ອີຣານ ໄດ້ສຳຜັດກັບແຫລ່ງຊັບສິນທີ່ມີມູນຄ່າ 100 ຕື້ USD ເຊິ່ງຖືກປິດລ້ອມຢູ່ບັນດາທະນາຄານຕ່າງປະເທດ ຍ້ອນຖືກຂວ້ຳບາດກ່ອນນັ້ນ. ນີ້ແມ່ນປະຖົມປັດໄຈເພື່ອໃຫ້ ອີຣານ ລົງທຶນຍົກລະດັບ ແລະ ພັດທະນາລະບົບພື້ນຖານໂຄງລ່າງຜະລິດນ້ຳມັນອາຍແກສກໍຄືກໍ່ສ້າງພື້ນຖານໂຄງລ່າງເສດຖະກິດ ສັງຄົມອື່ນ. ບັນດາອົງການ, ວິສາຫະກິດ ຂອງອີຣານ ໄດ້ເປີດບັນຊີຢູ່ບັນດາທະນາຄານຕ່າງປະເທດຄືນໃຫມ່ແລ້ວ. ຫນຶ່ງໃນບັນດາໝາກຜົນໃຫຍ່ ຊື່ງ JCPOA ນຳມາໃຫ້ ນັ້ນແມ່ນອີຣານ ໄດ້ປະຕິບັດແຜນການຊຸກຍູ້ການຜະລິດນ້ຳມັນບໍ່ສຳເລັດຜົນ, ເພື່ອແນໃສ່ຍືດເອົາອັດຕາສ່ວນຖືກເສຍພາຍຫລັງຖືກຂວ້ຳບາດໃນໄລຍະຍາວ. ຫນຶ່ງໃນບັນດາສັນຍາອື່ນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງຂົງເຂດອາຍແກສ, ພື້ນຖານໂຄງລ່າງ, ການເງິນ.. ກໍໄດ້ຮັບການລົງນາມລະຫວ່າງ ອີຣານ ແລະ ຫລາຍປະເທດຄູ່ຮ່ວມມືຂອງຈີນ, ລັດເຊຍ, ສເກົາຫລີ, ຍີ່ປຸ່ນ. ການເຄື່ອນໄຫວດ້ານການຄ້າ, ພິເສດແມ່ນການສົ່ງອອກຂອງອີຣານ ໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນເກືອບ 20%, ໃນຂະນະເງິນລົງທຶນຂອງຕ່າງປະເທດທີ່ລົງທຶນເຂົ້າປະເທດນີ້ ບັນລຸກວ່າ 5 ຕື້ USD (ໄລ່ຮອດເດືອນ 9 ປີ2016).
ຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍໄດ້ຮັບການປະຕິບັດກໍຊ່ວຍໃຫ້ອີຣານ ຫລຸດພົ້ນອອກຈາກສະພາບຕົກຢູ່ໂດດດ່ຽວດ້ານການເມືອງ. ເຕເຣຮານ ໄດ້ປັບປຸງການພົວພັນກັບ ເອີລົບ ແລະ ຕວກກີ ດີພໍສົມຄວນ. ອີຣານ ກໍໄດ້ເພີ່ມທະວີການພົວພັນຮ່ວມມືຫລາຍດ້ານກັບລັດເຊຍ, ຈີນ, ຍີ່ປຸ່ນ, ສເກົາຫລີ, ອິນເດຍ ແລະ ປະເທດຕາເວັນອອກກາງ, ອາຟຼິກາ ຈຳນວນຫນຶ່ງ. ເລື່ອງ ອີຣານ ໄດ້ຮັບການຮັບຮູ້ແມ່ນຝ່າຍຫນຶ່ງເຂົ້າຮ່ວມບັນດາການເຈລະຈາກ່ຽວກັບບັນຫາຊີຣີ ກໍຄືບົດບາດຂອງ ເຕເຮຣານ ໃນການຕ້ານກໍ່ການຮ້າຍຢູ່ພາກພື້ນໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ປະເທດນີ້ ນັບມື້ນັບປັບປຸງ ແລະ ເພີ່ມທະວີທີ່ຕັ້ງບົດບາດຢູ່ຕາເວັນອອກກາງ.
ຍັງມີສິ່ງທ້າທາຍບໍ່ແມ່ນຫນ້ອຍຫລາຍຢ່າງ
ໂດຍບໍ່ຫົວຊາຕໍ່ບັນດາໝາກຜົນເບື້ອງຕົ້ນດັ່ງກ່າວ, ຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ຍັງປະເຊີນຫນ້າກັບບັນດາສິ່ງທ້າທາຍ. ມາດຕະການລົງໂທດດ້ານການເງິນຂອງອາເມລິກາ ສ່ວນຫລາຍ ຍັງຄົງໄດ້ຮັບການຮັກສາ.ຫວ່າງແລ້ວນີ້ ໃນກາງເດືອນ 12, ອາເມລິກາ ໄດ້ປະກາດໃຊ້ຮ່າງກົດໝາຍຂວ້ຳບາດ ອີຣານ ຕື່ມອີກ 10 ປີ, ຮ່າງກົດໝາຍສະບັບນີ້ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງເປັນຄັ້ງທຳອິດເມື່ອປີ 1996 ເພື່ອລົງໂທດບັນດາເປົ້າໝາຍລົງທຶນເຂົ້າຂົງເຂດອຸດສາຫະກຳພະລັງງານຂອງອີຣານ ແລະ ນາບຂູ່ເລື່ອງ ອີຣານ ສືບຕາມຈຸດປະສົງນິວເຄຼຍ. ການກະທຳນີ້ ເຮັດໃຫ້ປະທານາທິບໍດີ ອີຣານ Hassan Rouhani ຮຽກຮ້ອງບັນດານັກວິທະຍາສາດປະເທດນີ້ເລີ່ມຕົ້ນການຜະລິດກຳປັ່ນສູ້ຮົບນຳໃຊ້ພະລັງງານນິວເຄຼຍ. ທ່ານ Rouhani ກໍສະເຫນີອົງການພະລັງງານປະລະມານູ ອີຣານ ເລີ່ມປະຕິບັດ “ແຜນການອອກແບບ ແລະ ຜະລິດເຊື້ອເພີງ ແລະ ບັນດາໂຮງງານນິວເຄຼຍ ເພື່ອຮັບໃຊ້ຂົງເຂດຂົນສົ່ງທາງທະເລ”. ນອກຈາກກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ອີຣານ ໄດ້ມອບຫນ້າທີ່ກະກຽມບັນດາສຳເນົາເອກະສານ, ຖານຂໍ້ມູນເພື່ອຟ້ອງຮ້ອງ ອາເມລິກາ ຂຶ້ນຄະນະກຳມະການສາກົນຕິດຕາມກວດກາການປະຕິບັດແຜນການດຳເນີນງານຮ່ວມຮອບດ້ານ. ຄວາມຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງ ອາເມລິກາ ແລະ ອີຣານ ຄາດວ່າອາດຈະເພີ່ມຂຶ້ນພາຍຫລັງປະທານາທິບໍດີໄດ້ຮັບການເລືອກຕັ້ງໃຫມ່ Donald Trump ສາບານຕົວຮັບດຳລົງຕຳແຫນ່ງໃນຕົ້ນປີ 2017 ເພາະທ່ານ Donald Trump ເຄີຍມີທັດສະນະພິຈາລະນາຄືນຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍຂອງອີຣານ. ນອກນັ້ນ, ອາເມລິກາ ແລະ ອີຣານ ຍັງມີບັນດາຄວາມບໍ່ລົງລອຍກັນອື່ນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງບັນຫາສິດທິມະນຸດ, ໂຄງການລູກສອນໄຟນຳວິຖີ ແລະ ການກໍ່ການຮ້າຍ.
ບໍ່ອາດປະຕິເສດເລື່ອງ ອີຣານ ເຄົາລົບຄຳໝັ້ນສັນຍາປະຕິບັດຕາມຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ແມ່ນສວມບົດບາດສຳຄັນສຳລັບອະນາຄົດຂອງຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍປະຫວັດສາດນີ້, ປະກອບສ່ວນນຳເອົາສະຖຽນລະພາບມາໃຫ້ພາກພື້ນ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ,ນີ້ແມ່ນປີທຳອິດຂໍ້ຕົກລົງມີຜົນສັກສິດ ແລະ ໄລຍະທາງໃນຕໍ່ຫນ້າຍັງມີບັນດາສິ່ງທ້າທາຍບໍ່ແມ່ນຫນ້ອຍ.