(vovworld) – ເມື່ອໄປຕະຫຼາດດົ່ງຊວນ (ຮ່າໂນ້ຍ) ໃນຍາມກາງຄືນວັນເສົາ ແລະ ວັນອາທິດແຕ່ລະສັບປະດາ, ນັກທ່ອງທ່ຽວຫຼາຍຄົນຈະຖືກດຶງດູດດ້ວຍເວທີສະແດງນ້ອຍໆຢູ່ກາງແຈ້ງຂອງກອງຂັບເສິມ. ນັ້ນແມ່ນກອງຂັບເສິມ ໂດຍນັກດົນຕີ ທາວຢາງ ເປັນຫົວໜ້າ. ຍ້ອນນິຍົມ ແລະ ເມົາມົວກັບສິລະປະຂັບເສິມ, ທ່ານໄດ້ມີຄວາມມານະພະຍາຍາມກັບວຽກງານຟື້ນຟູສິລະປະນີ້ໄວ້ ຜ່ານການເຄື່ອນໄຫວຫຼາຍຢ່າງຄື: ສິດສອນ, ຈັດຕັ້ງການສະແດງຂັບເສິມເພື່ອຮັບໃຊ້ປະຊາຊົນທີ່ໄປຕະຫຼາດດົ່ງຊວນ ໃນແຕ່ລະສັບປະດາ.
ນັກດົນຕີ ທາວຢາງ
ທີ່ທ່ານຟັງມານັ້ນແມ່ນສຽງຂັບເສິມຂອງນັກສິລະປິນ ທາວຢາງ. ນີ້ແມ່ນທຳນອງເພງທີ່ທ່ານເຄີຍຂັບຮ້ອງຢູ່ເວທີສະແດງຕໍ່ໜ້າຕະຫຼາດດົ່ງຊວນ. ເຖິງວ່າອາຍຸເກືອບ 70 ປີ ແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ສຽງເພງຂອງທ່ານຍັງມ່ວນຢູ່. ເວລາຍັງນ້ອຍ, ທ່ານເຄີຍໄປຮຽນດ້ວຍລົດລາງ (ແລ່ນດ້ວຍໄຟຟ້າ) ບັນດາຄຳຮ້ອງ ແລະ ທຳນອງຂັບເສິມທີ່ທ່ານເຄີຍຮັບຟັງເທິງລົດລາງໄດ້ຊືມເລິກໃນໃຈຂອງທ່ານນັບແຕ່ເວລານັ້ນ. ປີ 1958, ທ່ານໄດ້ເຂົ້າຮຽນຢູ່ສະຖາບັນດົນຕີຮ່າໂນ້ຍ (ປະຈຸບັນແມ່ນສະຖາບັນດົນຕີຫວຽດນາມ) ແລະ ໄດ້ກາຍເປັນອາຈານສອນຢູ່ສະຖາບັນນີ້. ສຳລັບທ່ານແລ້ວ, ສິລະປະພື້ນເມືອງມີຄວາມດຶງດູດທີ່ສຸດ.
“ສິລະປະດົນຕີປະເພດໃດຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ນິຍົມ. ພິເສດແມ່ນຂັບເສິມ, ຂັບເສິມທັງແມ່ນຄວາມນິຍົມ, ທັງແມ່ນຄວາມຮັບຜິດຊອບຂ້າພະເຈົ້າທີ່ມີຕໍ່ສິລະປະປະເພດນີ້. ຂ້າພະເຈົ້າຢາກເຮັດໃຫ້ຊາວນະຄອນຫຼວງ ແລະ ທົ່ວປະເທດມີຄວາມເຂົ້າໃຈ ແລະ ນິຍົມທຳນອງຂັບເສິມນີ້“.
ເມື່ອເຫັນວ່າ, ຂັບເສິມພວມຖືກຫຼົງລືມໄປ. ນັບແຕ່ປີ 1980, ນັກດົນຕີ ທາວຢາງ ກໍ່ລົງມືຊອກຫາ, ຮຽບຮຽງ ເພື່ອຮັກສາ, ຟື້ນຟູວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊາວຮ່າໂນ້ຍ ໃນເມື່ອກ່ອນໄວ້. ເພື່ອເຮັດວຽກງານດັ່ງກ່າວໃຫ້ໄດ້ມັນບໍ່ແມ່ນເລື່ອງງ່າຍ, ເພາະວ່າຜູ້ຮູ້ຂັບເສິມລ້ວນແຕ່ມີອາຍຸເຖົ້າແກ່ຊະລາ ແລະ ຫຼາຍຄົນໄດ້ເສຍຊີວິດໄປແລ້ວ. ທ່ານເວົ້າວ່າ:
“ຂ້າພະເຈົ້າຮຽນນຳບັນດານັກສິລະປິນ, ໃນເມື່ອກ່ອນບໍ່ມີເຄື່ອງອັດສຽງ, ຂ້າພະເຈົ້າຕ້ອງຮຽນໂດຍກົງ ແລະ ເຫັນວ່າທຳນອງໃດກໍ່ມ່ວນ. ຍິ່ງຮຽນຂ້າພະເຈົ້າຍິ່ງນິຍົມສິລະປະຂັບເສິມນີ້ກວ່າ“.
ດ້ວຍຄວາມປາຖະໜາຢາກຟື້ນຟູທຳນອງຂັບເສິມໄວ້. ປີ 2005, ນັກດົນຕີ ທາວຢາງ ພ້ອມກັບສາສະດາຈານ, ຄູປະຊາຊົນ ຟ້າມມິງຄາງ ໄດ້ສ້າງຕັ້ງສູນສິລະປະ ວັດທະນະທຳດົນຕີຫວຽດນາມ. ສູນດັ່ງກ່າວເຄື່ອນໄຫວດ້ວຍ 3 ຈຸດໝາຍຕົ້ນຕໍ່ນັ້ນແມ່ນ: ສະສົມ - ຄົ້ນຄ້ວາ, ສືບທອດ - ບຳລຸງສ້າງ ແລະ ສະແດງສິລະປະຂັບເສິມ. ປະຈຸບັນນັກສິລະປິນ ທາວຢາງ ແມ່ນຮອງຜູ້ອຳນວຍການຂອງສູນດັ່ງກ່າວ
ນັກສິລະປິນທາວຢາງພວມສອນນັກຮຽນຂັບເສິມ
ປະຈຸບັນ, ນັກສິລະປິນ ທາວຢາງ ພວມບຳລຸງສ້າງນັກສິລະປິນໜຸ່ມລຸ້ນໜຶ່ງທີ່ນິຍົມຂັບເສິມ, ໃນນັ້ນມີທັງນັກສຶກສາທີ່ຮຽນໃນສະຖາບັນດົນຕີຮ່າໂນ້ຍ ແລະ ວິທະຍາໄລສິລະປະ-ວັດທະນະທຳຮ່າໂນ້ຍອີກ. ຫວູດຶກຮູຍ, ຜູ້ທີ່ຮຽນຂັບເສິມໃນສູນດັ່ງກ່າວເປັນເວລາ 5 ປີ, ແບ່ງປັນວ່າ:
“ຂ້າພະເຈົ້ານັບຖືອາຈານ ທາວຢາງ ຫຼາຍ. ເຖິງວ່າອາຍຸເກືອບ 70 ປີແລ້ວ ແຕ່ເພິ່ນຍັງຄົງຄົ້ນຄ້ວາ, ສິດສອນໃຫ້ພວກຂ້າພະເຈົ້າຢ່າງສຸດຈິດສຸດໃຈ, ອາຈານໄດ້ອຸທິດຕະຫຼອດຊີວິດຂອງຕົນໃຫ້ພື້ນຖານວັດທະນະທຳຂອງຊາດ.“
ສຳລັບບັນດານັກຄົ້ນຄ້ວາທຳນອງເພງພື້ນເມືອງແລ້ວ, ຊື່ສຽງຂອງ ນັກສິລະປິນ ທາວຢາງ ຍາມໃດກໍ່ຕິດພັນກັບສິລະປະຂັບເສິມ. ນັກດົນຕີ ຫງວຽນກວາງວິງ, ຜູ້ທີ່ຮ່ວມງານກັບ ນັກສິລະປິນ ທາວຢາງ ມາເປັນເວລາຫຼາຍປີໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ນັກສິລະປິນ ທາວຢາງ ແມ່ນຜູ້ທີ່ມີຄວາມປີຊາສາມາດ. ທ່ານໄດ້ປະດິດແຕ່ງດົນຕີພື້ນເມືອງຫຼາຍບົດ, ແລະ ສາມາດເສບດົນຕີພື້ນເມືອງໄດ້ຫຼາຍປະເພດ. ທ່ານແມ່ນຜູ້ສຸດຈິດສຸດໃຈກັບວຽກງານອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍ ບັນດາມໍລະດົກວັດທະນະທຳທີ່ບໍ່ມີຮູບຮ່າງຂອງຫວຽດນາມ“.
ດ້ວຍຄວາມເມົາມົວຂັບເສິມຂອງຕົນ, ນັກສິລະປິນ ທາວຢາງ ຄາດຄະເນວ່າຈະພ້ອມກັບຜູ້ນິຍົມສິລະປະປະເພດນີ້ເປີດສະໂມສອນດົນຕີມໍລະດົກ ດ້ວຍຄວາມຫວັງ ເຮັດໃຫ້ລຸ້ນໜູ່ມສືບທອດ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍບັນດາຄູນຄ່າວັດທະນະທຳອັນດີງາມຂອງຊາດ.