ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ

ກໍ່ເຊັ່ນດຽວກັບບັນດາໝູ່ບ້ານຢູ່ເຂດທົ່ງພຽງທາງພາກເໜືອຫວຽດນາມ. ກຶດ່າ ກໍ່ຍັງມີຕົ້ນໄຮ, ທ່ານ້ຳ, ເດີນສາລາ, ປະຕູໂຂງໝູ່ບ້ານທີ່ເກົ່າເກ່, ທຳມະດາລຽບງ່າຍ… ບັນດາຈຸດທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງໝູ່ບ້ານນີ້ແມ່ນ ບໍ່ພຽງແຕ່ມີເຮືອນສາມຫ້ອງ, ຫ້າຫ້ອງ, ແລະ ສະຖາປັດຕະຍະກຳຂອງເຮືອນທີ່ເປັນມູນເຊື້ອໃນເຂດບ້ານນາຂອງ ຫວຽດນາມ ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງມີວີນລາດ້ວຍສະຖາປັດຕະຍະກຳຂອງຝລັ່ງ ອີກດ້ວຍ. ທ່ານ ຫວູວັນບັ່ງ, ຄົນໃນໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ບັນດາເຮືອນບູຮານໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງແຕ່ປີ 1890 ເຖິງ 1945. ກ່ອນປີ 1975, ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ ຍັງຮັກສາເຮືອນເກົ່າ ກໍ່ຄືວິນລາທີ່ມີສະຖາປັດຕະຍະກຳ ຝລັ່ງໄວ້ໄດ້ປະມານ 100 ຫຼັງ. ແຕ່ມາຮອດປັດຈຸບັນຍັງເຫຼືອພຽງ 50 ຫຼັງເທົ່ານັ້ນ. ສະຖາປັດຕະຍະກຳຂອງເຮືອນທີ່ເປັນມູນເຊື້ອໃນເຂດທົ່ງພຽງທາງພາກເໜືອຢູ່ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນເຮືອນ 5 ຫ້ອງ, ຫຼື ເຮືອນ 5 ຫ້ອງ ພ້ອມກັບ 2 ຫ້ອງສຳຮອງຢູ່ຂ້າງ“.

ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ

ໂຄງສ້າງຂອງໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ ແມ່ນກໍ່ສ້າງຕາມແບບສະຖາປັດຕະຍະກຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງໝູ່ບ້ານ ຫວຽດນາມ, ຕາມຮູບກະດູກປາ. ຈາກທາງໃຫຍ່ໃນໝູ່ບ້ານຈະມີບັນດາຮ່ອມທາງນ້ອຍພາໄປເຖິງຄຸ້ມບ້ານ. ບັນດາເຮືອນກໍ່ສ້າງຕາມແບບສະຖາປັດຕະຍະກຳເຂດບ້ານນາ ຫວຽດນາມ ຖືກປຸກສ້າງດ້ວຍໄມ້, ມຸງດິນຂໍຮູບຫົວເກີບ, ປະຕູ, ເສົາເຮືອນຄວັດສະຫຼັກລວດລາຍຢ່າງລະອຽດລະອໍ . ໃນຈຳນວນເຮືອນທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ ແລະ ສ້າງຄວາມປະທັບໃຈທີ່ສຸດນັ້ນ ແມ່ນຕ້ອງເວົ້າເຖິງເຮືອນຂອງຄອບຄົວທ່ານ ຈິງເທ໋ສຸ່ງ. ນີ້ແມ່ນເຮືອນທີ່ໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງມາເປັນເວລາຫຼາຍປີທີ່ສຸດໃນໝູ່ບ້ານ ແລະ ໄດ້ຮັບການອະນຸລັກຮັກສາຮູບເດີມໄວ້ເກືອບຄືເກົ່າ. ທ່ານ ຈິງເທ໋ຮຸ່ງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ເຮືອນໄດ້ຮັບການປຸກສ້າງຂຶ້ນແຕ່ປີ  1874, ເຊິ່ງສ່ວນຫຼາຍແມ່ນເຮັດດ້ວຍໄມ້ກະດັດຊ້າງ, ດ້ວຍເນື້ອທີ່  200 ຕາແມັດ, ເຮືອນປະກອບມີ 5 ຫ້ອງ ພ້ອມກັບ 2 ຫ້ອງນ້ອຍຢູ່ຂ້າງອີກ. ຂ້າພະເຈົ້າແມ່ນລຸ້ນທີ 4 ທີ່ຢູ່ໃນເຮືອນຫຼັງນີ້ແລ້ວ. ພວກເຮົາຍັງຄົງຮັກສາຮູບເດີມຂອງເຮືອນນີ້ໄວ້, ມີແຕ່ມຸງດິນຂໍຄືນໃໝ່ 10 ປີເທື່ອໜຶ່ງເທົ່ານັ້ນ“.

ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ

ນັກທ່ອງທ່ຽວມາຢ້ຽມຢາມໝູ່ບ້ານມີຄວາມປະທັບໃຈທີ່ສຸດຕໍ່ບັນດາເຮືອນທີ່ມີສະຖາປັດຕະຍະກຳແບບ ຝລັ່ງ. ໂດຍນອນໃນເຂດທີ່ມີຄວາມສະດວກໃນການພົວພັນຄ້າຂາຍ, ດັ່ງນັ້ນໃນເມື່ອກ່ອນ ກຶດ່າ ມີຊື່ສຽງເປັນສູນການຄ້າທີ່ຄຶກໂຄມໜາແໜ້ນ. ໄລຍະຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງທີ່ສຸດຂອງໝູ່ບ້ານແມ່ນຊຸມປີທ້າຍສະຕະວັດທີ 19 ເຖິງຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20. ໄລຍະນັ້ນມີນັກທຸລະກິດຮັ່ງມີໃນໝູ່ບ້ານຫຼາຍຄົນໄດ້ກໍ່ສ້າງວີນລາສອງຊັ້ນຕາມແບບສະຖາປັດຕະຍະກຳຂອງ ຝລັ່ງ. ເຖິງວ່າໄດ້ຜ່ານໄລຍະນັບຮ້ອຍປີແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ວີນລາເຫຼົ່ານັ້ນຍັງຄົງຮັກສາຮູບເດີມໄວ້ໄດ້. ທ່ານ ຫງວຽນວັນບາວ, ຊາວບ້ານ ກຶດ່າ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ວີນລາຂອງຄອບຄົວຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງມາເປັນເວລາ 100 ກວ່າປີແລ້ວ. ວີນລາກໍ່ສ້າງຕາມແບບສະຖາປັດຕະຍະກຳ ຝລັ່ງ ເຄີຍມີລະບຽງ ແລະ ລວດລາຍຕ່າງໆຢູ່ຊັ້ນສອງ, ມີເດີນນ້ອຍ. ດິນຈີ່, ຫີນອ່ອນ , ເຫຼັກກ້າ, ລະບຽງ… ລ້ວນແຕ່ນຳມາຈາກ ຝລັ່ງ. ນັກທ່ອງທ່ຽວຕ່າງປະເທດຄື ຝລັ່ງ, ອາເມລິກາ, ອັງກິດ ເຄີຍແວ່ຢາມເຮືອນຂອງຂ້າພະເຈົ້າ“.

ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ

ພິເສດ, ບັນດາປູຊະນີຍະສະຖານໃນໝູ່ບ້ານຄື: ສາລາ, ຫໍບູຊາ, ວັດວາອາຮາມ ລ້ວນແຕ່ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງຈາກລັດວ່າ ແມ່ນປູຊະນີຍະສະຖານລະດັບຊາດ. ໃນສາລາ, ຫໍບູຊາ, ວັດວາອາຮາມຍັງຄົງຮັກສາວັດຖຸພັນ, ເຄື່ອງບູຊາອັນລ້ຳຄ່າຫຼາຍຢ່າງ, ທີ່ພິສູດໃຫ້ເຫັນໄລຍະວັດທະນະທຳ, ປະຫວັດສາດຂອງໝູ່ບ້ານ. ທ່ານ ຫວູວັນເທິນ, ຜູ້ມີອາຍຸສູງຢູ່ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ, ເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ:

“ກຶດ່າ ພວກຂ້າພະເຈົ້າແມ່ນໝູ່ບ້ານຢູ່ຊານນະຄອນຫຼວງທີ່ມີປະຫວັດຄວາມເປັນມາກວ່າ 400 ປີແລ້ວ. ພິເສດ ສາລາ, ຫໍບູຊາ, ວັດວາອາຮາມ ລ້ວນແຕ່ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງຈາກລັດວ່າ ແມ່ນປູຊະນີຍະສະຖານລະດັບຊາດ. ເບິ່ງລວມແລ້ວ, ສາລາ, ຫໍບູຊາ, ວັດວາອາຮາມຍັງຄົງຮັກສາຮູບເດີມໄວ້ໄດ້. ວັດໄດ້ມີມາກ່ອນນີ້ປະມານ 300 ປີ, ສາລາ ແລະ ຫໍບູຊາກໍ່ມີມາກ່ອນນີ້ນັບ 200 ປີແລ້ວ. ໃນໝູ່ບ້ານຍັງມີນ້ຳສ້າງບູຮານແຫ່ງໜຶ່ງອີກ, ເຊິ່ງເອີ້ນວ່ານຳ້ສ້າງຖະຫວາຍບັງຄົມເຈົ້າຊີວິດ, ໃນເມື່ອກ່ອນນຳ້ສ້າງນີ້ມີຄວາມໄສ ແລະ ສະອາດທີ່ສຸດ“.

ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ

ພ້ອມກັບໝູ່ບ້ານ ເດື່ອງເລິມ, ດົງຫງາກ, ເອືອກເລ໋…, ກຶດ່າ ແມ່ນສະຖານທີ່ແຫ່ງໜຶ່ງທີ່ສ້າງຄວາມດຶງດູດໃຫ້ແກ່ນັກທ່ອງທ່ຽວ. ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ ມີຄວາມສະຫງົບງຽບແຕ່ພັດສວຍງາມດັ່ງໃນຝັນ ດ້ວຍບັນດາສະຖາປັດຕະຍະກຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ. ນີ້ແມ່ນໜຶ່ງໃນຈຳນວນໜ້ອຍບັນດາໝູ່ບ້ານຂອງນະຄອນຫຼວງ ຮ່າໂນ້ຍ ທີ່ຍັງຄົງອະນຸລັກຮັກສາຄວາມງານແບບດັ້ງເດີມຂອງເຂດບ້ານນາ ຫວຽດນາມ ທີ່ປະສານພ້ອມກັບ ສະຖາປັດຕະຍະກຳຂອງ ຝລັ່ງ ໄວ້ໄດ້.

ໝູ່ບ້ານ ກຶດ່າ