(vovworld)- ກາບກອນທີ່ປະດັບປະດາໃນສະຖາປັດຕະຍະກຳພະລາດຊະວັງເຫ້ວ ແມ່ນຫນຶ່ງໃນສອງມໍລະດົກຂອງຫວຽດນາມ ທີ່ຫາກໍໄດ້ຮັບຮອງຈາກ ຄະນະກຳມະການລາຍການຄວາມຊົງຈຳໂລກ ພາກພື້ນ ອາຊີ ປາຊີຟີກ (MOWCAP) ເປັນມໍລະດົກວັດຖຸເອກະສານໂລກໃນວັນທີ 19/5/2016. ທີ່ກອງປະຊຸມ MOWCAP ດຳເນີນແຕ່ວັນທີ 18 -21/5/2016, ຢູ່ ນະຄອນ ເຫ້ວ ຂອງຫວຽດນາມ, ບັນດາຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານມໍລະດົກວັດຖຸເອກະສານໂລກ ໄດ້ຕີລາຄາສູງລະບົບກາບກອນທີ່ປະດັບປະດາໃນສະຖາປັດຕະຍະກຳພະລາດຊະວັງເຫ້ວ ແລະ ຢັ້ງຢືນວ່າ ຄຸນຄ່າມໍລະດົກໂລກກຸ່ມປູຊະນີຍະສະຖານກຸງເກົ່າເຫ້ວ ບໍ່ພຽງແຕ່ມີຄວາມກົມກຽວລະຫວ່າງສະຖາປັດຕະຍະກຳ ແລະ ທຳມະຊາດເທົ່ານັ້ນ ຫາກນັບທັງບັນດາລວດລາຍປະດັບປະດາທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະໃນລະບົບສະຖາປັດຕະຍະກຳຢູ່ທີ່ນີ້ອີກດ້ວຍ.
ລະບົບກາບກອນທີ່ປະດັບປະດາໃນສະຖາປັດຕະຍະກຳພະລາດຊະວັງ ເຫ້ວ
|
ປີ 1993, ກຸ່ມປູຊະນີຍາສະຖານກຸງເກົ່າເຫ້ວ ໄດ້ຮັບການເຊີດຊູແມ່ນມໍລະດົກວັດທະນະທຳໂລກ ຈາກ ອົງການວິທະຍາສາດ ແລະ ການສຶກສາຂອງ ສປຊ (UNESCO). ພາຍຫລັງ 10 ປີ, ນັບແຕ່ປີ 2003, ດົນຕີພະລາດຊະວັງ ຂອງຫວຽດນາມ ສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງແມ່ນມໍລະດົກວັດທະນະທຳບໍ່ມີຮູບຮ່າງເປັນຕົວແທນຂອງມວນມະນຸດ. ປີ 2016, ລະບົບກາບກອນທີ່ປະດັບປະດາໃນສະຖາປັດຕະຍະກຳພະລາດຊະວັງ ເຫ້ວ ກາຍເປັນມໍລະດົກທີ 3 ຂອງເຫ້ວ ແລະ ແມ່ນຫນຶ່ງໃນຈຳນວນ 6 ມໍລະດົກວັດຖຸເອກະສານຂອງຫວຽດນາມ ທີ່ໄດ້ຮັບການເຊີດຊູຈາກໂລກ. ເປັນອັນວ່າ ໃນມໍລະດົກໂລກນັ້ນ ພວມຄົງຕົວ ແລະ ຮັກສາມໍລະດົກວັດຖຸເອກະສານຂອງມວນມະນຸດອີກອັນຫນຶ່ງທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະນັ້ນແມ່ນ ບັນດາບົດກາບກອນດ້ວຍຕົວຫນັງສືຈີນບູຮານ, ບັນດາລວດລາຍທີ່ໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງລະອຽດລະອໍ. ດຣ ຟານແທງຫາຍ, ຜູ້ອຳນວຍການສູນອະນຸລັກຮັກສາປູຊະນີຍະສະຖານກຸງເກົ່າ ເຫ້ວ ຖືວ່າ:
“ກ່ອນນີ້, ມໍລະດົກເຫ້ວ ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງແລ້ວ ປະຈຸບັນພັດໄດ້ຮັບຮອງມໍລະດົກອີກ. ພວກຂ້າພະເຈົ້າຖືວ່າ ເລື່ອງຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງມໍລະດົກຫນຶ່ງອີກ ທີ່ນອນໃນມໍລະດົກໂລກແມ່ນການເຊີດຊູຄຸນຄ່າອັນເລິກເຊິ່ງ ແລະອຸດົມສົມບູນຂອງມໍລະດົກເຫ້ວ.”
ກາບກອນທີ່ປະດັບປະດາເທິງສະຖາປັດຕະຍະກຳພະລາດຊະວັງເຫ້ວ ແມ່ນບັນດາບົດກາບກອນດີເດັ່ນ ແລະໄດ້ຮັບການຄັດເລືອກຈາກບັນດາບົດກາບກອນຂອງເຈົ້າຊີວິດໃນສະໄຫມລາດຊະວົງ ຫງວຽນ, ຊື່ງໄດ້ຮັບການແກະຄວັດສະຫລັກເຄືອບ… ຫລືເຮັດດ້ວຍວັວັດຖຸອື່ນ ເທິງລະບົບພະລາດຊະວັງເຫ້ວນັບແຕ່ປີ 1802 ຮອດປີ 1945. ກາບກອນທີ່ປະດັບປະດາໃນສະຖາປັດຕະຍະກຳພະລາດຊະວັງເຫ້ວ ຕອບສະຫນອງມາດຖານສຳຄັນທັງໝົດເຊິ່ງ UNESCO ໄດ້ວາງອອກຄື: ລັກສະນະຊັດເຈນ, ລັກສະນະທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງເອກະສານ, ລັກສະນະພິເສດຫນຶ່ງດຽວ, ຄວາມໝາຍແຫ່ງຊາດຂອງພາກພື້ນ ແລະ ໂລກ. ທ່ານນາງ ຫວູທິມີງເຮືອງ, ຮອງປະທານຄະນະກຳມະການແຫ່ງຊາດ ລາຍການຄວາມຊົງຈຳພາກພື້ນ ອາຊີ ປາຊີຟີກ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ລັກສະນະຫນຶ່ງດຽວ ຍ້ອນວ່າ ໃນສຳເນົາເອກະສານໄດ້ພິສູດໃຫ້ເຫັນວ່າ ພຽງແຕ່ຢູ່ຫວຽດນາມ ຈຶ່ງມີລະບົບກາບກອນທີ່ປະດັບປະດາເທິງສະຖາປັດຕະຍະກຳປະຫວັດສາດ ຫາກບໍ່ມີຢູ່ປະເທດໃດໃນພາກພື້ນ. ນັບທັງບັນດາປະເທດໃກ້ກັບຫວຽດນາມຄື: ຍີ່ປຸ່່ນ, ສເກົາຫລີ. ນອກນັ້ນ ມີຫລາຍພະລາດຊະວັງຄ້າຍຄືກັນກັບພະລາດຊະວັງ ເຫ້ວ ແຕ່ບໍ່ມີຮູບການປະດັບປະດາໃດສ້າງຄວາມປະທັບໃຈຄືຢູ່ພະລາດຊະວັງ ເຫ້ວ. ນີ້ແມ່ນລັກສະນະທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງມໍລະດົກ.”
 |
ໃນລະບົບສະຖາປັດຕະຍະກຳ ເຫ້ວ, ກິດຈະກຳຫໍໂຮງ ລອງອານ ຂຶ້ນກັບກຸ່ມສະຖາປັດຕະຍະກຳພະລາດຊະວັງ ບ໋າວດີ້ງ ຊື່ງແມ່ນຫນຶ່ງໃນບັນດາເຈົ້າຊີວິດທີ່ມີຊື່ສຽງກ່ຽວກັບການປະດິດຄິດແຕ່ງກາບກອນ ຊື່ງໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງເມື່ອປີ 1845. ນີ້ແມ່ນກິດຈະກຳຍັງຄົງໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ບັນດາບົດກາບກອນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະທີ່ສຸດ, ໃນນັ້ນ ມີ ກາບກອນ 2 ບົດທີ່ພົ້ນເດັ່ນ ປະກອບດ້ວຍຕົວຫນັງສືຈີນບູຮານ ກວ່າ 100 ຕົວ. ນີ້ໄດ້ຮັບຖືວ່າ ແມ່ນຫໍພິພິທະພັນທີ່ມີຊີວິດຊີວາກ່ຽວກັບວັນນະຄະດີໃນສະໄຫມລາດຊະວົງ ຫງວຽນ ດ້ວຍບັນດາບົດກາບກອນ, ຄຳ ພະຫຍາ ຊື່ງໄດ້ຮັບການຄັດເລືອກເພື່ອນຳໃຊ້ໃນກິດຈະກຳສະຖາປັດຕະຍະກຳລ້ວນແຕ່ແມ່ນບົດກາບກອນຂອງບັນດາເຈົ້າຊີວິດ, ເຈົ້າອາມາດໃນສະໄຫມລາດຊະວົງຫງວຽນ ແລະ ນັກປະພັນວັນນະຄະດີ, ນັກຮຽນຮູ້ແຖວຫນ້າ. ຫລື ຢູ່ ວັງ ທາຍຮ່ວາ, ຊື່ງແມ່ນວັງໃຫຍ່ໂຕກວ່າໝູ່ຂອງ ພະລາດຊະວັງເຫ້ວ ແລະ ປະຈຸບັນ ຍັງຄົງຮັກສາບົດກາບກອນກວ່າ 300 ບົດຊື່ງໄດ້ຮັບການແກະຄັດສະຫລັກໃສ່ໄມ້ ແລະ ເຄື່ອງເຄືອບ ດ້ວຍຮູບການປະດັບປະດາບົດກາບກອນຕິດຮູບພາບໃສ່. ບົດກາບກອນຫລາຍບົດຢູ່ທີ່ນີ້ໄດ້ຢັ້ງຢືນອະທິປະໄຕຂອງປະເທດຊາດ, ຄວາມເປັນເອກະລາດແຫ່ງຊາດ, ຄວາມຫວັງຢາກມີສັນຕິພາບ ແລະ ຍ້ອງຍໍປະເທດຊາດ.
ປະຈຸບັນ ໃນບັນດາກິດຈະກຳສະຖາປັດຕະຍະກຳຢູ່ກຸງເກົ່າ ເຫ້ວ ຍັງຄົງຮັກສາ ກາບກອນ ເກືອບ 3000 ບົດຊື່ງໄດ້ຮັບການແກະຄວັດສະຫລັກໃສ່ໄມ້, 146 ບົດໃສ່ເຄື່ອງເຄືອບ ແລະ 78 ຄຳພະຫຍາ. ພິເສດ ຕາມບັນດານັກຄົ້ນຄ້ວາດ້ານວັດທະນະທຳເຫ້ວ ແລ້ວ, ເລື່ອງນຳເອົາບົດກາບກອນເພື່ອປະດັບປະດາໃນກິດຈະກຳສະຖາປັດຕະຍະກຳຕາມຮູບການ ຕິດຮູບໃສ່ຄືຢູ່ ພະລາດຊະວັງ ເຫ້ວ ນັ້ນແມ່ນຮູບການຫນຶ່ງດຽວ. ດຣ ຟານແທງຫາຍ, ຜູ້ອຳນວຍການສູນອະນຸລັກຮັກສາປູຊະນີຍະສະຖານກຸງເກົ່າ ເຫ້ວ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ສຳລັບບັນດາປະເທດອື່ນ, ຊົນເຜົ່າອື່ນ ຮູບການປະດັບປະດາຂອງເຂົາເຈົ້າສ່ວນຫລາຍແມ່ນນຳໃຊ້ ຄຳພະຫຍາ ແລະ ອາດຈະເວົ້າໄດ້ວ່າ ນີ້ແມ່ນຊັບສິນຊື່ງເຂົາເຈົ້າສາມາດຍົກຍ້າຍໄປໄດ້. ສ່ວນກາບກອນທີ່ປະດັບປະດາໃນມໍລະດົກລາດຊະວັງ ເຫ້ວ ແມ່ນປະກົດອອກເປັນຈຳນວນຫລາຍ. ເຂົາເຈົ້າປະດັບປະດາເຄື່ອງເຟີນີເຈີ ທັງໝົດ ກິດຈະກຳ ທາງໃນ ແລະ ທາງນອກ, ສະນັ້ນ ເມື່ອແຂກມາຢ້ຽມຢາມກຸງເກົ່າເຫ້ວ ໄປຮອດບ່ອນໃດກໍພົບເຫັນບົດກາບກອນ. ຊ່ຳບໍ່ຫນຳ ບາງຄົນຍັງເວົ້າວ່າ ບັນດາເຈົ້າຊີວິດໃນສະໄຫມລາດຊະວົງ ຫງວຽນ ປົກຄອງປະເທດຊາດດ້ວຍກາບກອນແມ່ນຫລືບໍ່?.”
ມາຮອດປະຈຸບັນ, ບັນດາບົດປະພັນກາບກອນປະດັບປະດາໃນບັນດາກິດຈະກຳຢູ່ພະລາດຊະວັງ ເຫ້ວ ບໍ່ມີການປ່ຽນແປງດ້ານເນື້ອໃນ ແລະ ຍັງຄົງຮັກສາຈຸດດັ້ງເດີມ ໄວ້. ສະນັ້ນ ນີ້ກໍແມ່ນແຫລ່ງເອກະສານປະຫວັດສາດມີລັກສະນະຄວາມຈິງ ແລະ ຄວາມຊັດເຈນສູງ. ກາບກອນດ້ວຍຕົວຫນັງສືຈີນບູຮານໄດ້ຮັບການປະດັບປະດາຢູ່ຫລາຍບ່ອນໃນພະລາດຊະວັງເຫ້ວ, ນອກຈາກມີຄຸນຄ່າກ່ຽວກັບດ້ານເນື້ອໃນແລ້ວ, ບັນດາບົດ ກາບກອນນີ້ຍັງມີຄຸນຄ່າດ້ານວິຈິດສິນ ແລະ ໄດ້ຮັບຖືວ່າ ແມ່ນປະມວນຮຽບຮຽງຜະລິດຕະພັນວິຈິດສິນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ ບໍ່ພຽງແຕ່ຢູ່ ຫວຽດນາມເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງແມ່ນຢູ່ໃນໂລກອີກດ້ວຍ.