(vovworld)- ນະຄອນຫລວງ ຮ່າໂນ້ຍ ມີຊື່ສຽງດ້ວຍຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ 36 ສາຍທີ່ຕິດຕໍ່ກັນ. ນັບແຕ່ສັດຕະວັດທີ 15, ປະຊາຊົນໄດ້ພາກັນຫລັ່ງໄຫລມາເຂດດິນ ທັງລອງ ຢ່າງຫລວງຫລາຍເພື່ອທຳມາຄ້າຂາຍ ໄດ້ສ້າງເປັນບັນດາໝູ່ບ້ານອາຊີບ, ຖະຫນົນອາຊີບ ດ້ວຍຊື່ເອີ້ນຂອງຖະຫນົນແຕ່ລະສາຍລ້ວນແຕ່ເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍຄຳວ່າ: “ຮ່າງ” ແມ່ນຕິດພັນກັບອາຊີບຫັດຖະກຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ. ຜ່ານໄລຍະນັບຮ້ອຍໆປີ, ຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ ຮ່າໂນ້ຍ ຍັງຄົງຮັກສາບັນດາຄຸນຄ່າສະເພາະຊື່ງແຫ່ງອື່ນບໍ່ມີ.
ຖະຫນົນເກົ່າຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ
ພາບ:internet
|
ປີ 1010 ເຈົ້າຊີວິດ ຫລີທາຍໂຕ໋ ໄດ້ຕັດສິນຍ້າຍເມືອງຫລວງຈາກ ຮວາລື (ແຂວງນິງບີງ) ມາຕັ້ງຢູ່ ດ້າຍລາ ແລະ ຕັ້ງຊື່ໃຫ້ເມືອງຫລວງໃຫມ່ວ່າ ທັງລອງ (ມັງກອນບິນຂຶ້ນສູ່ສະຫວັນ). ເມືອງຫລວງທັງລອງໄລຍະນັ້ນ ຄຽງຂ້າງເຂດ ພະລາດຊະວັງທີ່ສະຫງວນໃຫ້ແກ່ເຈົ້າຂຸນມຸນນາຍນັ້ນກໍ ຍັງມີ 61 ຕາແສງຄຸ້ມຄອງບັນດາການເຄື່ອນໄຫວໃນຊີວິດປະຈຳວັນຂອງປະຊາຊົນ. ນັກປະຫວັດສາດ ຫງວຽນກວາງງອກ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ໃນໄລຍະນັ້ນ ປະຊາຊົນຢູ່ທ້ອງຖິ່ນຫລາຍແຫ່ງເຫັນວ່າ ດິນແດນແຫ່ງນີ້ມີຄວາມສະດວກດ້ວຍລະບົບເສັ້ນທາງຄົມມະນາຄົມ, ເປັນເຂດແລກປ່ຽນຄ້າຂາຍສິນຄ້າ. ແຫ່ງນີ້ ມີພົນລະເມືອງຫລວງຫລາຍ ແລະ ເສດຖະກິດ ພັດທະນາ. ສະນັ້ນ ເຂົາເຈົ້າເລືອກເຟັ້ນແຫ່ງນີ້ແມ່ນບ່ອນອາໄສ ແລະ ຄ່ອຍໆກາຍເປັນສູນຄ້າຂາຍສິນຄ້າ.”
ໂດຍແມ່ນເມືອງຫລວງຂອງທົ່ວປະເທດ, ທັງລອງຮ່າໂນ້ຍປະຈຸບັນ ແມ່ນສະຖານທີ່ເຕົ້າໂຮມສິ່ງຍອດຍິ່ງຂອງບັນດາໝູ່ບ້ານອາຊີບ, ຊ່າງຫັດຖະກຳມີສີມືດີ ແລະເກັ່ງກ້າອັນດັບຫນຶ່ງໃນທົ່ວປະເທດ. ບັນດາກຸ່ມຊ່າງຫັດຖະກຳຈາກທ້ອງຖິ່ນຕ່າງໆໄດ້ພາກັນມາເຕົ້າໂຮມຢູ່ເມືອງຫລວງ ຄ່ອຍໆສ້າງເປັນບັນດາໝູ່ບ້ານອາຊີບ, ນັ້ນແມ່ນ ຖະຫນົນເກົ່າ ຮ່າໂນ້ຍ 36 ສາຍ. ມາເມືອງຫລວງ ສ້າງອາຊີບ, ແຕ່ບັນດາຊ່າງຫັດຖະກຳຍັງຄົງຮັກສາການພົວພັນຕິດຕໍ່ກັບອາຊີບຫັດຖະກຳຢູ່ບ້ານເກີດເມືອງນອນ. ເຂົາເຈົ້າທຳການຜະລິດ, ຄ້າຂາຍສິນຄ້າ, ຈັດຕັ້ງການດຳລົງຊີວິດ, ກໍ່ສ້າງເຮືອນຊານບ້ານຊ່ອງ… ແຕ່ຍັງຄົງຮັກສາບັນດາຮີດຄອງປະເພນີ, ການດຳເນີນຊີວິດດ້ານຈິດວິນຍານ, ຈັດຕັ້ງງານບຸນຕ່າງໆ ທີ່ເຂັ້ມຂົ້ນໄປດ້ວຍສີສັນເຂດບ້ານນາ. ໄລຍະລ່າເມືອງຂຶ້ນຝລັ່ງ ເຂົ້າມາຮຸກຮານ ຫວຽດນາມ, ການວາງແຜນຜັງເມືອງ ຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ເລີ່ມມີການປ່ຽນແປງ. ພິເສດ ແມ່ນບັນດາຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ, ຖະຫນົນສາຍຕ່າງໆຖືກສ້ອມແປງຄືນໃຫມ່, ມີລະບົບລະບາຍນ້ຳ, ມີທາງຍ່າງ, ເສັ້ນທາງຖືກປູຢາງ ແລະ ມີລະບົບໄຟເຍືອງທາງ. ເຮືອນຊານຢູ່ສອງຟາກທາງໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງດ້ວຍດິນຈີ່, ຫລັງຄາເຮືອນມຸ້ງດ້ວຍດິນຂໍ. ຄຽງຂ້າງບັນດາຫລັງເຮືອນທີ່ເປັນມູນເຊື້ອແລ້ວ ຍັງມີບັນດາຫລັງເຮືອນໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງຕາມສະຖາປັດຕະຍະກຳ ແລະ ປະດັບປະດາຕາມແບບເອີລົບ. ພາຍຫລັງ ນະຄອນຫລວງ ຮ່າໂນ້ຍ ໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍ ເມື່ອປີ 1954, ເຮືອນຮ້ານໃນຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ ສ່ວນຫລາຍແມ່ນໄດ້ນຳໃຊ້ເພື່ອເປັນບ່ອນພັກອາໄສ. ປີ 1986, ໂດຍປະຕິບັດແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງລັດກ່ຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດຕະຫລາດ, ເປີດກວ້າງການພົວພັນດ້ານເສດຖະກິດ, ສົ່ງເສີມປະຊາຊົນເປີດກວ້າງ, ພັດທະນາເສດຖະກິດ, ການຄ້າຂາຍ, ຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າຄ່ອຍໆໄດ້ຮັບການຟື້ນຟູພັດທະນາ ແລະ ຄັບຄາຫນາແຫນ້ນກວ່າເກົ່າ. ຢູ່ຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ ຢູ່ ເມືອງ ຮ່ວານກຽມ ປະຈຸບັນ, ໃນ ຖະຫນົນ 76 ສາຍ ມີ 46 ສາຍແມ່ນເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍຄຳວ່າ “ຮ່າງ” ແລະ ເຖິງວ່າມີການປ່ຽນແປງກ່ຽວກັບບໍລິການອາຊີບຫັດຖະກຳ ແລະ ສິນຄ້າກໍຕາມ, ແຕ່ບັນດາຖະຫນົນເກົ່ານັ້ນ ຍັງຄົງຮັກສາບັນດາຄຸນຄ່າດ້ານປະຫວັດສາດວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ. ທ່ານ ເຈີນຫວຽດແອງ, ຮອງຫົວຫນ້າຄະນະຄຸ້ມຄອງຖະຫນົນເກົ່າ ຮ່າໂນ້ຍ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ປະຈຸບັນ ກ່ຽວກັບວັດຖຸມີຮູບຮ່າງ ຍັງຄົງຮັກສາບາງກິດຈະກຳສະຖາປັດຕະຍະກຳ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນເຄືອຂ່າຍທາງຄົມມະນາຄົມ ແລະ ບັນດາປູຊະນີຍະສະຖານມີຄຸນຄ່າປະຫວັດສາດກ່ຽວຂ້ອງເຖິງຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ. ສ່ວນວັດຖຸບໍ່ມີຮູບຮ່າງແມ່ນມີຫລາຍສິ່ງຫລາຍຢ່າງ. ທີຫນຶ່ງ ນັ້ນແມ່ນບັນດາຄຸ້ມຖະຫນົນອາຊີບທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ, ທີສອງ ແມ່ນບັນດາຮີດຄອງປະເພນີ, ແບບແຜນການດຳລົງຊີວິດ ຂອງປະຊາຊົນໃນຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ. ນີ້ແມ່ນບັນດາຄຸນຄ່າສຳຄັນທີ່ສຸດ.”
ຖະຫນົນ ຮ່າງກາຍ(ຂາຍແພໄຫມ)
ພາບ:internet
|
ເມື່ອຍ່າງເລາະຫລິ້ນຢູູ່ຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າຮ່າໂນ້ຍ, ພຽງແຕ່ອ່ານຊື່ຂອງຖະຫນົນ ທ່ານກໍສາມາດຮູ້ໄດ້ວ່າ ຖະຫນົນສາຍນີ້ມີອາຊີບໃດ ຕົວຢ່າງຄື: ຮ່າງບາກ(ເງິນ) ໝາຍເຖິງອາຊີບຕີເງິນຄຳ, ຖະຫນົນ ຮ່າງດົງ(ທອງ)ໝາຍເຖິງອາຊີບຫລໍ່ທອງ, ຖະຫນົນຮ່າງທຽກ ໝາຍເຖິງອາຊີບຕີເຫລັກ ມີມາກ່ອນນີ້ນັບຮ້ອຍໆປີ.
ສຽງປະກອບ.
ເມື່ອໄປຢ້ຽມຢາມບັນດາຖະຫນົນເກົ່າ ນັກທ່ອງທ່ຽວຫລາຍຄົນຍັງພົບເຫັນບັນດາກິດຈະກຳບູຮານຄື ວັດວາອາຮາມ, ຫໍບູຊາ, ບັນດາປູຊະນີຍະສະຖານໝູ່ບ້ານອາຊີບ. ຢູ່ທີ່ນີ້ເຄີຍດຳເນີນບັນດາການເຄື່ອນໄຫວດ້ານຈິດວິນຍານຄື: ພິທີບູຊາຜູ້ກໍ່ຕັ້ງອາຊີບຫັດຖະກຳ, ບັນດາງານບຸນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງປະຊາຊົນຢູ່ຖະຫນົນອາຊີບ. ໃນຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ ປະຈຸບັນ ຍັງຄົງຮັກສາຫລາຍຮູບການດຳເນີນຊີວິດການເຫລື້ອມໃສ, ວັດທະນະທຳ, ສິລະປະພື້ນເມືອງຄື: ຂັບແຈ່ວ, ຂັບເຈົ່າວັນ… ສິ່ງທີ່ດູດດື່ມກວ່າໝູ່ສຳລັບນັກທ່ອງທ່ຽວ ນັ້ນແມ່ນໄດ້ເຫັນປະຈັກຕາວິຖີຊີວິດທີ່ສະຫງົບສຸກ, ສ່ອງແສງເຖິງແບບແຜນການດຳລົງຊີວິດ, ຮີດຄອງປະເພນີ, ຄວາມຊີນເຄີຍໃນການດຳເນີນຊີວິດຂອງປະຊາຊົນຢູ່ຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ. ທ່ານ ວີງ, ຜູ້ອາຍຸສູງຢູ່ຖະຫນົນ ຮ່າງໄຢ່ ຮ່າໂນ້ຍ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຊາວຮ່າໂນ້ຍ ມັກຄວາມສະຫງົບສຸກ, ມີຄວາມຮັກແພງຊ່ວຍເຫລືອເຊິ່ງກັນ ແລະກັນ. ສະນັ້ນ ຈຶ່ງສ້າງເປັນຖະຫນົນອາຊີບທີ່ຕິດຕໍ່ກັນ. ແຕ່ລະເຊົ້າ ເມື່ອເປີດປະຕູ ໄດ້ເຫັນພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງເພື່ອນບ້ານໃກ້ຄຽງແລ້ວ. ເມື່ອຄອບຄົວໃດໃນບ້ານມີວຽກງານສຳຄັນໃດຫນຶ່ງ, ບັນດາຄອບຄົວໃນຖະຫນົນລ້ວນແຕ່ມາຊ່ວຍເຫລືອເຂົາເຈົ້າ. ການດຳລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນຢູ່ຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ ຍັງຄົງຮັກສາແບບແຜນການດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດບ້ານນາ.”
ຖະຫນົນຮ່າງບາກ (ຕີເງິນຄຳ)
ພາບ:dantri
|
ປະຈຸບັນ ມີຖະຫນົນເກົ່າຫລາຍສາຍໄດ້ຫັນໄປສູ່ການດຳເນີນທຸລະກິດສິນຄ້າປະເພດໃຫມ່ແລ້ວ ແຕ່ວິຖີການດຳລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນຍັງຮັກສາໄວ້ຄືເກົ່າ. ຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າຮ່າໂນ້ຍ ບໍ່ພຽງແຕ່ມີຄຸນຄ່າປະຫວັດສາດ, ສິລະປະດ້ານສະຖາປັດຕະຍະກຳເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງຮັກສາບັນດາຄວາມຊົງຈຳກ່ຽວກັບການດຳລົງຊີວິດຢູ່ເມືອງຫລວງທັງລອງໃນເມື່ອກ່ອນ. ໃນນັ້ນ ພົ້ນເດັ່ນຂຶ້ນ ແມ່ນດ້ານວັດທະນະທຳ ດ້ວຍບັນດາຮູບການດຳເນີນຊີວິດ ເຕັມໄປດ້ວຍສີສັນຂອງບັນດາໝູ່ບ້ານຫັດຖະກຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວໄດ້ສ້າງເປັນຄຸນຄ່າ, ຈຸດວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຄຸ້ມຖະຫນົນເກົ່າ ຮ່າໂນ້ຍ.